From Wikipedia, the free encyclopedia
Lûksembûrg, bi fermî Dukata Mezin a Lûksembûrgê (bi lûksembûrgî: Groussherzogtum Lëtzebuerg, bi fransî: Grand-Duché de Luxembourg, bi almanî: Großherzogtum Luxemburg), welatekî biçûk li Ewropaya Rojavayê e. Ew ji rojava û bakur bi Belçîka, li rojhilat bi Almanya û ji başûr ve bi Fransa re sînordar e. Paytext û bajarê wê yê herî qelebalix bajarê Lûksembûrg ye,[1] yek ji çar kursiyên sazî yên Yekîtiya Ewropayê ye (bi Bruksel, Frankfurt û Strasbourg re) û cihê gelek saziyên herwiha a Yekîtiya Ewropayê ye, nemaze Dîwana Edaletê ya Ewropî. Yekîtî, desthilata dadwerî ya herî bilind.[2][3] Çand, gel û zimanên Lûksembûrgê di bin bandora Fransa û Almanyayê de ne; wek nimûne, lûksembûrgî, zimanekî almanî, yekane zimanê neteweyî yê gelê Lûksembûrgê ye,[4] zimanê fransî ji bo qanûndanînê tenê ziman e û her sê jî - lûksembûrgî, almanî û fransî - ji bo karûbarên îdarî yên li welêt têne bikar anîn.[4]
Lûksembûrg
Lëtzebuerg  | |
|---|---|
| |
| |
 | |
 Ala  Mertal | |
| 49°46′Bk 6°08′Rh | |
Sirûd: Ons Heemecht | |
| Parzemîn | Ewropa |
| Dewlet | Lûksembûrg |
| Paytext |
|
| Ziman | Zimanê luksembûrgî, almanî û fransî |
| Dema avabûnê |
|
| Xelat |
|
| Budce | 27.300.000.000 Euro (2023) |
| Birêvebirin | |
| • Awayê birêvebirinê | Padîşahiya destûrî |
| • Serokê rêveberiyê | Xavier Bettel (2013–2023) |
| Rûerd |
|
| Nifûs | 672.050 (2024) |
| Saet | |
| Plakaya erebeyê | L |
| Malper | luxembourg |
| |
 | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Bi rûbera 2,586 kîlometre çargoşe, Lûksembûrg heftemîn welatê herî piçûk ê parzemîna Ewropayê ye.[5] Di sala 2024an de, nifûsa wê 672,050 kes bû, ku ew dike yek ji welatên herî kêm nifûsa ji welatên din a Ewropayê,[1] her çend bi rêjeya mezinbûna nifûsê ya herî zêde heye;[6] Lûksembûrg demokrasiyek nûnerî ye ku ji hêla qralîtiya destûrî ve tê rêvebirin, ew dike yekane mayî serweriya mezin a cîhanê.
Li gorî texmînên IMF û Banka Cîhanê, Lûksembûrg welatek pêşkeftî ye ku xwedan aboriyek pêşkeftî ye û yek ji herî zêde GDP (PPP) ya cîhanê ye ku li gorî texmînên IMF û Banka Cîhanê, ew dike welatê herî dewlemend ê cîhanê. Asta neteweya pêşkeftina mirovî û wekheviya mafên LGBT li Ewropayê di rêza herî bilind de ye.[7] Bajarê dîrokî tevî kelehên xwe di sala 1994an de ji ber parastina awarte ya kelehên xwe yên mezin û deverên dîrokî di nav mîrata cîhanî ya UNESCO de hate ragihandin.[8] Lûksembûrg endamek damezrîner a Yekîtiya Ewropayê,[9] OECD, Neteweyên Yekbûyî, NATO, û Benelux e.[10][11] Di sala 2013 û 2014an de cara yekem bû endamê Konseya Ewlekariyê ya Neteweyên Yekbûyî.[12]
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çavkanî: Li ser Wîkîdaneyê bibîne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
