jiyan

 Binêre herwiha: Jiyan

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Navdêr û lêkera rader) IPA^(kilîd): /ʒɪˈjɑːn/
  • Deng (Amed)^ⓘ
  • Deng (Bidlîs)^ⓘ
• (Formeke dema borî) IPA^(kilîd): /'ʒɪjɑːn/
• Kîtekirin: ji·yan

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	jiyan	jiyan
Îzafe	jiyana	jiyanên
Çemandî	jiyanê	jiyanan
Nîşandera çemandî	wê jiyanê	wan jiyanan
Bangkirin	jiyanê	jiyanino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	jiyanek	jiyanin
Îzafe	jiyaneke	jiyanine
Çemandî	jiyanekê	jiyaninan

Jiyana hin riwekan.

jiyan mê

1. Rewşa piştî zayînê û berî mirinê.
2. Hemû dema ku kesek sax e.

   Hemû jiyana xwe me xweşî nedîtiye.

3. Can, ruh.

   Jiyana xwe ji dest dan. ― mirin

4. Tiştên ku bi hev re dijîn.

   Ew pisporê jiyana şêran e.

5. Hemû dema ku tiştek dixebite yan tê bikaranîn.

   Jiyana van kompûteran ne dirêj e.

6. Awayek yan parçeyek ji jiyanekê.

   Jiyana kurdan ya civakî.

   Jiyana min ya li derveyî welat.

7. Xweşî, rehetî.

   Me ti jiyan nîne.

8. Çalakî, aktîvîte.

   Ev bajar bi şev jî tijî jiyan e.

9. Awayê jînê.

   Piraniya mirovên vî bajarî jiyaneke dijwar dijîn.

10. Hemû bûyerên giring yên jiyana kesekê/î (bi taybetî dema tê nivîsîn).

    Hevmane: jiyanname, biyografî

    Wî pirtûka "Jiyana Celadet Alî Bedirxan" nivîsiye.

11. Mijara berhemeke hunerî.

    Helbestên wê li ser jiyanê ne.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ژیان‎
• kurdî-krîlî: жийан

Herwiha

• jîn
• jiyîn

Hevmane

• heyat

Bide ber

 

• debar
• giyan
• hebûn
• hîn
• jiyar
• jî
• ruh
• saxî
• sihet
• temen
• tenduristî
• umir

Jê

 

• anîn jiyanê
• hatin jiyanê
• jiyana xwe ji dest dan
• jiyandar
• jiyandarî
• (navdêr) jiyankirin
• (lêker) jiyan kirin
• jiyanname
• jiyannamekî
• jiyannamenivîs
• jiyannamenivîsî
• jiyannameyî
• jiyannîgar
• jiyannîgarkî
• jiyannîgarnivîs
• jiyannîgarnivîsî
• jiyannîgarî
• jiyanî

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *gʷey- ("jîn, jiyan"), proto-hindûîranî *ǰai-, têkildarî ciwa- ("jiyan") ya avestayî, cîw- ("jiyan") ya farisiya kevn (zindegî ya farisiya nû), जीवति (cîvati "jiyan") ya sanskrîtî, жить (jîti "jiyan") ya rusî, dzivs ("jiyan") ya latviyayî, gývas ("jiyan") ya lîtwanî, vivus ("jiyan") ya latînî, կեամ (keam "jiyan") ya ermeniya kevn, կեցցե (keççe "her bijî, aferîn!"), cwic ("jîndar") ya inglîziya kevn > quick ("lezgîn; bi lez") ya inglîziya nû.

Werger

jiyan, heyat

• Abxazî: аҟазаара (āq̇āzāārā)
• Adîgeyî: щыӏэныгъ (š̍əʾănəġ), гъашӏэ (ġāṣ̂ă), щыӏакӏэ (š̍əʾāč̣̍ă)
• Afrîkansî: lewe → af
• Akadî: 𒍣 (napištu)
• Albanî: jetë → sq m, roni m
• Almanî: Leben → de nt

  Elmanîşî: Läbe nt

  Almaniya Pennsylvania: Lewe nt

• Altayiya başûrî: јӱрӱм (ǰürüm), ӧмӱр (ömür)
• Amamî-oşîmayiya başûrî: 命 (っにゅち, 'nnyuuchi)
• Amharî: ህይወት → am (həywät)
• Amîs: 'orip
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: ʼihiʼda

