Fagurþöll
From Wikipedia, the free encyclopedia
Fagurþöll (fræðiheiti: Tsuga caroliniana[2][3][4][5]) er tegund í þallarættkvísl (Tsuga) ættuð frá Appalasíufjöllum í suðvestur Virginíu, vestur Norður-Karólínu, norðaustast í Georgíu, norðvestur Suður-Karólínu og austur Tennessee í Bandaríkjunum.[6] Búsvæði þess eru klettóttar fjallahlíðar í 700 til 1200 metra hæð. Heppileg vaxtarskilyrði eru í hálfskugga með rökum en gljúpum jarðvegi í svölu loftslagi.[7]
Fagurþöll | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Fagurþöll í trjágarði í Rogów í Póllandi | ||||||||||||||
Ástand stofns | ||||||||||||||
Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Tvínefni | ||||||||||||||
Tsuga caroliniana Engelm. | ||||||||||||||
Samheiti | ||||||||||||||
Pinus caroliniana (Engelm.) Voss |
Þetta er sígrænt barrtré sem verður að 30 metra hátt (einstaka sinnum 34m) og 110 sm í þvermál út í skógi. Krónan er þétt og pýramídalaga, að 8 m breið. Börkurinn er þykkur og rauðbrúnn, og verður ´sprunginn með hreistruðum hryggjum. Greinarnar eru kröftugar og yfirleitt láréttar, en geta verið lítið eitt drjúpandi. Sprotarnir eru rauðbrúnir til rauðgulbrúnir, og fínhærðir. Barrið er 5 - 20 mm langt og 1,8 til 2 mm breitt, útflatt bogadregin ofan eða næstum þverstýfð, sjaldan lítillega framjaðrað. Þær standa út í allar áttir út frá greinunum, og ilma af tangerínum ef kramdar. Þau eru gljáandi dökkgræn að ofan og á neðra borði ljósari og með tvær hvítar loftaugarákir. Könglarnir eru 2 til 4 sm langir, grænir óþroskaðir og með þroska verða brúnir til ljósbrúnir 6 til 7 mánuðum eftir frjóvgun. Þegar þeir eru fullopnir eru hreisturblöðkurnar hornrétt eða aftursveigðar frá miðju.[7][8][9]
Ullarlúsin Adelges tsugae, var flutt til austur Bandaríkjanna frá Asíu 1924, ógnar fagurþöll, en hún er næm fyrir henni eins og skógarþöll.[8]
Fagurþöll er meir notuð sem skrauttré en til timburframleiðslu, ekki síst vegna þess hversu sjaldgæf hún er.[9] Í görðum eru þær svipaðar, en fagurþöll er með stólparót, öfugt við yfirborðskenndar og ágengar rætur kanadaþallar. Það þýðir að runnar og aðrar plöntur þrífast betur undir fagurþöll.[10]