Пауль фон Гинденбург

Пауль Людвиг Ганс Антон фон Бенекендорф унд фон Гинденбург (нем. Paul Ludwig Hans Anton von Beneckendorff und von Hindenburg [ˈpaʊl fɔn ˈhɪndn̩bʊʁk] ^тыңдау; 2 қазан 1847(18471002)^[4][5][6], Познань, Пруссия^[7] — 2 тамыз 1934^[4][5][7], Огродзенец^[8], Польша) — неміс мемлекеттік және саяси қайраткері. Бірінші дүниежүзілік соғыстың көрнекті қолбасшысы: Ресейге қарсы Шығыс майдандағы бас қолбасшы (1914–1916), Бас штаб бастығы (1916–1919). Пруссиялық генерал-фельдмаршал (2 қараша 1914). Германияның рейхпрезиденті (1925–1934). Германия тарихындағы мемлекет басшысы болып тікелей жалпыхалықтық сайлауда сайланған алғашқы және жалғыз адам^[9].

Пауль фон Гинденбург нем. Paul von Hindenburg
Лауазымы
Ту Германияның рейхспрезиденті Ту
12 мамыр 1925 — 2 тамыз 1934
Ізашары	Вальтер Симонс (уақытша)
Ізбасары	Адольф Гитлер (фюрер және рейхсканцлер ретінде)
Өмірбаяны
Партиясы	тәуелсіз
Азаматтығы	Пруссия Герман империясы Германия
Діні	протестантизм[2]
Дүниеге келуі	2 қазан 1847 (1847-10-02) Познань, Пруссия
Қайтыс болуы	2 тамыз 1934 (1934-08-02) (86 жас) Огродзенец[1], Польша
Туған кездегі есімі	нем. Paul Ludwig Hans Anton von Beneckendorff und von Hindenburg
Әкесі	Ханс Роберт Людвиг фон Бенекендорф унд фон Гинденбург[3]
Анасы	Луиза Швиккарт[3]
Жұбайы	Гертруда фон Гинденбург
Балалары	Оскар фон Гинденбург (1883—1960)
Әскери қызметі
Қызмет еткен жылдары	1866—1911, 1914—1919
Атағы	Генерал-фельдмаршал
Шайқасы	Бірінші дүниежүзілік соғыс
Қолтаңбасы
Paul von Hindenburg Ортаққорда
өңдеу

Шығу тегі

Пауль фон Гинденбург пруссиялық ақсүйек Роберт фон Гинденбург (нем. Robert von Beneckendorff und von Hindenburg, 1816—1902) және оның жұбайы Луиза Швиккарт (нем. Luise Schwickart, 1825—1893; медицина ғылымының докторы Карл Людвиг Швиккарт қызы) отбасында 1847 жылдың 2 қарашасында Пруссияның Позен провинциясында (1919 жылдан бастап Познань, Польша) дүниеге келген. Әке тегінен атасы мен әжесі: Отто Людвиг фон Бенекендорф унд фон Гинденбург және оның әйелі Элеонора фон Бредерлов — Вальдек графы Генрих VI қызының ұрпақтары. Гинденбург онымен қоса неміс діни қызыметкері Мартин Лютердің (1883^[10]—1546) ұрпағы болып табылады.

Пруссия армиясының қатарында

Вальштаттада (Қазіргі Легницке-Поле (поляк), Польша) және Берлиндегі кадет мектебінде оқығаннан кейін Гинденбург Австро-прусс соғысына (1866) және Франк-прусс соғысына (1870—1871) қатысты.

Гинденбург 3-ші гвардия полкінің лейтенанты шенінде (1870)

Екі соғыста қатысуы

1866 жылы Австро-прусс соғысы басталған кезде Гинденбург ата-анасына: «Мен осы жарқын болашаққа қуанамын. Жауынгер үшін соғыс бұл қалыпты жағдай... егер Мен өзімді сезінсем, онда бұл ең құрметті және әдемі өлім» деп жазған^[11]. Кёнигграцтағы шешуші шайқас кезінде ол қысқа уақыт ішінде дулығасын тесіп, бас сүйегінің жоғарғы бөлігін жарақаттаған оқтан есінен танып қалды. Тез есіне келіп, басын сүлгімен орап, марапатқа ие болып, өз тобын басқаруды жалғастырды^[12]. Гинденбург Франк-прусс соғысы басталған кезде (1870-71) батальон адъютанты болды. Бірнеше апта шеруден кейін күзетшілер Сент-Приват ауылына шабуыл жасады (Мецке жақын). Баурайға көтеріліп, олар француз мылтықтарының (Шасспо) отына түсті. Төрт сағаттан кейін Пруссия артиллериясы Француз позицияларына оқ жаудыру үшін, «шайқастың қасиетті шөліне толған»^[13] жаяу әскер Француз позицияларынан өтті.

