បូរ៉ូប៊ូឌួ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ព័ស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើន ដែលបានបន្សល់ទុករហូតបច្ចុប្បន្ន បានបង្ហាញពីភាពរុងរឿងរបស់ពុទ្ធសាសនា នៅ ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ក្នុងអតីតកាល ។ នោះគឺ ប្រាសាទបូរ៉ូប៊ូឌួ ជាប្រាសាទពុទ្ធសាសនាដ៏ល្បីល្បាញ អស្ចារ្យ បច្ចុប្បន្ន ស្ថិតនៅទីក្រុងម៉ាហ្គឺឡាង ខេត្តជ្វាកណ្តាល ។ បូរ៉ូប៊ូឌួ ត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងរជ្ជកាលស្តេចសៃលេន្ទ្រៈ ក្នុងស.វ.ទី ៩ គ.ស. ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះ ពុទ្ធសាសនាមហាយាន និង ពុទ្ធសាសនាតន្ត្រយាន ដែលមាន ស្តេចសៃលេន្ទ្រៈ ជាពុទ្ធសាសនូបត្ថម្ភកដ៏ខ្លាំងក្លា ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងរាជ្យព្រះបាទស្មារ៉ាទុងហ្កា (Smaratungga/Samaratungga) នៃរាជវង្សសៃលេន្ទ្រៈ ក្នុងកំឡុងពេលនៃចំណុចកំពូលនៃរាជវង្សនេះ ដែលបានគ្រប់គ្រងមាតារាម (កោះជ្វា) និងស្រីវិជ័យ (កោះស៊ូម៉ាត្រា) ។ ដំណើរ ការកសាងប្រាសាទនេះ បានប្រើរយៈពេលប្រហែល ៧៥ ឆ្នាំក្នុងកំឡុងសតវត្សរ៍ទី ៨ គ.ស. និងទី ៩ គ.ស. ក្រោមការដឹកនាំរបស់ស្ថាបត្យករឈ្មោះ គុណធម្មៈ (Gunadharma), តាមស្ថាបត្យកម្មពុទ្ធសាសនាជ្វា ។ [1]
Borobudur | |
---|---|
Native name អង់គ្លេស: ទំព័រគំរូ:Jav | |
Borobudur, a UNESCO World Heritage Site | |
ទីតាំង | Magelang, Central Java |
សំរបសំរួល | 7.608°S 110.204°E / -7.608; 110.204 |
សាងសង់ | Originally built in the 7th century during the reign of the Sailendra Dynasty |
ស្ដារឡើងវិញ | 1911 |
ស្តារឡើងវិញដោយ | Theodoor van Erp |
ស្ថាបត្យករ | Gunadharma |
UNESCO World Heritage Site | |
ប្រភេទ | Cultural |
លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យ | i, ii, vi |
កំណត់ | 1991 (15th session) |
ផ្នែករបស់ | Borobudur Temple Compounds |
លេខយោង | 592 |
State Party | ឥណ្ឌូនេស៊ី |
Region | Southeast Asia |
[[file:ទំព័រគំរូ:Location map Indonesia Java|235px|បូរ៉ូប៊ូឌួ is located in ទំព័រគំរូ:Location map Indonesia Java]]<div style="position: absolute; z-index: 2; top: Expression error: Unrecognized punctuation character "[".%; left: Expression error: Unrecognized punctuation character "[".%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;"> <div style="font-size: %; line-height: 110%; z-index:90; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; Expression error: Unrecognized punctuation character "["."> |