• Aramî:

  Îbranî: חיא‎ n pj (ħayē)

  Siryanî: ܚܝܐ‎ n pj (ħayē)

• Aromanî: banã m, yeatsã m, etã m
• Asamî: জীউ (ziu), জীৱন (ziwon), জান (zan), পৰাণ (poran)
• Astûrî: vida → ast m
• Atesoyî: akijara
• Avarî: гӏумру (ʿumru)
• Avestayî: 𐬔𐬀𐬌𐬌𐬊‎ n (gaiio)
• Aymarayî: jakaña, jaka
• Azerî: həyat → az, yaşam, dirim, ömür → az, can → az
• Balînî: ᬚᬶᬯ (jiwa)
• Bangî: nyawa
• Baskî: bizi, bizitza → eu
• Başkîrî: тормош (tormoš), ғүмер (ğümer)
• Belarusî: жыццё nt (žyccjó), жыцьцё nt (žycʹcjó)
• Bengalî: জীবন → bn (jibôn), জিন্দেগী → bn (jindegi)
• Berberî:

  Taşelhitî: tudrt m

• Bicolanoyiya northern catanduanes: buhay
• Bîkoliya naverast: buhay
• Bojpûrî: जीवन n (jīvan)
• Bretonî: buhez → br m
• Bulgarî: живо́т n (živót)
• Burmayî: အသက် → my (a.sak), ဇီဝ → my (jiwa.), ဇာတ် → my (jat)
• Buryatî: амин (amin), амидарал (amidaral), ажамидарал (ažamidaral)
• Çeçenî: дахар (daχar), са (sa)
• Çekî: život → cs n, žití nt
• Çerokî: ᎥᎴᏂᏙᎲ (vlenidohv)
• Çîçewayî: moyo
• Çînî:

  Kantonî: 生命 (sang¹ ming⁶), 生活 (sang¹ wut⁶)

  Dunganî: сынхуә (sɨnhuə), вумур (vumur)

  Hakkayî: 生命 (sên-miang), 生活 (sên-fa̍t)

  Mandarînî: 生命 → zh (shēngmìng), 生活 → zh (shēnghuó)

  Min dongî: 生命 (sĕng-mêng), 生活 (sĕng-uăk)

  Minnanî: 性命 → zh-min-nan (sèⁿ-miā, sìⁿ-miā), 生活 → zh-min-nan (seⁿ-o̍ah, seng-o̍ah)

  Wuyî: 生命, 生活

• Çukçî: ягтаԓгыргын (jagtaḷgyrgyn)
• Çuvaşî: пурнӑҫ (purnăś)
• Çûkî: manau
• Dalmatî: vaita m
• Danmarkî: liv → da nt
• Divehî: ޙަޔާތު‎ (ḥayātu)
• Dongşîangî: amin
• Elfdalî: liv nt
• Endonezyayî: hidup → id
• Erebiya başûrî ya kevn: 𐩢𐩺𐩥‎ (ḥyw)
• Erebî: حَيَاة‎ → ar m (ḥayāh)

  Erebiya misrî: حياة‎ m (ḥayē)

  Erebî: حياة‎ → ar m (ḥayēt)

  Erebî: حياة‎ → ar m (ḥayēt)

  Erebiya başûrê şamê: حياة‎ m (ḥayā)

  Erebî: حياة‎ → ar m (ḥayēt)

