Namibia

Ti Namibia (/nəˈmɪbiə/ (dengngen), /næˈ-/),^[12][13] opisial a ti Republika ti Namibia, ket ti maysa a pagilian iti akin-abagatan nga Aprika. Ti akinlaud a pagbeddenganna ket ti Taaw Atlantiko; daytoy ket makibinningay iti daga a pagbeddengan iti Zambia ken Angola iti amianan, ti Botswana iti daya ken ti Abagatan nga Aprika iti abagatan ken daya. Uray no saanna a pagbeddengan ti Zimbabwe, basbassit ngem 200 a metro iti Karayan Zambezi iti mangisina kadagiti dua pagilian. Nakagun-od ti Namibia iti wayawaya manipud iti Abagatan nga Aprika idi 21 Marso 1990, kalpasan ti Gubat ti Wayawaya ti Namibia. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudadna ket ti Windhoek, ken daytoy ket kameng nga estado ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UN), ti Komunidad ti Pangrang-ay ti Akin-abagatan nga Aprika (SADC), ti Kappon ti Aprika (AU), ken ti Mankomunidad ti Pagpagilian.

Republika ti Namibia Republic of Namibia Nagan kadagiti nailian a pagsasao Afrikaans: Republiek van Namibië[1] Aleman: Republik Namibia Khoekhoegowab: Namibiab Republiki dib[2] Otjiherero: Republika yaNamibia Oshiwambo: Orepublika yaNamibia[3] RuKwangali: Republika zaNamibia[4] Setswana: Rephaboliki ya Namibia[5] siLozi: Namibia ye Lukuluhile[6]
Wagayway Eskudo
Napili a pagsasao: "Unity, Liberty, Justice"
Nailian a kanta: "Namibia, Land of the Brave"
Lokasion ti Namibia (Nangisit nga asul) iti Kappon ti Aprika (Napusasaw nga asul)
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Windhoek 22°34′S 17°5′E
Opisial a sasao	Ingles
Mabigbig a nilian a sasao	Afrikaans Aleman Otjiherero Khoekhoegowab Oshiwambo RuKwangali Setswana siLozi
Mabigbig a rehional a sasao	!Kung Gciriku Thimbukushu
Grupgrupo ti etniko (2014)	49.5% Ovambo 9.2% Kavango 8.0% Namarisan – (mairaman dagiti Baster) 7.0% Herero 7.0% Damara 7.0% Puraw 4.7% Nama 3.5% Lozi (Capriviano) 3.0% San 0.6% Tswana 0.5% Dadduma
Nagan dagiti umili	Namibiano
Gobierno	Unitario a dominante-partido a semi-presidensial a republika[7]
• Presidente	Nangolo Mbumba
• Bise-Presidente	Netumbo Nandi-Ndaitwah
• Kangrunaan a Ministro	Saara Kuugongelwa-Amadhila
• Deputado a Kangrunaan a Ministro	vacant
• Pangulo ti Hustisia	Peter Shivute
Lehislatura	Parlamento
• Akinngato a kamara	Nailian a Konseho
• Akinbaba a kamara	Nailian nga Asemblia
Wayawaya manipud iti Pederasion ti Abagatan nga Aprika
• Batay-linteg	9 Pebrero1990
• Wayawaya	21 Marso 1990
Kalawa
• Dagup	825,615 km2 (318,772 sq mi) (Maika-34)
• Danum (%)	bassit unay
Populasion
• Karkulo idi 2017	2,606,971[8]
• Densidad	3.2/km2 (8.3/sq mi) (Maika-235)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2018
• Dagup	$27.505-bilion[9]
• Tunggal maysa a tao	$11,516[9]
GDP (nominal)	Karkulo idi 2018
• Dagup	$14.148-bilion[9]
• Tunggal maysa a tao	$5,923[9]
Gini (2015)	59.1[10] nangato
HDI (2017)	0.647[11] kalalainganna · Maika-129
Kuarta	Doliar ti Namibia (NAD) Rand ti Abagatan nga Aprika (ZAR)
Sona ti oras	UTC+2 (CAST)
Pagmanehuan	kanigid
Kodigo ti panagtawag	+264
Kodigo ti ISO 3166	NA
TLD ti internet	.na

Ti Namibia ti kamagaan a pagilian iti Sub-Sahara nga Aprika,^[14] ken natagtagitaon kadaiti nasapa a panawen babaen dagiti tattao a San, Damara ken Nama. Idi agarup a maika-14 a siglo, simmangpet dagiti immak-akar a tatao a Bantu a kas parte ti panagpadakkel a Bantu. Manipud idin, dagiti grupo ti Bantu, a ti kadakkelan ket dagiti Ovambo, ket isudan ti kaaduan a populasion ti pagilian; manipud idi naladaw a maika-19 a siglo, isudan ti mangbukel iti kaaduan.

