Abagatan nga Aprika

Ti Abagatan nga Aprika, opisial a ti Republika ti Abagatan nga Aprika, ket maysa a pagilian a mabirukan idiay akin-abagatan a murdong iti Aprika. Nabingbingay daytoy iti siam a probinsia, nga addaan iti 2,798 kilometro (1,739 mi) nga aplaya^[8][9] kadagidiay taaw ti Atlantiko ken Indiano.^[10] Iti amianan iti daytoy a pagilian ket naisanglad dagiti kaarrubana a teritorio iti Namibia, Botswana ken Zimbabwe; ti daya ket ti Mozambique ken Eswatini; ti Lesotho ket maysa a enclave a napalikmutan babaen ti teritorio ti Abagatan nga Aprika.^[11]

Republika ti Abagatan nga Aprika Opisial a nagnagan Republiek van Suid-Afrika (Afrikaans) iRiphabliki yeSewula Afrika (S. Ndebele) iRiphabliki yomZantsi Afrika (Xhosa) iRiphabhuliki yaseNingizimu Afrika (Zulu) iRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika (Swazi) Repabliki ya Afrika-Borwa (A. Sotho) Rephaboliki ya Afrika Borwa (S. Sotho) Rephaboliki ya Aforika Borwa (Tswana) Riphabliki ra Afrika Dzonga (Tsonga) Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe (Venda) (amin nga 11 a nagnagan ket opisial)[1]
Wagayway Eskudo
Napili a pagsasao: "ǃke e꞉ ǀxarra ǁke"  (ǀXam) (Ilokano: Panagkaykaysa iti Panagdudumaan)
Nailian a kanta: Nailian a Kanta iti Abagatan nga Aprika
Lokasion ti  Abagatan nga Aprika  (nangisit nga asul) – idiay Aprika  (napusasaw nga asul ken nangisit a kolor-dapo) – idiay Kappon ti Aprika  (napusasaw nga asul)
Kapitolio	Pretoria (ehekutibo) Bloemfontein (hustisia) Cape Town (lehislatibo)
Kadakkelan a	Johannesburg (2006)[2]
Opisial a sasao	11[3] Afrikaans Ingles Akin-abagatan a Ndebele Akin-amianan Sotho Akin-abagatan a Sotho Swazi Tsonga Tswana Venda Xhosa Zulu
Grupgrupo ti etniko	79.5% Nangisit 9.0% Puraw 9.0% Namarisan 2.5% Asiano
Nagan dagiti umili	Abagatan nga Aprikano
Gobierno	Batay-linteg parlamentario a republika
• Presidente	Cyril Ramaphosa
• Bise Presidente	David Mabuza
Lehislatura	Parlamento
• Akinngato a kamara	Nailian a Konseho dagiti Probinsia
• Akinbaba a kamara	Nailian a Gimong
Wayawaya  Manipud iti Nagkaykaysa a Pagarian
• Kappon	31 Mayo 1910
• Alagaden ti Westminster	11 Disiembre 1931
• Republika	31 Mayo 1961
Kalawa
• Dagup	1,221,037 km2 (471,445 sq mi) (Maika-25)
• Danum (%)	Bassit laeng
Populasion
• Karkulo idi 2015	54,956,900[4] (Maika-25)
• Senso idi 2011	51,770,560:18
• Densidad	42.4/km2 (109.8/sq mi) (Maika-169)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2015
• Dagup	$725.004 bilion[5] (Maika-30)
• Tunggal maysa a tao	$13,215[5] (Maika-90)
GDP (nominal)	Karkulo idi 2015
• Dagup	$323.809 bilion[5] (Maika-35)
• Tunggal maysa a tao	$5,902[5] (Maika-88)
Gini (2009)	63.1[6] nangato unay
HDI (2014)	0.666[7] kalalainganna · Maika-116
Kuarta	Rand (ZAR)
Sona ti oras	UTC+2 (SAST)
Pagmanehuan	kanigid
Kodigo ti panagtawag	+27
TLD ti internet	.za

Ti Abagatan nga Aprika ket maysa nga adu ti etnikona a pagilian ken adda dagiti nadumaduma a kultura ken pagsasao. Adda dagiti sangapulo ket maysa a mabigbigan a pagsasao iti batay-lintegna.^[10] Dua kadagitoy a pagsasao ket nagtaud idiay Europa: Ingkes ti Abagatan nga Aprika ken Afrikaans, ti maysa a pagsasao a nangruna a nagtaud manipud iti Olandes a sinasao babaen dagiti kaaduan ti puraw ken dagiti Namarisan a Taga-Abagatan nga Aprika. Nupay nga ti Ingles ti kadawyan nga inus-usar iti biag ti publiko ken komersio, daytoy ket ti maikalima laeng a kaaduan nga ibalbalayan a pagsasao.^[10] Amin nga etniko a ken dagiti grupo ti pagsasao ket addaan iti politiko a pannakairepresentana ti batay-linteg a demokrasia ti pagilian a mangbukel ti parlamentario a republika; a saan a maipada kadagiti kaaduan a parlamentario a republika, dagiti puesto ti daulo iti estado ken daulo iti gobierno ket naitiptiponda iti maysa a nagitaltalek ti parlamentario a Presidente.