• Ermenî: կյանք → hy (kyankʿ)
• Erzayî: эрямо (erjamo)
• Esperantoyî: vivo → eo, vivado
• Estonî: elu → et
• Eweyî: agbe
• Farisî: زندگی‎ → fa (zendegi), زنده‎ → fa (zende), حیات‎ → fa (hayât), زیست‎ → fa (zist), زندگانی‎ → fa (zendegâni)
• Ferî: lív nt, ævi m
• Fiji hindiyî: jindagi
• Fîjî: bula → fj
• Fînî: elämä → fi, henki → fi, nirri → fi, elo → fi
• Frankoprovansî: via m
• Fransî: vie → fr m
• Friyolî: vite m
• Frîsiya bakur: laawen nt
• Frîsî: libben nt
• Fulahî: nguurndam
• Gaelîka skotî: beatha m, saoghal n
• Gagawzî: ömür
• Galîsî: vida → gl m
• Garîfunayî: ibagari
• Gotî: 𐌻𐌹𐌱𐌰𐌹𐌽𐍃 m (libains)
• Gujaratî: જીવન nt (jīvan), જિંદગી m (jindgī)
• Gurcî: სიცოცხლე (sicocxle), ცხოვრება (cxovreba)
• Haîtî: lavi
• Hawayî: ola
• Hawsayî: rai n
• Higaononî: gahinawa
• Hindî: ज़िंदगी → hi m (zindagī), जीवन → hi n (jīvan), हयात → hi m (hayāt), जी → hi n (jī), प्राण → hi m (prāṇ), जीना → hi (jīnā), लाइफ → hi n (lāiph), लाइफ़ n (lāif), जीव → hi n (jīv), जीवित → hi n (jīvit), जान → hi m (jān), उमर → hi m (umar)
• Hîlîgaynonî: kabuhi
• Hmongî: txoj sia
• Holendî: leven → nl nt
• Hopîyî: qatsi
• Hunsrikî: Leve nt
• Îbranî: חַיִּים‎ n pj (khayím)
• Îdoyî: vivo → io
• Îgboyî: ndụ
• Îlokanoyî: biag
• Îngilîziya kevn: līf nt
• Îngilîzî: life → en
• Îngriyî: elo
• Înterlîngua: vita → ia
• Înupîakî: iñuggun, iñuułiq
• Îrlendî: saol n, beatha m, beo → ga n
• Îstriyotî: veîta m
• Îtalî: vita → it m
• Îtelmenî: соњԓэс (soňɬes)
• Îzlendî: líf → is nt, fjör nt, lífdagar → is n pj, ævi → is m
• Japonî: 命 → ja (いのち, inochi), 生命 → ja (せいめい, seimei), 人生 → ja (じんせい, jinsei), 生存 → ja (せいぞん, seizon)
• Javayiya kevn: hurip
• Javayî: urip → jv, nyawa → jv, umur → jv
• Kabardî: гъащӏэ (ġāṣ̂ă)
• Kalalîsûtî: inuuneq
• Kannadayî: ಜೀವನ → kn (jīvana), ಪ್ರಾಣ → kn (prāṇa), ಜೀವ → kn (jīva)
• Kapampanganî: kabilian, bie
• Kaqçikelî: k’aslemal
• Karaçay-balkarî: джашау
• Karelî: eländy
• Kaşûbî: żëcé nt, żëwòt n
• Katalanî: vida → ca m
• Keçwayî: kawsay → qu
• Kirgizî: өмүр → ky (ömür), турмуш → ky (turmuş), жашоо → ky (caşoo)
• Kîkûyûyî: muoyo 3
• Kîngalî: ජීවිතය → si (jīwitaya), ජීවය (jīwaya)
• Kînyarwandayî: ubuzima 14
• Komî-permyakî: олӧм (olöm)
• Koreyî: 생명 → ko (saengmyeong), 삶 → ko (sam), 생활 → ko (saenghwal)
• Kornî: bewnans n, bownans n, bêwnans n, bôwnans n
• Korsîkayî: vita → co m
• Kumikî: оьмюр (ömür)
• Kunigamî: 命 (いぬちー, inuchī, ぬちー, nuchī)
• Ladînî: vita m
• Ladînoyî: vida m
• Lakotayî: wičhóni
• Latgalî: dzeive m
• Latînî: anima → la m, vīta → la m, lux → la m
• Latviyayî: dzīve → lv m, mūžs n
• Lawsî: ຊີວິດ → lo (sī wit)
• Lazî: skidala
• Lezgînî: уьмуьр (ümür), ччан (č̄an)
• Lingalayî: bomɔi 14
• Lîmbûrgî: laeve → li nt
• Lîtwanî: gyvenimas → lt n, gyvybė → lt m
• Luksembûrgî: Liewen nt
• Luoyî: ngima
• Mòçenoyî: lem nt
• Maguindanaoyî: kauyag
• Makedonî: живот → mk n (život), живеење nt (živeenje), живеачка m (živeačka)
• Malagasî: fahavelomana → mg
• Malayalamî: ജീവിതം → ml (jīvitaṃ)
• Malezî: hidup → ms, kehidupan → ms, nyawa → ms, hayat
• Maltayî: ħajja m
• Mançûyî: ᡝᡵᡤᡝᠨ (ergen), ᠰᡠᡵᡝ
  ᡶᠠᠶᠠᠩᡤᠠ (sure fayangga)
• Mandaicî: ࡄࡉࡉࡀ‎ (haije)
• Manksî: bea m
• Maorî: koiora, ora
• Mapuçî: mogen
• Maquiritarî: wenñö
• Maranaoyî: niyawa
• Maratî: जीवन n (jīvan)
• Mariya rojhilatî: илыш
• Mbya guaraniyî: eko
• Mecarî: élet → hu
• Megrelî: თელარა (telara)
• Misrî: (ꜥnḫ n)
• Miyakoyî: 命 (んぬつ, nnutsu)
• Mizoyî: nunna, damchhûng
• Mîrandî: bida m
• Mokşayî: эряф (erjaf)
• Mongolî:

