თვითმკვლელობა

თვითმკვლელობა ან სუიციდი — საკუთარი სიცოცხლის ხელყოფა. თვითმკვლელობა შეიძლება გამოწვეული იყოს ბევრი მიზეზით, მათ შორის ყველაზე ხშირია დეპრესია, სირცხვილი, დანაშაულის განცდა, გაუსაძლისი ფიზიკური ტკივილი, ემოციური გადატვირთვა, აღელვება, ფინანსური პრობლემები და ა. შ.^[1][2][3] ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ცნობით ყოველწლიურად ერთ მილიონზე მეტი ადამიანი იკლავს თავს, და სიკვდილიანობის ყველაზე დიდი წილი მოზარდებსა და 35 წელს ქვევით ახალგაზრდებში, თვითმკვლელობაზე მოდის.^[4] დაახლოებით 10-20 მილიონი შემთხვევა კი, არასასიკვდილო შედეგით მთავრდება.^[5]

ინგლისელი რომანტიკოსი პოეტის თომას ჩათერთონის თვითმკვლელობა (1770), ავტორი ჰენრი უალისი.

ფსიქიკური ჯანმრთელობის შეერთებული შტატების ნაციონალური ინსტიტუტის მონაცემების თანახმად, ღრმა დეპრესიაში მყოფ ახალგაზრდათა 7 პროცენტი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ისწრაფებს. ეს ციფრიც კი ვერ გადმოსცემს პრობლემის მთელ არსს, რადგან ახალგაზრდების თვითმკვლელობის შემთხვევების გარდა, მრავალი თვითმკვლელობის მცდელობის შემთხვევა ფიქსირდება. ამიტომ მოზარდების განვითარების საკითხებზე მომუშავე კარნეგის საბჭოს ანგარიშში საფუძვლიანად იყო აღნიშნული: „დღეს მოზარდების პრობლემებისადმი გულგრილი დამოკიდებულება უბედურების ძალით თავს დატეხაა. ასეთი უგულებელყოფა ნამდვილად რისკის წინაშე აყენებს მომავალ თაობას“.

ფრანგ სოციოლოგ ემილ დიურკემის მოსაზრების არსებობს სუიციდის შემდეგი ტიპები:

• ეგოისტური თვითმკვლელობები - მიეკუთვნება დეპრესიის, ადამიანური ურთიერთობებისა და სოციალური ფაქტორების გამო ჩადენილი სუიციდის ფაქტები;
• ანომიური თვითმკვლელობა - ახასიათებს ეკონომიკური მიზეზებით გამოწვეულ სუიციდურ ფაქტებს;
• ალტრუისტული თვითმკვლელობა - ამ შემთხვევაში ადამიანი საკუთარ სიცოცხლეს ხელყოფს სხვაზე ორიენტირებულობის გამო. ეს მაშინ ხდება, როდესაც პიროვნება ისე აიგივებს თავს ვინმესთან, რომ მის გარეშე სიცოცხლე წარმოუდგენლად მიაჩნია.ძირითადად, ალტრუისტულ თვითმკვლელობას სიყვარულით იმედგაცრუებულები მიმართავენ.
• ფატალისტური თვითმკვლელობა - ადამიანი სიცოცხლეს ასრულებს საზოგადოებრივი დოგმებისა და სტერეოტიპების გასაპროტესტებლად
• არსებობს ფარული სუიციდიც, რომელიც ხორციელდება ნარკოტიკებისა და ალკოჰოლის მიღებით. მათი მიღება თვითდესტრუქციული ქცევაა, რომელიც პირდაპირ მიმართულია სიცოცხლის შემოკლებისკენ. ნარკოტიკისა და ალკოჰოლის მოხმარება იზრდება სოციალური პრობლემების პროპორციულად, როდესაც ადამიანი მათი მეშვეობით ცდილობს რეალობიდან გაქცევას, თუმცა, სინამდვილეში, მისდა უნებურად, სიცოცხლეს გაურბის.თვითმკვლელობა ხშირად არის დაკავშირებული მძიმე სოციალურ ფონთან: თუმცა არსებობს სხვა მიზეზებიც, რის გამოც ადამიანები საკუთარ სიცოცხლეს ხელყოფენ ესენია:
  • სულიერი აშლილობა, როდესაც ადამიანი დაავადებული, გაუწონასწორებელია და ეს ორგანული დაზიანებიდან გამომდინარეობს.
  • სტრესი - შესაძლოა, პირმა აფექტის შედეგად მიიღოს მსგავსი გადაწყვეტილება.
  • დეპრესიული მდგომარეობა, როდესაც პირი თავისი არსებობის აზრს ვერ ხედავს, რამაც, შესაძლებელია, თვითგანადგურების გადაწყვეტილებამდე მიიყვანოს - ამით გამოხატავს აგრესიას საკუთარი თავის მიმართ.

. ქვემოთ მოცემული საყურადღებო ნიშნები იმ მოზარდებში შეინიშნება, რომლებიც შესაძლოა თვითმკვლელობაზე ფიქრობენ:

• ოჯახის წევრებსა და მეგობრებთან ურთიერთობის სურვილის დაკარგვა;
• კვებისა და ძილის რეჟიმის დარღვევა;
• ადრე სიამოვნების მომგვრელი საქმიანობისადმი ინტერესის დაკარგვა;
• ხასიათის მნიშვნელოვნად შეცვლა;
• ნარკოტიკებისა და ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენება;
• საყვარელი ნივთების გაჩუქება;
• გაუთავებელი ლაპარაკი სიკვდილსა და სიკვდილთან დაკავშირებულ თემებზე.

დოქტორმა ქეთლინ მაკ-კოიმ აღნიშნა რომ მშობლების ყველაზე დიდი შეცდომა ამ საყურადღებო ნიშნების უგულებელყოფაა. ის ამბობს: «არც ერთ მშობელს სურს იმის დაჯერება, რომ მის შვილს რაღაც ჭირს. ამიტომ პრობლემას ყურადღებას არ აქცევენ. „ასაკის ბრალია“, „გაუვლის“ ან „ის ყოველთვის ყველაფერს აზვიადებს“, — ასე ინუგეშებენ მშობლები თავს. ეს საშიშია. საშიშროების მომასწავებელ ნებისმიერ ნიშანს მშობელი სერიოზულად უნდა მოეკიდოს».

რესურსები ინტერნეტში

• Самоубийство с точек зрения различных теорий.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-07-27. ციტირების თარიღი: 2017-08-19.

სქოლიო

1. Hawton K, van Heeringen K (April 2009). „Suicide“. Lancet. 373 (9672): 1372–81. doi:10.1016/S0140-6736(09)60372-X. ISSN 0140-6736. PMID 19376453. S2CID 208790312.
2. Richa S, Fahed M, Khoury E, Mishara B (2014). „Suicide in autism spectrum disorders“. Archives of Suicide Research. 18 (4): 327–39. doi:10.1080/13811118.2013.824834. PMID 24713024. S2CID 25741716.
3. Dodds TJ (March 2017). „Prescribed Benzodiazepines and Suicide Risk: A Review of the Literature“. The Primary Care Companion for CNS Disorders. 19 (2). doi:10.4088/PCC.16r02037. PMID 28257172.
4. CIS: UN Body Takes On Rising Suicide Rates
5. Suicide and psychiatric diagnosis: a worldwide perspective. World Psychiatry (2002-10-01).

ეს არის სტატიის ან სექციის ესკიზი. თქვენ შეგიძლიათ შეავსოთ იგი.