Sturla Sighvatsson

Sturla Sighvatsson (1199 – 1238) var íslenskur höfðingi á 13. öld. Hann var einn helsti foringi Sturlunga og tók við goðorði þeirra um 1220, en Sighvatur faðir hans fluttist þá í Eyjafjörð. Þeir feðgar áttu í deilum við Guðmund Arason Hólabiskup, og veturinn 1222 var Tumi Sighvatsson eldri, bróðir Sturlu, veginn af mönnum biskups á Hólum. Biskup sigldi með lið sitt til Grímseyjar um vorið til að reyna að komast undan hefnd feðganna, en þeir Sighvatur og Sturla eltu hann þangað og náðu honum eftir mikið blóðbað og fóru hraklega með hann.

Sólveig Sæmundsdóttir

Árið 1223 kvæntist Sturla Solveigu dóttur Sæmundar Jónssonar í Odda en Snorri Sturluson föðurbróðir hans mun einnig hafa haft hug á henni. Þau bjuggu á Sauðafelli í Dölum. Sturla liðsinnti sonum Hrafns Sveinbjarnarsonar þegar þeir brenndu Þorvald Vatnsfirðing inni 1228 til að hefna fyrir föður sinn. Í janúar næsta vetur komu synir Þorvaldar að Sauðafelli að næturlagi, en Sturla var ekki heima. Þeir drápu og meiddu marga heimilismenn. Sturlu bárust fréttir af Sauðafellsför þar sem hann sat í laug á Reykjum í Miðfirði. „Sturla spurði, hvort þeir gerðu ekki Sólveigu. Þeir sögðu hana heila. Síðan spurði hann einskis.“^[1]

Suðurganga Sturlu

Á endanum fór svo að þeir Sturla og Guðmundur biskup sættust og var hluti af sættinni að Sturla skyldi fara til Rómar á fund páfa til að gera yfirbót vegna illrar meðferðar á biskupi í Grímseyjarför. Suðurgangan hófst árið 1233 og eftir viðkomu í Noregi gekk Sturla suður til Rómar, þar sem hann skriftaði og var leiddur fáklæddur milli höfuðkirkna og hýddur. Tók hann þeirri meðferð karlmannlega en „flest fólk stóð úti og undraðist, barði á bjóst sér og harmaði þegar svo fríður maður var svo hörmulega leikinn og máttu eigi vatni halda bæði konur og karlar.“ Sturla kom við í Noregi á heimleiðinni og gerðist lendur maður Hákonar konungs og tók að sér að koma Íslandi undir veldi hans.

Örlygsstaðabardagi

Við heimkomuna hóf hann þegar að auka við veldi sitt og tókst meðal annars að bola Snorra föðurbróður sínum úr landi og leggja veldi hans undir sig. Þá sneri hann sér að Gissuri Þorvaldssyni, foringja Haukdæla, og sveik hann á Apavatnsfundi og þvingaði hann til að sverja sér trúnaðareið. Gissur taldi sig þó á engan hátt bundinn af eiðnum og gerði þegar bandalag við Kolbein unga, foringja Ásbirninga. Er Sturla hélt norður í Skagafjörð til að leggja undir sig ríki Kolbeins, ásamt föður sínum, söfnuðu þeir Gissur og Kolbeinn mun fjölmennara liði sem einnig var betur búið. Þeir feðgar biðu ósigur í Örlygsstaðabardaga og féllu þar. Sturla hafði gamalt spjót sem hét Grásíða sér til varnar en það var svo lélegt að það bognaði hvað eftir annað og þurfti hann að stíga á það til að rétta það. Margir menn unnu á honum en það var Gissur Þorvaldsson sem veitti honum banahöggið.

Með Solveigu konu sinni átti Sturla dæturnar Guðnýju húsfreyju í Garpsdal og Þuríði konu Hrafns Oddssonar og soninn Jón. Einnig átti Sturla dæturnar Þuríði, konu Eyjólfs ofsa, og Ingunni, konu Sæmundar Ormssonar Svínfellings.

Heimildir

1. Jonathan Grove, "Skaldic Verse-Making In Thirteenth-Century Iceland: The Case of the Sauðafellsferðarvísur", Viking and Medieval Scandinavia 4 (2008), 85-131

Tenglar

• Hygg ég að fáir muni séð hafa röskligra mann; 1. grein í Lesbók Morgunblaðsins 2000
• Heillum horfinn eftir Apavatnsför; 2. grein í Lesbók Morgunblaðsins 2000