  Kirîlî: амь → mn (amʹ), амьдрал → mn (amʹdral)

• Monî: လမျီူ (pəyɜ̀m), ဂယိုၚ် (həyàŋ)
• Nahwatliya klasîk: yōliliztli, nemiliztli
• Nahwatlî: yōliztli, yolistli, nemiliztli → nah
• Napolîtanî: vita m
• Navajoyî: iiná
• Nedersaksî:

  Almaniya jêrîn a almanî: Lȩben nt, Läwen nt, Lewen nt, Liäwen nt, Lewend nt; Liiw nt

• Nepalî: जीवन → ne (jīvan), जिन्दगी (jindagī)
• Nganasanî: нилу (nilu)
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: liv → no nt

  Norweciya nînorskî: liv → nn nt

• Ojibweyî: bimaadiziwin
• Okînawanî: 命 (いぬち, inuchi, ぬち, nuchi)
• Oksîtanî: vida → oc m
• Oriyayî: ଜୀବନ → or (jībônô)
• Oromoyî: jiruu, lubbuu
• Oroqenî: bardilga
• Osetî: цард (card)
• Oskanî: 𐌁𐌉𐌉𐌕𐌀𐌌 (biitam)
• Oygurî: ھايات‎ (hayat)
• Ozbekî: hayot → uz, umr → uz, turmush → uz
• Palî: jīvita
• Pangasînanî: bilay
• Papyamentoyî: bida
• Peştûyî: ژوند‎ → ps n (žwәnd), حيات‎ → ps n (hayãt)
• Piedmontîsî: vita m
• Polabî: zaivăt n
• Polonî: życie → pl nt, żywot → pl n
• Portugalî: vida → pt m
• Puncabî: ਜੀਵਨ n (jīvan)
• Qazaxî: өмір → kk (ömır), тұрмыс (tūrmys)
• Qiptî: ⲱⲛϧ n (ōnx), ⲱⲛϩ n (ōnh)
• Romancî: vita m
• Romanî: trajo n, ʒivipen n, ʒivimos n, ʒivibo n
• Romanyayî: viață → ro m
• Rusî: жизнь → ru m (žiznʹ), житие́ m (žitijé), живо́т n (živót), житьё → ru nt (žitʹjó)
• Rusînî: жыво́т n (žŷvót)
• Samiya bakurî: eallin, heagga
• Samiya lule: iellem
• Sanskrîtî: जीवन → sa (jīvana), जीवित → sa nt (jīvita), आयु → sa n (āyu)
• Santalî: ᱪᱳᱞᱚ (colô)
• Sardînî: bida m, vida m

  Sardînî: vida m

  Sardînî: bida m

• Sebwanoyî: kinabuhi
• Siar-lakî: lalaun
• Sicîlî: vita → scn m
• Sidamoyî: heeshsho
• Sindhî: چِٺيِ‎ (čiṫhī), خَطُ‎ (xaṭu)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: жѝвот n

