Сандықтау ауданы

Сандықтау ауданы – Ақмола облысының солтүстік-батыс бөлігіндегі әкімшілік бөлік. Аудан орталығы - Балкашино ауылы.

Тарихы

Қазақстан ауданы
Сандықтау ауданы
Әкімшілігі
Облысы	Ақмола облысы
Аудан орталығы	Балкашино
Ауылдық округтер саны	14
Ауыл саны	41
Әкімі	Ербол Кәрімұлы Жүсіпбеков[1]
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Балкашин ауылы, Абылай хан көшесі, №117
Тарихы мен географиясы
Координаттары	51°59′15″ с. е. 68°44′37″ ш. б.51.98750° с. е. 68.74361° ш. б. / 51.98750; 68.74361 (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1936
Жер аумағы	6,4 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	16 993[2] адам (2023)
Тығыздығы	2,7 адам/км²
Ұлттық құрамы	орыстар (56,16%), қазақтар (18,77%), шешендер (8,71%), немістер (6,8%), украиндар (3,34%), белорустар (1,38%), татарлар (0,81%), ингуштар (0,78%), әзербайжандар (0,61%), басқалары (2,64%)[3]
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	021400-021428[4]
Автомобиль коды	03
Сандықтау ауданының әкімдігі

Аудан 1928 жылдың 17 қаңтарында Петропавл округінің Көкшетау уезі болысының Кеңес және Ақан-Бұрлық бөліктері, Атбасар уезінің Социалистік болысындағы орталығы Балкашино селосы құрамында орналасқан. 1930 жылдың 17 желтоқсанында Балкашин ауданы Арық-Балық ауданына қосылды. 1932 жылдың 20 ақпанында 23 аудан құрамымен Қарағанды облысы құрылды, соның ішінде Арық-Балық ауданы Солтүстік Қазақстан облысының құрамына енді. 1935 жылдың 9 қаңтарында аудан Молотовқа өзгертілді.

1957 жылдың 30 тамызындағы «Ақмола облысы Молотов ауданын Балкашин ауданына өзгерту туралы» ҚазКСР Жоғары Кеңес Президиумының Жарлығы негізінде Ақмола облысының Молотов ауданы Балкашин ауданына өзгертілді.

Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылдың 14 қарашасындағы №3759 «Жеке әкімшілік-территориялық бірліктердің атауын өзгерту мен олардың транскрипцияларының өзгеруі туралы» Жарлығымен Балкашин ауданы Сандықтау ауданына өзгертілді.

Географиялық орны, жер бедері

Солтүстігінде Зеренді ауданымен, батысы мен солтүстік-батысында Жақсы және СҚО-ның Айыртау, Ғабит Мүсірепов аудандарымен, шығысында Бурабай, Бұланды аудандарымен, оңтүстігінде Атбасар ауданымен шектеседі.

Сандықтау ауданы Сарыарқадағы Көкшетау қыратының абсолюттік биіктігі 300 — 500 м болатын ұсақ шоқылы, төбелі-белесті оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Солтүстігін Сандықтау (626 м), Жақсытүкті (596 м) таулары, оңтүстік бөлігін Атбасар жазығы (өңірі) алып жатыр. Кен байлықтарынан уран, вольфрам, молибден, апатит кентастары кездеседі.

Климаты

Климаты тым континенттік. Қысы ұзақ, суық, қары аз (30 см). Қаңтардың орташа температурасы -18°С. Жазы қоңыржай ыстық, шілденің орташа температурасы — 19°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 350 — 400 мм.

Өзен, көлдері

Аудан жерінен Жабай өзені және оның салалары — Жыланды, Сарқырама өзендері ағады. Үлкен көлдері — Жақсы Жалғызтау, Құмдыкөл.

Топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі

Солтүтігінде негізінен қалыпты қара топырақ, оңтүстік бөлігінде карбонатты қара топырақ, тауларында шымды-күлгін және орманның сұр топырағы, өзендер бойында жайылманың шалғындық топырағы тараған. Солтүстігі әр түрлі шөптесін өсімдіктерге бай, тауларында қарағай, қайың, терек, долана, арша, т.б. өседі. Оңтүстігінде сұлыбас, селеу басым тараған. Жабай өзенінің жайылмасында бидайық, арпабас, айрауық т.б., кей жерінде ақтікен, жусан, сораң өсімдіктері өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, қарсақ, борсық, суыр, қоян, аламан, көртышқан, сарышұнақ, қосаяқ, бұлан, марал, елік, тиін, сілеусін; құстардан аққұр, құр, шіл, тоқылдақ, бөдене, су қоймаларында қаз, үйрек, т.б. су құстары мекендейді, алабұға, таутан, мөңке, шортан, аққайран, т.б. балықтар кездеседі.

