Kasunanan Surakarta

Kasunanan Surakarta Hadiningrat (Hanacaraka: ꦑꦯꦸꦟꦤ꧀ꦤꦤ꧀ꦯꦸꦫꦑꦂꦡꦲꦢꦶꦟꦶꦁꦫꦠ꧀) iku karajan ing Jawa Tengah kang madeg taun 1745 minangka terusan saka Kasunanan Kartasura.

Nagari Kasunanan Surakarta Hadiningrat ꦟꦒꦫꦶ​ꦑꦱꦸꦤꦤ꧀ꦤꦤ꧀ꦯꦸꦫꦏꦂꦠꦲꦢꦶꦤꦶꦁꦫꦠ꧀
1745–saiki
Flag Sri Radya Laksana, Lambang Kasunanan Surakarta
Pernahé Kasunanan Surakarta Wewengkon Kasunanan Surakarta ing taun 1830 (werna abang tuwa ing sisih lor)
Kutha krajan		Kutha Surakarta
Basa		Jawa
Agama		mayoritas Islam
Pamaréntahan		Monarki
Susuhunan (Sunan)
•	1745–1749	SISKS Pakubuwana II
•	1945–1946 (status diturunkan); w. 2004	SISKS Pakubuwana XII
•	2004-petahana	SISKS Pakubuwana XIII
Sajarah
•	Hadeging Nagari Surakarta (berdiri)	1745
•	Pendirian Dhaérah Istiméwa Surakarta	19 Agustus saiki
•	Pengundangan Penetapan Pemerintah No. 16/SD Tahun 1946 (pembekuan)	16 Juni 1946
Sadurungé Sawisé Kasunanan Kartasura Karésidhènan Surakarta Praja Mangkunagaran Kutha Surakarta

Gerbang Kraton Kasunanan Surakarta (foto antara 1880-1920)

Latar wuri

Kasultanan Mataram bubar jalaran pambrontakan Trunajaya taun 1677. Kutha krajané dipindhah déning Sunan Amral menyang Kartasura. Ing jaman Pakubuwana II, Kasunanan Kartasura bubar jalaran pambrontakan wong-wong Tionghoa kang olèh panjurung saka wong-wong Jawa anti VOC taun 1742. Kutha Kartasura kasil direbut manèh déning Cakraningrat IV, panguwasa ing Medura Kulon, sekuthu VOC nanging kahanané wis rusak banget. Pakubuwana II kang nyingkir menyang Panaraga mutusaké kanggo miyasa pura anyar ing désa Sala, kang bakal dadi kutha krajaning Kasultanan Mataram kang anyar lan diwastani "Karaton Surakarta".

Wangunan Karaton Kartasura kang wus remuk, lan dianggep rusak wis ora pantes manèh. Mula saka iku Tumenggung Hanggawangsa, Tumenggung Mangkuyudha, lan J.A.B Hohendorff diutus déning Pakubuwana II kanggo golèk papan kanggo ngadegaké karaton kang anyar. Nuli karaton anyar diwangun ing pinggiré Kali Bengawan Sala, ing Désa Sala ing taun 1745. Karaton diyasa klawan kayu jati saking Alas Kethu, kang ana ing laladan Wanagiri. kayuné dikèlikaké lumantar Kali Bengawan Sala. Karaton resmi ngadeg ing 17 Fèbruari 1745, utawa Rebo Pahing 14 Sura 1670.

Jalaran Prajanjian Giyanti 13 Fèbruari 1755, Surakarta dadi kutha krajané Kasunanan Surakarta, klawan Ratu Pakubuwana III. Déné Ngayogyakarta uga yasa karatone dhéwé ing taun 1755, kalawan Ratu Hamengkubuwana I. Ing Prajanjèn Salatiga, taun 1757 wewengkon Kasunanan Surakarta ing sisih lor diwènèhaké menyang Pangéran Sambernyawa (Mangkunagara I).

Pangrembakan

Kasunanan Surakarta minangka terusan saka Kasunanan Kartasura banjur ngadhepi kraman Pangeran Mangkubumi rayi dalem Pakubuwana II ing taun 1746. Ing satengahing prang, Pakubuwana II séda jalaran gerah ing taun 1749. Nanging, panjenengané masrahaké kadhaulatan nagara Jawa marang VOC kang diwakili déning Baron von Hohendorff. Wiwit iku, mung VOC kang duwé hak nglantik ratu-ratu turunané Mataram.

Ing tanggal 13 Fèbruari 1755 VOC kang nembé nemahi bangkrut kasil ngajak Pangéran Mangkubumi rukun. Prajanjian Giyanti kang ditapakasmani déning Pakubuwana III ngakoni kadhaulatan Pangéran Mangkubumi minangka ratu Mataram kang nguwasani separo saka wewengkon Kasunanan Surakarta kanthi wastana Hamengkubuwana I. Sairingan karo lumakuning wektu, nagari Mataram kang dipanggedhèni déning Hamengkubuwana I banjur luwih misuwur kanthi jeneng Kasultanan Ngayogyakarta.

Sabanjuré, wewengkon Kasunanan Surakarta tansaya suda jalaran separo saka wewangkoné diwènèhaké marang Mangkunagara I lumantar Prajanjèn Salatiga taun 1757. Wewengkon Surakarta tansaya suda manèh sawisé Perang Dipanagara rampung taun 1830 jalaran laladan-laladan mancanagara direbut peksa déning Walanda.

Mangsa Kamardikan

Ing wiwitan mangsa kamardikan Républik Indonésia (1945-1946), Kasunanan Surakarta bebarengan karo Praja Mangkunagaran tau dadi Laladan Istiméwa Surakarta. Nanging amarga gègèran lan agitasi pulitik nalika iku, ing tanggal 16 Juni 1946 Pamaréntah Indonésia ngowahi statusé dadi Karésidhènan Surakarta, nyawiji sajeroning wewengkon Nagara Kesatuan Républik Indonésia.

Pratélan Sunan Surakarta

Artikel baku: Pratélan ratu Jawa § Mataram Anyar

Uga delengen

• Sajarah Nuswantara
• Kasultanan Ngayogyakarta
• Kadipatèn Pakualaman
• Praja Mangkunagaran

Didhisiki déning: Kasunanan Kartasura	{{{jabatan}}} 1742-1755	Diganti déning: Kasunanan Surakarta Kasultanan Yogyakarta
Didhisiki déning: Kasunanan Surakarta	{{{jabatan}}} 1755-1757	Diganti déning: Kasunanan Surakarta Praja Mangkunagaran
Didhisiki déning: Kasunanan Surakarta	{{{jabatan}}} 1757-1945	Diganti déning: Dhaérah Istiméwa Surakarta

Krajan ing Jawa
0-600 (Hindu-Buddha Mataram Kuna): Salakanagara | Tarumanagara | Galuh | Sundha | Kalingga 600-1500 (Hindu-Buddha): Mataram Kuna, Kahuripan, Janggala, Pangjalu, Singhasari, Majapahit, Pajajaran, Blambangan 1500-saiki (Islam): Demak, Pajang, Banten, Cirebon, Sumedang Larang, Mataram Enggal, Surakarta, Ngayogyakarta, Mangkunagaran, Pakualaman