  Latînî: žìvot → sh n

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: животъ n (životŭ), жизнь m (žiznĭ), жить m (žitĭ), житьѥ nt (žitĭje)

• Slaviya rojavayî ya kevn: жизнь m (žiznĭ), животъ n (životŭ)
• Slovakî: život → sk n
• Slovenî: življenje → sl nt
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: žywjenje nt

  Sorbiya jorîn: žiwjenje nt

• Spanî: vida → es m
• Sundanî: ᮠᮤᮛᮥᮕ᮪ (hirup)
• Sûmerî: 𒍣 (ZI)
• Svanî: ლიდრე (lidre)
• Swahîlî: uhai → sw 11 an 12, maisha → sw 5 an 6
• Swêdî: liv → sv nt, levnad → sv g
• Şanî: ဢသၢၵ်ႈ (ʼǎ sāak)
• Şerpayî: ཚེ (tshe)
• Şîngazîcayî: hayati 9 an 10, maesha 9 an 10
• Şorî: чадығ (çadığ)
• Tacikî: ҳаёт → tg (hayot), зиндагӣ → tg (zindagī), зиндагонӣ → tg (zindagonī)
• Tagalogî: buhay → tl
• Tamîlî: உயிர் → ta (uyir), வாழ்க்கை → ta (vāḻkkai)
• Tarifitî: tudart m
• Tayî: ชีวิต → th
• Telûgûyî: జీవితము → te (jīvitamu), ప్రాణము → te (prāṇamu), ఉసురు → te (usuru), జీవము → te (jīvamu)
• Teteriya krîmî: ayat
• Teterî: тереклек → tt (tereklek), тормыш → tt (tormış), гомер → tt (ğomer)
• Tetûmî: vida
• Tigrînî: ሂወት (hiwät)
• Tirkî: yaşam → tr, hayat → tr, ömür → tr, dirim → tr
• Tirkmenî: durmuş, ýaşaýyş, ömür
• Tîbetî: ཚེ (tshe), ཚེ་སྲོག (tshe srog)
• Tofalarî: олут (olut)
• Tokpisinî: laip
• Toxarî B: śaul
• Tsongayî: vutomi 14
• Tswanayî: botshelô 14
• Tzotzîlî: kuxlejal
• Udmurtî: улон (ulon)
• Ugarîtî: 𐎈𐎊𐎚 (ḥyt)
• Urdûyî: زِنْدَگی‎ m (zindagī), جیون‎ n (jīvan), حَیات‎ m (hayāt), آربَل‎ m (ārbal)
• Ûkraynî: життя́ nt (žyttjá)
• Venîsî: vita m
• Vepsî: elo
• Viyetnamî: sự sống → vi, cuộc sống → vi, sinh mệnh → vi, sinh mạng → vi
• Voroyî: elo
• Votî: elo
• Vuresî: ēs
• Walonî: veye → wa m
• Warayî: kinabuhi
• Weylsî: bywyd → cy n
• Wîlamowî: łaowa nt
• Xakasî: чуртас (çurtas)
• Ximêrî: ជីវិត → km (ciivɨt), ជីព → km (ciip), ជន្មា → km (cŭənmiə), ឋិតិ → km (theteʼ)
• Yakutî: олох (olox)
• Yidîşî: לעבן‎ nt (lebn), חיים‎ n (khayem)
• Yolayî: lief
• Yonagunî: 命 (ぬてぃ, nuti)
• Yukaghiriya bakurî: эдьил (ed̦il)
• Yûnanî: ζωή → el m (zoḯ), βίος → el n (víos)

  Kevn: ζωή m (zōḗ), βίος n (bíos), ψῡχή m (psūkhḗ)

• Zhuangî: sengmingh, mingh, ndwenngoenz
• Zuluyî: ukuphila, impilo 9

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Lêker

jiyan lêkera xwerû, negerguhêz

1. Guhartoyeke jîn.

Formeke lêkerê

jiyan

1. Dema borî ya sade kesa yekem/duyem/ sêyem pirjimar ya jiyan.

   Ew deh salan li Almanyayê jiyan lê paşî vegeriyan Kurdistanê.