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989[5]	1999	2009[6]	2021
32302	▲45792	▲46559	▼37246	▼36606	▼28729	▼21521	▼17185

Тұрғындар саны – 18 398 адам (2019).^[7]

• ұлттық құрамы: орыстар (56,38%), қазақтар (19,43%), немістер (6,61%), шешендер (7,96%), украиндар (3,44%), белорустар (1,48%), басқалары (4,71%)^[8][9]

Әкімшілік бөлінісі

Аудандағы 41 елді мекен 14 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)^[10]

Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Ақсораң ауылдық округі	1425	▼1012	71	695	▼516	74,2	730	▼496	67,9
Балкашин ауылдық округі	5883	▼5290	89,9	2741	▼2493	91	3142	▼2797	89
Барақпай ауылдық округі	780	▼334	42,8	392	▼176	44,9	388	▼158	40,7
Белгород ауылдық округі	918	▼657	71,6	456	▼328	71,9	462	▼329	71,2
Бірлік ауылдық округі	1034	▼1029	99,5	521	▲526	101	513	▼503	98,1
Васильев ауылдық округі	1061	▼642	60,5	526	▼321	61	535	▼321	60
Весёлов ауылдық округі	1187	▼807	68	576	▼412	71,5	611	▼395	64,6
Жамбыл ауылдық округі	1048	▼782	74,6	520	▼382	73,5	528	▼400	75,8
Каменка ауылдық округі	1420	▼1162	81,8	708	▼584	82,5	712	▼578	81,2
Лесной ауылдық округі	1514	▼1289	85,1	747	▼629	84,2	767	▼660	86
Максимов ауылдық округі	1900	▼1609	84,7	914	▼767	83,9	986	▼842	85,4
Мәдениет ауылдық округі	550	▼499	90,7	273	▼260	95,2	277	▼239	86,3
Сандықтау ауылдық округі	1953	▼1459	74,7	951	▼725	76,2	1002	▼734	73,3
Широков ауылдық округі	848	▼614	72,4	448	▼314	70,1	400	▼300	75
ЖАЛПЫ САНЫ	21521	▼17185	79,9	10468	▼8433	80,6	11053	▼8752	79,2

Шаруашылығы мен инфрақұрылымы

Ауданда 4 автокөлік мекемесі, 1 құрылыс ұйымы, 3 астық қабылдау пункті, май, ірімшік, нан з-ттары, тұрмыс қажеттерін өтейтін комб., баспахана жұмыс істейді. А. ш-мен 1 АҚ, 19 ЖШС, 190 шаруа қожалықтары шұғылданады. А. ш-на пайдаланатын жері 546,3 мың га (2004), оның ішінде егістігі 383,5 мың га, шабындығы 8,3 мың га, жайылымы 153,4 мың га, орманы 76 мың га (2004). Жыртылатын жердің 268,3 мың га-на дәнді дақылдар себіледі. Ауданда 2004 ж. 23,0 мың бас ірі қара, 9,1 мың қой мен ешкі, 7,9 мың шошқа, 4,9 мың жылқы, 53,7 мың құс болды.

Әлеуметтік салада ауданда 39 мектеп, мәдениет үйі, 23 клуб, аудандық аурухана, 9 отбасылық-дәрігерлік амбулатория, 31 фельдш.-акушерлік пункт халыққа қызмет көрсетеді (2004).

Дереккөздер

1. Ақмола облысында үш ауданға жаңа әкім тағайындалды (17 ақпан 2021).
2. Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
3. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
4. Почтовые индексы Казахстана
5. Ресей империясы,  КСРО халық санақтары
6. ҚР халық санақтары
7. Департамент статистики Акмолинской области. 01.07.2019 Мұрағатталған 28 мамырдың 2011 жылы.
8. Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. 2019 жыл басына Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны(қолжетпейтін сілтеме)
9. Национальный состав населения Казахстана по переписи 2009
10. 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары