From Wikipedia, the free encyclopedia
Historia Norvegiæ (íslenska: Saga Noregs) er stutt yfirlit um sögu Noregs að fornu, samið á latínu á seinni hluta 12. aldar. Talið er að höfundurinn hafi verið norskur munkur, og e.t.v. búið austanfjalls.
Historia Norwegiæ – (skammstafað HN) – hefur aðeins varðveist í einu pappírshandriti, sem er í einkaeign jarlsins af Dalhousie í Skotlandi. Það var lengst af geymt á heimili jarlsins í Brechin kastala norðan við Dundee, en jarlinn kom því árið 1998 til geymslu í Þjóðskjalasafni Skotlands í Edinborg. P. A. Munch frétti af handritinu í Skotlandi og lét prenta textann árið 1850 í bókinni Symbolæ ad Historiam Antiquiorem Rerum Norvegicarum. Handritið var áður talið frá 15. öld, en skv. nýjustu rannsóknum er það frá árabilinu 1500–1510. Skrifarinn virðist hafa starfað í Láglöndum Skotlands fyrir Henry Lord Sinclair (d. 1513) afkomanda Williams Sinclair, sem var Orkneyjajarl til 1470. Því hefur verið giskað á að HN hafi verið skrifuð eftir skinnbók frá Orkneyjum. Meðal efnis í handritinu er:
Hluti af konungatalinu í 9. og 10. kafla HN var tekið upp í tvö sænsk handrit á árabilinu 1350–1430, sem sýnir að HN hefur þá verið þekkt í Svíþjóð.
Historia Norvegiæ hefst á stuttri landlýsingu, sem nær yfir Noreg og þau lönd sem þaðan byggðust, m.a. Ísland. Á eftir fylgir stutt saga Noregs fram á daga Ólafs helga. Frásögnin endar í miðju kafi, og hefur því verið haldið fram að vantað hafi aftan á handritið sem skrifað var eftir og því sé HN aðeins upphaf að mun lengra riti sem náð hafi fram á daga höfundarins. E.t.v. hefur ritinu þó aldrei verið lokið. HN er yfirlitsrit í sama anda og Ágrip af Noregskonungasögum og verk Þjóðreks munks. Hún er talin elst þeirra, líklega rituð á árabilinu 1160 – 1175, þó að talsvert hafi verið um það deilt.
Íslandslýsingin í HN er með þeim elstu sem til eru. Einnig er í HN að finna sjálfstæða latneska gerð af Ynglingatali Þjóðólfs af Hvini, sem er óháð Ynglinga sögu í Heimskringlu. Þá eru áhugaverðar í augum þjóðfræðinga lýsingar á töframönnum Sama. Loks er HN elsta skriflega heimildin um marga þá sögulegu atburði sem lýst er.
Áður er minnst á frumútgáfu P. A. Munch, frá 1850. Gustav Storm sá um aðra útgáfu 1880, og var hún lengi sá texti sem vitnað var til. Ný útgáfa með ítarlegum skýringum birtist 2003, sjá heimildaskrá.
Historia Norvegiae hefur ekki enn verið þýdd á íslensku (nema stuttir kaflar), en til eru þýðingar á norsku og nýnorsku og tvær á ensku.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.