![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Foldable_smartphone_%2528Android_OS%2529.jpg/640px-Foldable_smartphone_%2528Android_OS%2529.jpg&w=640&q=50)
Android
Stýrikerfi ætlað snjalltækjum / From Wikipedia, the free encyclopedia
Android er stýrikerfi hannað aðallega fyrir snjallsíma, spjaldtölvur og skyld tæki sem byggir á opnum hugbúnaði og er byggt upp á breyttri útgáfu Linux-kjarnans. Það samanstendur af stýrikerfis-kjarnanum sjálfum, miðbúnaði og helstu forritum. Google Inc. keypti Android Inc., fyrirtækið sem upphaflega vann að þróun Android stýrikerfisins árið 2005. Android er núna vinsælasta stýrikerfi í heimi líka vinsælla en Windows, sem er þó enn ráðandi á hefðbundum einkatölvum sem það hefur aðallega verið notað á. Þó sjaldgæft sé að Android sé keyrt á hefðbundnum einkatölvum (og t.d. með mús) hefur það verið hægt í langan tíma (og líka á Chromebook) en stuðningurinn (við stóra skjái) var svo endurbættur í Android 12L.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Foldable_smartphone_%28Android_OS%29.jpg/640px-Foldable_smartphone_%28Android_OS%29.jpg)
Auk þessa hefur Google þróað Android TV fyrir sjónvörp, Android Auto fyrir bíla og Wear OS (sem áður hét Android Wear) fyrir snjallúr, hvert og eitt með sérhæft notendaviðmót. Aðrar útgáfur af Android hafa verið notaðar fyrir leikjavélar, stafrænar myndavélar og önnur raftæki.
Notendaviðmót Android (fyrir síma og spjaldtölvur) er aðallega byggt á beinum samskiptum við fjölsnertiskjá (einnig er hægt að nota viðtengt lyklaborð, en líka skjá, og mús); í breyttum Android útgáfum notað án snertiskjás s.s. á sjónvörpum. Notandinn stjórnar þá tækinu, s.s. síma, með fingrahreyfingum. Tækið bregst einnig við sé því hallað eða snúið. Sé því snúið um t.d. 90 gráður þá heldur mynd á skjá áfram að snúa upp. Núorðið, með viðbótum við Android sem koma með mörgum tækjum, er líka hægt að framkvæma sumar aðgerðir með tali, t.d. við leit á neti eða þar sem tali er breytt í texta, s.s. SMS. Google þróaði svona möguleika fyrir enskt tal og fleiri mál, og í samstarfi við Háskólann í Reykjavík líka fyrir íslenskt mál. Android 13 býður upp á stillingu fyrir að forrit geti boðið upp á annað mál, t.d. íslensku (en forritið þar að styðja þann möguleika), en valið er fyrir aðalviðmót stýrikerfis (sem er venjulega enska).[1]
Android var kynnt þann 5. nóvember 2007, samhliða stofnun Open Handset Alliance samtakanna (og fyrsta Android tækið var selt í september 2008). Það eru samtök 80 vélbúnaðarframleiðanda, hugbúnaðarframleiðanda og fjarskiptafyrirtækja sem styðja við þróun opinna staðla fyrir farsíma og skyld tæki. Opni forritakóðinn að Android sjálfu þ.e. grunninum (án Linux kjarnans sem líka er opinn kóði) gengur undir nafninu Android Open Source Project (AOSP), sem er að mestu gefinn út undir Apache-leyfinu, sem er leyfi fyrir frjálsan og opinn hugbúnað (GPL-leyfið er líka frjálst, og er notað fyrir Linux-kjarnann, hluta Android).
Þó svo að Android sé opinn hugbúnaður, er svo nánast aldrei um að ræða varðandi allan þann hugbúnað sem kemur uppsettur á Android tækjum (og margir telja hluta af stýrikerfinu), með öllum þeim tengda hugbúnaði sem venjulega kemur með. Sem dæmi nota flestir notendur Google Play forritið/búðina (og Google Play Services), sem er séreignarhugbúnaður, þ.e. ekki opinn, til að setja inn Android forrit. Aðrar leiðir eru mögulegar til þess og sumir framleiðendur bæta við sínu eigin forriti sem er staðgengill eða viðbót við þá leið. Önnur dæmi um séreignarhugbúnað Google Mobile Services (GMS), sem yfirleitt kemur með (og mikið af Android forritum, sem notendur geta náð í, krefjast líka að GMS sé fyrirfram uppsett á tækinu), sem innifelur t.d. líka séreignarhugbúnaðinn Google Chrome, vafra sem margir telja ranglega að sé hluti af stýrikerfinu því oft látinn fylgja með (t.d Firefox, sem er opinn hugbúnaður, er valkostur við Chrome) og eldri útgáfur Android innihéldu vafra sem var ekki opinn, þ.e. ekki séreignarhugbúnaður.
Samfélag Android inniheldur margra sem vinna við hugbúnaðargerð; hanna forrit fyrir stýrikerfið og forrita oft í forritunarmálinu Kotlin (sem er það mál sem Google ráðleggur; eða öðrum, t.d. eru Java forrit líka vinsæl því það var einu sinni eini möguleikinn) og auka þar með virkni Android. Nú eru til yfir 3 milljón forrit fyrir Android. Google Play er vefverslun með forrit sem rekin er af Google en einnig er hægt að hlaða niður forritum og viðbótum fyrir Android frá öðrum aðilum.
Android hefur verið mest selda stýrikerfið um allan heim á snjallsímum síðan 2011 og á spjaldtölvum síðan 2013. Það hefur yfir tvo milljarða af notendum.
Android 13, sem kom út 15. ágúst 2022, er nýjasta útgáfan og Android 12.1/12L sem kom nýlega út er með endurbætur fyrir síma sem má leggja saman, spjaldtölvur, stóra skjái (e. desktop-sized) og Chromebook fistölvur.