ប្រាសាទបូរ៉ូប៊ូឌួមានសណ្ឋានជាវេទិកា ដូចពីរ៉ាមីត ស្រដៀងភ្នំ និង នៅពីលើចំកណ្តាលមានវេទិការាងរង្វង់មូល ៣ ជាន់ ដែលបានរចនាដោយក្បាច់ចម្លាក់ចំនួន ២,៦៧២ ផ្ទាំង និងព្រះពុទ្ធបដិមាចំនួន ៥០៤ អង្គ ។ ដោម ឬចេតិយធំមួយ ដែលមានកំពូលមានសណ្ឋានក្រឡូម ស្ថិតនៅចំកណ្តាល វេទិកាគឺព័ទ្ធជុំវិញដោយព្រះពុទ្ធបដិមាចំនួន ៧២ អង្គ ដែលគង់ក្នុងចេតិយ ឬស្តូបរាងដូចកណ្តឹងមានគម្របបិទជិត (តែអាចមើលឃើញតាមចន្លោះ ប្រហោងបាន) ។ អ្នកស្រុកកោះជ្វានិយមហៅ ព្រះពុទ្ធបដិមានេះថា កន្ទោពីមោ (Kunto Bimo), ជាបដិមាស័ក្តិសិទ្ធិ ដែលគេមានជំនឿថា អ្នកបានប៉ះនឹងនាំមកនូវសំណាងល្អ ប្រាថ្នាយ៉ាងណាបានយ៉ាងនោះ ។ ពីគ្រឹះក្រោមដែលមានរាងបួនជ្រុង ដល់កំពូលនៃប្រាសាទមានកម្ពស់ ៣៥ ម៉ែត្រ (១១៥ ហ្វីត) និងផ្ទៃ ១២០ ម៉ែត្រការ៉េ (៣៩៣ ហ្វីត) ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងឡើងអំពីថ្មភ្នំភ្លើងពណ៌ប្រផេះចំនួន ២ លានដុំ និងមានទំហំ ៥៦,៦០០ ម៉ែត្រគូប (២ លានហ្វីតគូប) ។
បូរ៉ូប៊ូឌួ មិនត្រឹមតែជាបល្ល័ង្កតម្កល់ព្រះពុទ្ធបដិមាសម្រាប់បូជាប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងជាទីកន្លែងសម្រាប់ធម្មយាត្រាពុទ្ធសាសនាទៀតផង ។ តាមធម្មតា ដំណើរធម្មយាត្រាគឺ ចាប់ផ្តើមពីគ្រឹះខាងក្រោមនៃប្រាសាទ តាមកាំជណ្តើរខាងកើត រួចប្រទក្សិណជុំវិញប្រាសាទ ឡើងទៅខាងលើតាមថ្នាក់ឬជាន់ទាំង ៣ ដែលដំណាងឲ្យលោកធាតុទាំង ៣ ថ្នាក់ ក្នុងទ្រឹស្តីពុទ្ធសាសនាមហាយានគឺ កាមធាតុ ១ រូបធាតុ ១ និង អរូបធាតុ ១ (ថេរវាទ៖ កាមភព រូបភព និង អរូបភព)(១) ។ ថ្នាក់នីមួយៗនៃប្រាសាទដំណាងឲ្យ ដំណាក់កាលនៃមាគ៌ាព្រះពោធិសត្វ ក្នុងការបំពេញបារមីដើម្បីការត្រាស់ដឹងជាព្រះពុទ្ធ ។ ប្រាសាទនេះនាំផ្លូវអ្នកធម្មយាត្រា តាមប្រព័ន្ធដ៏ធំទូលាយ នៃកាំជណ្ដើរនិងថែវ ដែលមានក្បាច់ចម្លាក់និទានកថាចំនួន ១,៤៦០ ផ្ទាំង នៅលើជញ្ជាំងនិងបង្កាន់ដៃឬជើងទៀន ។ បើគេដើរព័ទ្ធជុំវិញពីក្រោមឡើង លើតាមថ្នាក់ទាំង ៩ របស់ប្រាសាទនោះនឹងមានចម្ងាយជាង ៥ គីឡូម៉ែត្រ (៣ ម៉ៃល៍) ដោយឆ្លងកាត់ធាតុឬភពទាំងបី រហូតដល់ចំណុចកំពូលគឺ ស្តូបធំមួយនៅចំកណ្តាលនៃមណ្ឌល ដែលតំណាងឲ្យព្រះនិព្វាន ។ ប្រកបដោយលក្ខណៈស្ថាបត្យកម្មសាសនាដ៏អស្ចារ្យបែបនេះហើយ ទើបប្រាសាទបូរ៉ូប៊ូឌួក្លាយជាប្រាសាទពុទ្ធសាសនា ដែលមានក្បាច់ចម្លាក់ពុទ្ធសាសនា ច្រើននិងពេញលេញបំផុតក្នុងពិភពលោក ដែលបង្កប់ដោយខ្លឹមសារផ្លូវធម៌គួរជាទីជ្រះថ្លា ។ ស្ថាបត្យកម្មដ៏គួរឲ្យស្ញប់ស្ញែងនេះបញ្ជាក់ពីអារ្យធម៌ ខ្ពង់ខ្ពស់របស់មនុស្សជំនាន់នោះ ប្រកបដោយតម្លៃទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនា ។