ხაკანი შირვანი

ხაკანი შირვანი, ხაყანი შირვანი, აფზალ ალ-დინ ბადილ (დ. 1120/1126, შემახა — გ. 1199, თავრიზი) — სპარსელი პოეტი. დაიბადა ხელოსნის ოჯახში. მამამ, დურგალმა ალიმ, ადრე მიატოვა ცოლ-შვილი. ხაკანი შირვანი აღზარდა ბიძამ და იმ დროის კვალობაზე კარგი განათლება მიაღებინა (შეასწავლა ენები, ფილოსოფია, მედიცინა, ასტრონომია). ხაკანი შირვანი დედით ქრისტიანულ წრეებს უკავშირდებოდა. ჭაბუკი პოეტი დასაწყისში სუფიურმა იდეებმა გაიტაცა, აქედანაა მისი პირველი ფსევდონიმი — „ჰაყაიყი“ (ჭეშმარიტების მაძიებელი). მალე იგი შირვანის ლიტერატურული სკოლის მეთაურმა აბუ ლ-ალა განჯევიმ დაიახლოვა და შირვანშაჰთა სამეფო კარს წარუდგინა.

ხაკანი შირვანი
სპარს. خاقانی
დაბადების თარიღი	1121[1]
დაბადების ადგილი	შირვანი, ირანი[2]
გარდაცვალების თარიღი	1199
გარდაცვალების ადგილი	თავრიზი, ირანი
დასაფლავებულია	Maqbaratoshoara
საქმიანობა	პოეტი და მწერალი
ენა	სპარსული ენა და არაბული ენა
მოქალაქეობა	შირვანშაჰების სახელმწიფო
ჟანრი	პოეზია
ხაკანი შირვანი ვიკისაწყობში

აქედან იწყება ხაკანი შირვანის, როგორც მეხოტბე პოეტის, კარიერა, აქედანვე მოდის მისი საბოლოო ზედწოდება „ხაკანი“ („ხაყანისეული“) ე. ი. მბრძანებლის, შირვანშაჰის საკუთრება. ხაკანი შირვანის კასიდები გამოირჩევა ფორმის გართულებით, „ვასფის“ („აღწერა“) მრავალფეროვნებით, მუსიკალობით. მას დიდი ღვაწლი მიუძღვის ამ ჟანრის განვითარებაში. პოეტური ტექნიკით გატაცება იგრძნობა ლირიკულ ღაზალებშიც. ხაკანი შირვანიმ ორჯერ იმოგზაურა მექაში. პირველი მოგზაურობის შედეგად (1157) დაწერა მასნავი „ორი ერაყის საჩუქარი“ (ავტობიოგრაფიული ხასიათის პოემა). მან სამეფო კარის პოეტის მძიმე ხვედრი გაიზიარა და ერთხანს შაბურანის ციხეში ამოყო თავი. აქ შექმნა შესანიშნავი ციკლი „ციხის კასიდებისა“. გარდაეცვალა ცოლ-შვილი. სიცოცხლის ბოლო წლები თავრიზში გადახვეწილმა მარტოდმარტომ გაატარა. მძიმე განცდებიას ასახული მის ლირიკულ „ნაწყვეტებსა“ და რობაიებში. შემორჩენილია ხაკანი შირვანის წერილების კრებული. იგი კარგად იცნობდა საქართველოს. „ქრისტიანულ კასიდაში“ ასახელებს ბაგრატიონთა რეზიდენციებს — ნაჭარმაგევსა და მუხრანს. ერთ რობაიში ქართული ენის ცოდნას იჩემებს და მაჯამურ რითმად ქართულ სიტყვას იყენებს. მიმოწერა ჰქონდა ქართველ მოღვაწეებთან.