ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣಗಳು (ಎರಿಥ್ರೋಸೈಟ್ಗಳೆಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ) ರಕ್ತ ಜೀವಕೋಶಗಳ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಗೆಗಳಾಗಿವೆ ಹಾಗೂ ಕಶೇರುಕ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಚಲನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮುಖಾಂತರ ರಕ್ತ ಪರಿಚಲನೆಯ ಮೂಲಕ ದೇಹದ ಅಂಗಾಂಶಗಳಿಗೆ ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ತಲುಪಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. ಇವು ಶ್ವಾಸಕೋಶಗಳು ಅಥವಾ ಕಿವಿರುಗಳಲ್ಲಿ ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ದೇಹದ ಸೂಕ್ಮ ರಕ್ತವಾಹಿನಿಗಳ ಮೂಲಕ ಅದನ್ನು ಕಿವುಚುವಾಗ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ.
ಉಭಯಚರಿಗಳಲ್ಲಿ (ಆಂಫಿಬಿಯ) ಕೆಂಪುಕಣಗಳು ಅಂಡಾಕಾರವಾಗಿದ್ದು 1100 ಘನವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಘನ ಮಿಮೀ. ರಕ್ತದಲ್ಲಿ 40 - 170 ಸಾವಿರ ಕಣಗಳು ಮಾತ್ರವಿರುತ್ತವೆ. ಪಕ್ಷಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಂಪುಕಣಗಳು ಸುಮಾರು 150 ಘನ ಮೈಕ್ರಾನ್ಗಳಷ್ಟು ದೊಡ್ಡವು.
ಈ ಜೀವಕೋಶಗಳ ಕೋಶದ್ರವವು ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ಬಂಧಿಸುವ, ಕಬ್ಬಿಣಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಜೈವಿಕ ಅಣುವಾದ ಕೆಂಪುರಕ್ತ ಕಣದ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ (ಹೆಮೊಗ್ಲಾಬಿನ್) ದಲ್ಲಿ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ರಕ್ತದ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಹೀಮೋಗ್ಲಾಬಿನ್ ಹೆಚ್ಚು ಆಕ್ಸಿಜನ್ನಿನೊಡನೆ ಸಂಯೋಗವಾಗಿರುವಾಗ ಅದರೊಡನೆ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಂಯೋಗವಾಗಿರಬಲ್ಲದು. ಅರ್ಥಾತ್ ಹಿಮೋಗ್ಲಾಬಿನ್ ಹೆಚ್ಚು ಆಕ್ಸಿಜನ್ನನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡಾಗ ಅದರೊಡನೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡಿನ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಆಕ್ಸಿಜನ್ನನ್ನು ಹೀಮೋಗ್ಲಾಬಿನ್ ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡಿದಾಗ ಅದರೊಡನೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಸಂಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ.
ಮಾನವರಲ್ಲಿ, ಪ್ರೌಢ ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣಗಳು ಜೀವಕಣಗಳ ಕೇಂದ್ರಭಾಗವನ್ನು (ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್) ಹಾಗೂ ಬಹುತೇಕ ಅಂಗಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಮೆತುವಾದ ದ್ವಿನಿಮ್ನ ಬಿಲ್ಲೆಗಳಾಗಿವೆ. ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ 2.4 ಮಿಲಿಯನ್ ಹೊಸ ಎರಿಥ್ರೋಸೈಟ್ಗಳು ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುತ್ತವೆ.[1] ಈ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಮೂಳೆಯ ಮಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಾಸಗೊಂಡು ದೇಹದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 100-120 ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಪರಿಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ನಂತರ ಇವುಗಳ ಘಟಕಗಳು ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫೇಜಸ್ಗಳಿಂದ ಮರುಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪರಿಚಲನೆಯು ಸುಮಾರು 20 ಸೆಕೆಂಡುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮಾನವನ ದೇಹದಲ್ಲಿನ ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಕಾಲುಭಾಗದಷ್ಟು ಜೀವಕೋಶಗಳು ಕೆಂಪುರಕ್ತದ ಕಣಗಳು ಆಗಿರುತ್ತವೆ.[2][3]
ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣಗಳನ್ನು ಆರ್ಬಿಸಿಗಳು, ಕೆಂಪು ರಕ್ತದ ಕಾರ್ಪೋಸೆಲ್ಗಳು (ಒಂದು ಪುರಾತನ ಪದ), ಹೆಮಾಟಿಡ್ಗಳು, ಎರಿಥ್ರಾಯ್ಡ್ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಅಥವಾ ಎರಿಥ್ರೋಸೈಟ್ಗಳು (ಗ್ರೀಕ್ನಿಂದ ಕೆಂಪುವರ್ಣಕ್ಕೆ ಎರಿಥ್ರೋಸ್ ಹಾಗೂ ಪೊಳ್ಳು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಕೈಟೋಸ್, ಸೈಟ್ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಆಧುನಿಕ ಪದಪ್ರಯೋಗದಲ್ಲಿ ಕೋಶ ಎಂದು ಅನುವಾದವಿದೆ). ರಕ್ತಪೂರಣ ಔಷಧಿಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುವ ಶೇಖರಣಾ ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿ ಎರಿಥ್ರೋಸೈಟ್ಗಳಿಗೆ ಅಮೇರಿಕದಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ರಕ್ತದ ಕಣಗಳು ಎಂಬುದು ಯೋಗ್ಯ ಹೆಸರಾಗಿದೆ.[4]