მაოიზმი
From Wikipedia, the free encyclopedia
მაოიზმი ან მაო ძედუნის ნააზრევი — მარქსიზმ-ლენინიზმის ნაირსახეობა, რომელიც მაო ძედუნმა შექმნა სოციალისტური რევოლუციის რეალიზაციისთვის , ჩინეთის რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის საზოგადოებაში და მოგვიანებით ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკაში. ფილოსოფიური განსხვავება მაოიზმსა და მარქსიზმ-ლენინიზმს შორის იმაში მდგომარეობს, რომ გლეხი რევოლუციური ავანგარდი უფროა წინა ინდუსტრიულ საზოგადოებებში, ვიდრე პროლეტარიატი. მარქსიზმ-ლენინიზმის ეს განახლება და ადაპტაცია ჩინურ პირობებთან, რომელშიც რევოლუციური პროცესი არის პირველადი და იდეოლოგიის მადიდებლობა მეორეხარისხოვანი, წარმოადგენს ურბანულ მარქსიზმ-ლენინიზმს, რომელიც ადაპტირებულია წინა ინდუსტრიულ ჩინეთში. მიუხედავად მარქსიზმისა და მაოიზმის მსგავსებისა, მათ შორის არსებობს გარკვეული განსხვავები. მარქსიზმი მიზნად ისახავს შექმნას ისეთი სახელმწიფო, სადაც მდიდრებსა და ღარიბებს შორის თანასწორობა იქნება. ეს არის ერთგვარი პოლიტიკური იდეოლოგია, რომელიც ემყარება კარლ მარქსის მიერ დადგენილ დოგმებს. მაოიზმს, თავის მხრივ, სურს, რომ მისმა ქვეყანამ, ჩინეთმა, დაინახოს პროლეტარიატის რევოლუციის საჭიროება და შეცვალოს იმდროინდელი საზოგადოება. მას არ შეეძლო მარქსიზმის ზუსტი კოპირება ჩინეთში, სადაც ფერმერთა უზარმაზარი მოსახლეობა ცხოვრობდა. ასე რომ, მან გარკვეული ცვლილებები შეიტანა თეორიაში და შეუსაბამა ჩინეთის პირობებს, მაო ძედუნმა მარქსიზმ – ლენინიზმის ერთგვარი ადაპტაცია მოახდინა ჩინურ პირობებთან.[1][2][3][4][5][6]
1950-იანი წლებიდან დენ სიაპონის ჩინურ ეკონომიკურ რეფორმებამდე, 1970-იანი წლების ბოლოს, მაოიზმი იყო ჩინეთის კომუნისტური პარტიისა და მაოისტური რევოლუციური მოძრაობების პოლიტიკური და სამხედრო იდეოლოგია მთელ მსოფლიოში.[7] 1960-იანი წლების სსრკ-ჩინეთის განხეთქილების შემდეგ, ჩინეთის კომუნისტური პარტია და საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტია აცხადებდნენ, რომ თითოეული მათგანი იყო იოსებ სტალინის, მარქსიზმ – ლენინიზმისა და მსოფლიო კომუნიზმის იდეოლოგიის ერთადერთი მემკვიდრე.[1]
1970-იანი წლების ბოლოს პერუს კომუნისტურმა პარტიამ ნათელმა გზამ შექმნა და მაოიზმის სინთეზირება მოახდინა მარქსიზმ – ლენინიზმ – მაოიზმში და შექმნა მარქსიზმ – ლენინიზმის თანამედროვე ნაირსახეობა.[8]