საურმაგი

საურმაგი — ქართლის (იბერიის) მეფე, ფარნავაზის ძე. ქართული საისტორიო ტრადიციის თანახმად, მეფობდა ძვ. წ. III საუკუნეში.

საურმაგი
იბერიის მეფე
წინამორბედი:	ფარნავაზ I
მემკვიდრე:	მირიან I/მირვან I
მეუღლე:	სპარსი, ასული ბარდაველისა ერისთვისაჲ.
შვილები:	I ასული, საურმაგის შვილობილის, მირვანის მეუღლე; II ასული, ქუჯის ძის მეუღლე.
დინასტია:	ფარნავაზიანი[1]
მამა:	ფარნავაზ I
დედა:	დურძუკი ქალი
რელიგია:	ქართული წარმართობა

ქართული წყაროების მიხედვით, ჩრდილო კავკასიელი ტომებისა და სხვა უცხოელთგან შემდგარი სამხედრო რაზმების დახმარებით ჩააქრო ქართლის ერისთავთა აჯანყება. საურმაგს მიეწერება აგრეთვე ჩრდილო კავკასიიდან კავკასიელ ტომთა მნიშვნელოვანი მასის გადმოსახლება საქართველოს მთიანეთში. მის დროს ქართლის სამეფოს მეგობრული დამოკიდებულება უნდა ჰქონოდა სელევკიდების სამეფოსთან. „ქართლის ცხოვრება“ საურმაგს მიაწერს ორი ქალღმერთის — აინინასა და დანინას კულტის დამკვიდრებას და მცხეთის გზაზე მათი კერპების აღმართვას.^[2]

„და დაჯდა საურმაგ მცხეთას მეფედ და უმატა ყოველთა სიმაგრეთა მცხეთისა და ქართლისათა, და მან შექმნნა ორნი კერპნი: აინინა და დანანა, და აჰმართნა გზასა ზედა მცხეთისასა.[3]“

საურმაგს მხოლოდ ორი ქალიშვილი ჰყავდა. ერთი ქუჯის შვილს მიათხოვა, მეორე — სპარსეთის მეფის ნებროთის შვილს — მირვანოსს, რომელიც თავისი ცოლის ნათესავი იყო. მირვანოსი იშვილა და საურმაგის სიკვდილის შემდეგ სწორედ იგი გამეფდა. მირვანოსს ისტორიკოსთა ერთი ნაწილი მირიან პირველადაც მოიხსენიებს, ზოგიც — მირვანად.^[4]

საურმაგის მეფობის დროს, 189 წლის მახლობლად, ასურეთის მეფის ანტიოქოს დიდის ორმა სარდალმა – არტაშესმა და ზარიადრმა, რომლებიც წარმომავლობით სომხები იყვნენ, სომხეთს თავისუფლება მოუპოვეს. მაგრამ, რადგან იმ დროს სომხეთის ტერიტორია პატარა იყო, რამდენიმე პროვინცია მეზობელ სახელმწიფოებს ჩამოგლიჯეს. სხვათა შორის, საქართველომ ამ დროს დაკარგა ზოგიერთი ადგილი არაქსისა და ჭოროხის ხეობაში.^[5]

ლიტერატურა

• ლორთქიფანიძე მ., მეტრეველი რ., საქართველოს მეფეები, თბ.: „ნეკერი“, 2007. — გვ. 16, ISBN 99928-58-36-2.
• გ, მელიქიშვილი, ქართლის (იბერიის) სამეფოს ისტორიის ქრონოლოგიის საკითხისათვის, ივ. ჯავახიშვილი სახ. ისტორიის ინსტიტუტის შრომები, 1958, ტ. 4, ნაკვ. I; მისივე ქართლის (იბერიის) მეფეთა სიებში არსებული ხარვეზის შესახებ, მაცნე, ისტორიის, არქეოლოგიის, ეთნოგრაფიისა და ხელოვნების ისტორიის სერია, 1978, №3;
• ს. გორგაძე, წერილები საქართველოს ისტორიიდან, „მოამბე“, 1905, №XI.
• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 148.

სქოლიო

1. თეიმურაზ ბატონიშვილი „ისტორია დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გიორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“ ქმნილი საქართველოს მეათცამეტის მეფის გიორგის ძის თეიმურაზისაგან სტამბასა შინა სამეცნიერო აკადემიისასა 1848 წელსა. გვ. 210.
2. საურმაგი. საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.
3. „ქართლის ცხოვრება“. გვ. 47.
4. ბარბაქაძე ლ., ჯიბის ცნობარი მართლმორწმუნე ქრისტიანისათვის; თბილისი, 2013 წ.
5. გორგაძე სერგი, საქართველოს ისტორია : მოკლე სისტემატიური კურსი მოზრდილთათვის, ტ. I, ქუთაისი, 1915. — გვ. 50.

წინამორბედი: ფარნავაზ I	იბერიის მეფე ძვ. წ. 237–162	შემდეგი: მირვან I