Генерал шені

Генерал-майор Гинденбург (1897)

1873 жылы ол Берлиндегі Кригсакадемияға түсу үшін түсу емтихандарын тапсырды.^[14] Үш жыл оқығаннан кейін оның бағалары Бас штабқа тағайындау үшін жеткілікті жоғары болды. 1878 жылы ол капитандарға көтеріліп, II Корпус штабына тағайындалды. 1879 жылы генерал Оскар фон Сперлингтің қызы — білімді Гертруда фон Сперлингке (1860—1921) үйленді. Ерлі-зайыптылардың екі қызы болды: Ирменгард Полин (1880), Аннемария (1891) және бір ұлы Оскар (1883). Содан кейін ол жаяу әскер тобын басқарды, онда оның адамдары этникалық поляктар болды.

1885 жылы ол Бас штабқа ауыстырылып, майор атағын алды. Бес жыл бойы Гинденбург Кригсакадемияда тактикадан сабақ берді. 1885 жылғы маневрлерде ол болашақ Кайзер (император) Вильгельм II-мен кездесті; келесі жылы Кайзер Гинденбургты «орыс армиясын» басқарған әскери ойындарда тағы кездестірді. Ол 1888 жылы Бас штабтың жыл сайынғы үлкен сапары кезінде Шығыс Пруссияның көлдері мен құмды шөлдерінің топографиясын зерттеді. Келесі жылы ол далалық инженерия және дала шайқастарында ауыр артиллерияны қолдану туралы далалық қызмет ережелерін жазу үшін соғыс департаментіне көшті; екеуі де Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде қолданылды. 1891 жылы ол подполковник болды, ал екі жылдан кейін полковникке көтеріліп, жаяу әскер полкінде командир болды. 1896 жылы ол VIII Корпус штабының бастығы болды.

Далалық қолбасшылық және отставкаға кетуі

Гинденбург генерал-майор шенін 1897 жылы алды; 1900 жылы ол генерал-лейтенант (генерал-майор баламасы) болып тағайындалып, 28-ші жаяу әскер дивизиясының қолбасшылығына ие болды. Бес жылдан кейін ол Магдебургте орналасқан IV Корпустың командирі болып тағайындалды, жаяу әскер генералы (генерал-лейтенант; төрт жұлдызды неміс баламасы — генерал-полковник)^[15]. Шлиффен оны 1909 жылы Бас штаб бастығы етіп ұсынды, бірақ лауазымды Хельмут фон Мольтке алды^[16]. П. фон Гинденбург 1911 жылы «жастарға жол беру үшін» отставкаға кетті^[17]. Жалпы алғанда, Гинденбург армияда 46 жыл қызмет етті, оның ішінде 14 жыл Бас штаб бастығы лауазымын атқарды. Кезінде, Гинденбург ешқандай саяси амбицияға ие болмаған, және сенімді монархист болған.

Бірінші дүниежүзілік соғыс

Фельдмаршал Гинденбург (1914)

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде штабтағы Гинденбург (сол жағында) және Эрих Людендорф

