Fjármála- og efnahagsráðuneyti Íslands

Fjármála- og efnahagsráðuneyti Íslands er eitt af átta ráðuneytum Stjórnarráðs Íslands. Ráðuneytið hefur umsjón með ríkisfjármálum, tekjum þess, skuldum og lánum opinberra stofnanna. Æðsti yfirmaður þess er fjármála- og efnahagsráðherra og æðsti embættismaður er ráðuneytisstjóri. Ráðuneytið var upprunalega stofnað árið 1922 en hefur farið í gegnum miklar breytingar en þær síðustu og víðtækustu tóku gildi 1. september 2012 þegar það tók yfir málefni er varða efnahagsmál til viðbótar við fjármálin.

Fjármála- og efnahagsráðuneyti Íslands Fjármála- og efnahagsráðuneyti Íslands
Stofnár	1922
Ráðherra	Daði Már Kristófersson
Ráðuneytisstjóri	Guðmundur Árnason[1]
Fjárveiting	85.721,12015
Staðsetning	Arnarhvoll Lindargata 101 Reykjavík
Vefsíða

Saga

Stjórnarráð Íslands tók til starfa árið 1904 í kjölfar þess að Ísland hafði fengið heimastjórn og tók það við störfum ráðuneytisins í Kaupmannahöfn sem skipt var í þrjár deildir. Ein af þeim deildum, fjármála- og endurskoðunardeild, sá um þau störf sem fjármálaráðuneytið myndi síðar sinnar.

Ráðherra var einungis einn í fyrstu og hafði hann landritara sér til aðstoðar, en hann var nokkurs konar yfirskrifstofustjóri stjórnarráðsins, gekk næstur ráðherra og var staðgengill hans. Árið 1917 var fyrst skipaður sérráðherra fyrir málaflokkinn Björn Kristjánsson. Fjármálaráðuneytið var síðan formlega stofnað árið 1922 þó það væri ekki enn orðið sjálfstæð opinber stofnun.

Umsvif þeirra málaflokka sem Fjármálaráðuneytið hafði umsjón með breyttist reglulega á 20. öldinni. Ráðuneytið í sinni núverandi mynd varð til við gildistöku laga nr. 73/1969 og voru þá stofnuð þrettán ráðuneyti og féllu þrjár stjórnardeildir undir ábyrgð fjármálaráðherra: fjármálaráðuneytið, ríkisendurskoðun og fjárlaga- og hagsýslustofnun. Síðarnefndu málaflokkarnir voru síðan færðir undir Alþingi og Ríkisbókhald.^[2]

Eftir farið var í rannsókn á efnahagshruninu haustið 2008 var eitt af aðalgagnrýninni sem beindist að stjórnsýslunni fjöldi ráðuneyta og aðskilnaður þeirra sem veikti eftirlit ríkisins með þróun mála. Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur fór í að sameina marga málaflokka undir einu ráðuneyti og var fjármálaráðuneytinu formlega breytt í fjármála- og efnahagsráðuneytið þann 1. september 2012. Oddný G. Harðardóttir var skipuð fjármálaráðherra þann 31. desember 2011, og síðar fjármála- og efnahagsráðherra, og var fyrsta konan til að gegna embættinu í sögu lýðveldisins.

Skipulag

Ráðherra skiptir verkefnum ráðuneytisins í sex skrifstofur og stýrir ráðuneytisstjóri því undir yfirstjórn hans en auk þess hefur hann allt að tvo aðstoðarmenn.

Ráðuneytið starfar sem ein heild og skiptist í eftirfarandi skrifstofur; skrifstofa efnahagsmála, skrifstofa fjármálamarkaðar, skrifstofa opinberra fjármála, skrifstofa skattamála, skrifstofa stjórnunar og umbóta, skrifstofa yfirstjórnar og skrifstofa rekstrar og innri þjónustu. Að auki er kjara- og mannauðssýsla ríkisins  hluti af ráðuneytinu og telst hún vera ráðuneytisstofnun í skilningi 17. gr. stjórnarráðslaga.

Umbra, þjónustumiðstöð Stjórnarráðsins, er ráðuneytisstofnun sem heyrir undir fjármála- og efnahagsráðuneytið. Umbra sinnir upplýsingatæknimálum og ýmsum sameiginlegum rekstrarþáttum ráðuneytanna, að hluta eða í heild, með það að markmiði að stuðla að hagkvæmni í rekstri.

Þá starfar í ráðuneytinu sérstök eining, Stafrænt Ísland, sem vinnur að því að aðstoða opinberar stofnanir við að bæta stafræna þjónustu við almenning með því að gera þjónustuna skýrari, einfaldari og hraðvirkari.

Málaflokkar

Samkvæmt reglugerð um Stjórnarráð Íslands^[3] fer ráðuneytið með þau mál er varða:

Fjármál ríkisins, að því leyti sem þau eru ekki fengin öðrum aðilum. Eignir ríkisins, þar á meðal verðbréf og hlutabréf, svo og fyrirsvar þeirra vegna, meðal annars að því er tekur til stjórnar fyrirtækja í eigu ríkisins að öllu leyti eða nokkru, nema lagt sé til annars ráðuneytis. Skatta, tolla og aðrar ríkistekjur. Tollgæslu. Bókhald ríkisins. Almennt eftirlit með framkvæmd fjárlaga. Lánsfjármál ríkissjóðs, lántökur ríkisstofnana og ríkisábyrgðir. Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins. Launa-, kjara- og lífeyrismál starfsmanna ríkisins, réttindi þeirra og skyldur.

Lífeyrissjóði. Skráningu fyrirtækja. Norræna fjárfestingarbankann. Undirbúning og samning frumvarps til fjárlaga. Húsnæðis- og bifreiðamál ríkisins. Opinberar framkvæmdir ríkisins. Opinber innkaup. Almennar umbætur í ríkisrekstri.

Tengt efni

• Fjármálaráðherra Íslands

Tilvísanir

1. „Starfsfólk eftir skrifstofum“. Sótt 4. apríl 2010.
2. Saga fjármálaráðuneytisins
3. „Reglugerð um Stjórnarráð Íslands“. Sótt 21. febrúar 2010.

Tenglar

• Fjármálaráðuneyti Íslands