Álandseyjar
finnskur eyjaklasi í Eystrasalti / From Wikipedia, the free encyclopedia
Álandseyjar eða Áland (sænska: Åland; finnska: Ahvenanmaa) eru sjálfstjórnarsvæði undir finnskum yfirráðum á Eystrasalti undan strönd Finnlands.[1] Álandseyjar telja í heildina um 6.500 eyjar og sker en hinir sænskumælandi íbúar búa langflestir á stærstu eyjunni, Fasta Åland.[2] Það var samkvæmt ákvörðun Þjóðabandalagsins árið 1921 sem Álandseyjar fengu sjálfsstjórn en áður höfðu íbúar eyjanna sóst eftir því að segja skilið við Finnland og verða hluti af Svíþjóð. Opinbert tungumál á eyjunum er sænska og höfuðborgin er Maríuhöfn.
Åland Ahvenanmaa | |
Fáni | Skjaldarmerki |
Þjóðsöngur: Ålänningens sång | |
Höfuðborg | Maríuhöfn |
Opinbert tungumál | sænska |
Stjórnarfar | Sjálfstjórnarhérað |
Forsætisráðherra | Veronica Thörnroos |
Landstjóri | Peter Lindbäck |
Sjálfstjórnarhérað | innan Finnlands |
• Heimastjórn | 7. maí 1920 |
• Álandseyjasamningurinn | 20. október 1921 |
• Héraðsþing | 9. júní 1922 |
Evrópusambandsaðild | 1. janúar 1995 |
Flatarmál • Samtals |
1.580 km² |
Mannfjöldi • Samtals (2020) • Þéttleiki byggðar |
30.129 19,07/km² |
VLF (KMJ) | áætl. 2007 |
• Samtals | 1,563 millj. dala |
• Á mann | 55.829 dalir |
VÞL (2017) | 0.900 |
Gjaldmiðill | evra € |
Tímabelti | UTC+2 (UTC+3 á sumrin) |
Þjóðarlén | .ax |
Landsnúmer | +358 18 |
Álandseyjar eru eyjaklasi við mynni Helsingjabotns í Eystrasalti, við strönd Finnlands. Stærsta eyjan er Fasta Åland þar sem 90% íbúanna búa.[3] Auk hennar eru um 6.500 eyjar og sker austan við stærstu eyjuna.[4] Aðeins 60-80 eyjar eru byggðar. Roslagen í Svíþjóð liggur 38 km vestan við Fasta Åland, en í austri nær eyjaklasinn alveg að strönd Finnlands í Skerjagarðshafi. Vestan við Álandseyjar er óbyggða skerið Märket sem skiptist í tvennt milli Finnlands og Svíþjóðar. Ferjur ganga frá Maríuhöfn til Turku í Finnlandi og Stokkhólms í Svíþjóð.
Álandseyjar eru sjálfstjórnarsvæði og hafa því eigin stjórn sem fer með hluta þess valds sem finnska ríkisstjórnin fer með annars staðar. Eyjarnar eru herlaust og hlutlaust svæði eftir friðarsamninga í kjölfar Álandseyjastríðsins um miðja 19. öld.[5] Árið 2022 var haldið upp á 100 ára afmæli sjálfstjórnar á eyjunum.[6] Sumir Álendingar vilja kljúfa sig frá Finnlandi og gerast sjálfstætt land. Stjórnmálaflokkurinn Ålands Framtid eða Framtíð Álandseyja berst hart fyrir því, en fékk aðeins einn þingmann af 30 í kosningum árið 2019.