Agarup a 79.5% ti populasion ti Abagatan nga Aprika ket addaan iti kaputotan a nangisit nga Aprikano,^[12] a nabingbingay kadagiti nadumaduma nga etniko a grupo nga agsasao kadagiti sabsabali a pagsasao a Bantu, ken siam kadagitoy ket addaan iti opisial a kasasaad.^[10] Ti Abagatan nga Aprika ket aglaon pay kadagiti kadakkelan a komunidad dagiti Europeano, Asiatiko, ken dagiti naglalaok iti kaputotan idiay Aprika.

Ti Abagatan nga Aprika ket nairanggo a kas maysa a naitengngaan ti ngato ti matgedan nga ekomnomia babaen ti Banko ti Lubong.^[13] Adda daytoy ti kadakkelan nga ekonomia idiay Aprika, ken ti maika-28 a kadakkelan iti lubong.^[14] Agarup a pagkapat ti populasion ket awan trabahona^[15] ken agbibiag ti basbassit ngem US $1.25 ti maysa nga aldaw.^[16]

Dagiti nagibasaran

1. "Ti Batay-linteg". Batay-linteg a korte iti Abagatan nga Aprika. Naala idi 3 Septiembre 2009.
2. "Nagruna nga Agglomerasion iti Lubong". Citypopulation.de. Naala idi 30 Oktubre 2011.
3. Ti Khoi, Nama ken Sasao a San; senial a pagsasao; Aleman, Griego, Gujarati, Hindi, Portuges, Tamil, Telegu ken Urdu; ken Arabiko, Hebreo, Sanskrito ken "ken dadduma pay a pagsasao nga inus-usar kadagiti maipanggep ti relihion idiay Abagatan nga Aprika" ket addaan iti opisial a kasasaad. Kitaen ti Kapitulo 1, Artikulo 6, iti Batay-linteg.
4. "Mid-year population estimates 2015" (PDF). Statistics South Africa. Naala idi 11 Agosto 2015.
5. "South Africa". International Monetary Fund. Naala idi 2015-04-26.
6. "Gini Index". World Bank. Naala idi 2 Marso 2011.
7. "2015 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Naala idi 15 Disiembre 2015.
8. "Turay ti Aprikano Panagpatalged ti Maritimo". Turay ti Abagatan nga Aprika a Panagpatalged ti Maritimo. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-12-29. Naala idi 16 Hunio 2008.
9. "Coastline". The World Factbook. CIA. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2017-07-16. Naala idi 16 Hunio 2008.
10. "Napardas a Kinapudno para iti Abagatan nga Aprika". SouthAfrica.info. Abril 2007. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-07-19. Naala idi 14 Hunio 2008.
11. Guy Arnold. "Lesotho: Tawen a Naireprepaso 1996 – Britannica Online Encyclopedia". Britannica.com. Naala idi 30 Oktubre 2011.
12. "Tangnga ti tawen a karkulo ti populasion 2011" (PDF). Dagiti Estadistika ti Abagatan nga Aprika. 2011. Naala idi 30 Hulio 2011.
13. "Abagatan nga Aprika – Banko ti Lubong". Data.worldbank.org. Naala idi 30 Oktubre 2011.
14. Ti datos ket mangitudtudo ti tawen ti 2010. Datos a nakaibatayan ti Sangalubongan a Pangpakitaan ti Panagrangrang-ay, Banko ti Lubong. Naala idi 30 Septiembre 2011.
15. "Ti Abagatan nga Aprika nga Awan Trabahona ket Dumakdakkel iti 23.5%". Bloomberg. 5 Mayo 2009. Naala idi 30 Mayo 2010.
16. "HDI" (PDF). UNDP.

Adu pay a mabasbasa

• A History of South Africa, Third Edition. Leonard Thompson. Yale University Press. 1 Marso 2001. 384 pages. ISBN 0-300-08776-4.
• Economic Analysis and Policy Formulation for Post-Apartheid South Africa: Mission Report, Agosto 1991. International Development Research Centre. IDRC Canada, 1991. vi, 46 p. Without ISBN
• Emerging Johannesburg: Perspectives on the Postapartheid City. Richard Tomlinson, et al. 1 Enero 2003. 336 pages. ISBN 0-415-93559-8.
• Making of Modern South Africa: Conquest, Segregation and Apartheid. Nigel Worden. 1 Hulio 2000. 194 pages. ISBN 0-631-21661-8.
• South Africa: A Narrative History. Frank Welsh. Kodansha America. 1 Pebrero 1999. 606 pages. ISBN 1-56836-258-7.
• South Africa in Contemporary Times. Godfrey Mwakikagile. New Africa Press. Pebrero 2008. 260 pages. ISBN 978-0-9802587-3-8.
• The Atlas of Changing South Africa. A. J. Christopher. 1 Oktubre 2000. 216 pages. ISBN 0-415-21178-6.
• The Politics of the New South Africa. Heather Deegan. 28 Disiembre 2000. 256 pages. ISBN 0-582-38227-0.
• Twentieth-Century South Africa. William Beinart Oxford University Press 2001, 414 pages, ISBN 0-19-289318-1

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Abagatan nga Aprika iti Wikimedia Commons