Гинденбург Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде көрнекті қайраткер және қолбасшы болған. Бұрынғы Максимилиан фон Притвицтен (нем.) айырмашылығы, генерал-фельдмаршал Гинденбург Шығыс майданда керемет жетістіктерге жетіп, Шығыс Пруссия операциясында орыс армиясын жеңді. Бұл жетістіктер Гинденбургті халық қаһарманына айналдырды, дегенмен кейбір қазіргі тарихшылар бұл операцияларды дайындауда аз танымал штаб офицері Макс Хоффманн ойнады деп санайды. 1914 жылы қарашада Гинденбург дала маршалы дәрежесіне көтеріліп, Шығыс майданда неміс әскерлерінің Бас қолбасшысы болып тағайындалды. Неміс армиясының Польшадағы келесі екі шабуылы (Варшава-Ивангород операциясы және Лодзин операциясы) немістер үшін сәтсіз аяқталды, екеуін де орыс әскері жеңді. 1916 жылы тамызда Гинденбург Бас штаб бастығы лауазымына Эрих фон Фалькенгайнның ізбасары болып тағайындалды. Оның орынбасары 1914 жылдан бастап Эрих Людендорф болды^[3]. Алайда, 1918 жылдың қазан айында Людендорфтың орнын 1932 жылға дейін Гинденбургпен бірге қалған штаб офицері Вильгельм Гренер алды. Олар 1918 жылы қарашада бірге Кайзер Вильгельм II-ді сол кездегі мағынасыз әскери әрекеттерді тоқтатып, бас тартуға көндіруге тырысты. Кайзер Вильгельм II тақтан тұрыға бас тартып, революциялық оқиғалардың басталуымен ғана оның бас тартқаны туралы жарияланды; ,1918 жылдың қарашасында бейтарап Голландияға қашып кетті.

Хьюго Вогель салған Гинденбургтің портерті

Гинденбургтің қолбасшы ретіндегі репутациясы және карьерасы Танненберг шайқасында басталып, төрт ұлттық армияны басқарып, Батыстағы траншеядан шығып, содан кейін өзінің жеңіліс тапқан армиясын біріктірумен аяқтауы Бірінші дүниежүзілік соғыста басқа бірде-бір сарбазда болған жоқ^[18].

Соғыс аяқталғаннан кейін, Гинденбург отставкаға екінші рет кетті.

Сондай-ақ

• Веймар Республикасы
• Рейхспрезидент
• Адольф Гитлер

Дереккөздер

1. https://www.wikidata.org/wiki/Q380082?uselang=ru
2. Виртуальная монархия фельдмаршала Гинденбурга Мұрағатталған 18 мамырдың 2009 жылы.
3. https://www.genealogics.org/getperson.php?personID=I00309758&tree=LEO
4. Paul von Hindenburg | filmportal.de.
5. Paul von Hindenburg | enciclopèdia.cat.
6. Grup Enciclopèdia Catalana (ca) // Viquipèdia, l'enciclopèdia lliure. — 2022-01-10.
7. Гинденбург Пауль фон // Александр Михайлович Прохоров Үлкен кеңес энциклопедиясы. — 3, 1969. — Т. 30.
8. https://www.wikidata.org/wiki/Q380082?uselang=ru
9. 1918 жылға дейін Германия басшысы лауазымы император (кайзер) болған. 1918-1919 жылдары елді Халық Комиссарлар Кеңесі басқарды, оның мүшелері Берлин жұмысшылары мен сарбаздар кеңестерінің жалпы жиналысымен бекітілді. 1919-1925 жылдары рейхспрезидент Құрылтай жиналысының депутаттары болып сайланған Фридрих Эберт болды. Гинденбург қайтыс болғаннан кейін оның өкілеттіктері фюрер Адольф Гитлерге өтті, ол іс жүзінде шексіз күшке ие болды және сайлау арқылы оны заңдастыруды қажет етпеді. Қазіргі ГФР-да мемлекеттік басшысы бундестаг депутаттарымен және аймақтық парламенттің делегаттарымен сайланатын Федералдық президент болып табылады.
10. Алайда, Лютер өзін 1884 жылы туылған деп есептеді. Martin Luther: Visionary Reformer — Yale University Press. — P. 17. — ISBN 978-0-300-16669-9.
11. Hindenburg : icon of German militarism — Dulles, VA: Potomac Books. — P. 6. — ISBN 9781429490177.
12. П. фон Гинденбург 1921, 22–64 бет.
13. П. фон Гинденбург 1921, 46 бет.
14. П. фон Гинденбург 1921, 65–92 бет.
15. Уилер-Беннет 1936, 5 бет
16. Hindenburg and the Weimar Republic — Princeton, NJ: Princeton University Press. — P. 8.
17. П. фон Гинденбург 1921, 86 бет
18. The Germans — New York: Meridian. — P. 240. — ISBN 9780452010857.