Idi 1878, ti Cape of Good Hope, ti kolonia ti Britaniko iti dayta a panawen, ket inkapetna ti puerto ti Luek Walvis ken ti adda iti taaw nga Is-isla Penguin ; dagitoy ket nagbalinda a nangruna a paset ti baro a Kappon ti Abagatan nga Aprika iti pannakapartuatna idi 1910. Idi 1884 ti Imperio nga Aleman ket nangbangon iti turay iti kaaduan a paset ti teritorio, ken nangbukel iti kolonia nga ammo a kas ti Abagatan a Laud nga Aprika ti Aleman. Daytoy ket nagpartuat iti panagtalon ken impraestruktura. Kadagidi pagbaetan ti 1904 ken 1908 daytoy ket nagaramid iti maysa a panangikisap iti puli kadagiti tattao a Herero ken Nama. Nagpatingga ti turay nga Aleman idi 1915 iti pannakaabak dagiti puersa ti Abagatan nga Aprika. Idi 1920, kalpasan ti panagpatingga ti Sangalubongan a Gubat I, binilinan ti Liga ti Pagpagilian ti Abagatan nga Aprika iti administrasion ti kolonia. Daytoy ket nangipataw kadagiti lintegna, mairaman kadagiti panangidasig iti puli ken dagiti alagaden. Manipud idi 1948, iti pannakabutos iti bileg ti Nailian a partido, nangipakat pay ti Abagatan nga Aprika iti apartheid iti ammo idi nga Abagatan a Laud nga Aprika.

Iti naladladaw a maika-20 a siglo, dagiti yaalsa ken dagiti demanda para iti politikal a pannakaibagi babaen dagiti politikal nga aktibista a patneng nga Aprikano nga agtartarigagay iti wayawaya a nagresultaan iti dagus a panagrebbeng iti responsibildad ti Nagkaykaysa a Pagpagilian iti teritorio idi 1966, ngem nagtalinaay ti Abagatan nga Aprika iti de facto a turay. Idi 1973 binigbig ti UN ti South West Africa People's Organisation (SWAPO) a kas ti opisial a pannakabagi ti tatao a Namibiano; ti partido ket kaaduan a dagiti Aawambo, nga isuda iti kaaduan iti teritorio. Kalpasan iti nagtultuloy a panaggugubat ti gerila, nangitakder ti Abagatan nga Aprika iti maysa a kabayatan nga administrasion idiay Namibia idi 1985. Nakagun-od ti Namibia iti napno a wayawaya manipud iti Abagatan nga Aprika idi 1990. Nupay kasta, ti Luek Walvis ken ti Is-isla Penguin ket nagtultuloy a tinurayan ti Abagatan nga Aprika aginggana idi 1994.

Ti Namibia ket addaan iti populasion iti 2.6 a riwriw a tattao ken ti maysa a natalna nga aduan partido a parlamentario a demokrasia.

Dagiti nagibasaran

1. "Kommunale Grondhervormingswet, 2002" (PDF) (iti Afrikaans). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
2. "Communal Land Reform Act, Khoekhoegowab" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
3. "Communal Land Reform Act, Oshiwambo" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 18 Pebrero 2016. Naala idi 1 Marso 2016.
4. "Communal Land Reform Act, Rukwangali" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
5. "Communal Land Reform Act, Setswana" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
6. "Communal Land Reform Act, Lozi" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
7. Shugart, Matthew Søberg (2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns" (PDF). French Politics (iti Ingles). 3 (3): 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi 2019-08-31. Naala idi 4 Septiembre 2016. Of the contemporary cases, only four provide the assembly majority an unrestricted right to vote no confidence, and of these, only two allow the president unrestricted authority to appoint the prime minister. These two, Mozambique and Namibia, as well as the Weimar Republic, thus resemble most closely the structure of authority depicted in the right panel of Figure 3, whereby the dual accountability of the cabinet to both the president and the assembly is maximized. (…) Namibia allows the president to dissolve [the assembly] at any time but places a novel negative incentive on his exercise of the right: He must stand for a new election at the same time as the new assembly elections.
8. "Namibia Population". CountryMeters (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-05-18. Naala idi 7 Pebrero 2018.
9. "Report for Selected Countries and Subjects". International Monetary Fund (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-06-09. Naala idi 20 Enero 2019.
10. "GINI index (World Bank Estimate)". data.worldbank.org (iti Ingles). World Bank. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2019-03-28. Naala idi 20 Enero 2019.
11. United Nations Development Programme. 2018 Human Development Report (Reporta). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-09-14. Naala idi 14 Septiembre 2018.
12. Wells, John C. (2008). Longman Pronunciation Dictionary (iti Ingles) (Maika-3 nga ed.). Longman. ISBN 978-1-4058-8118-0.
13. Roach, Peter (2011). Cambridge English Pronouncing Dictionary (iti Ingles) (Maika-18 nga ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-15253-2.
14. Shadbolt, Peter (24 Oktubre 2012). "Namibia Country Profile: Moving on From a Difficult Past". CNN (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-02-20. Naala idi 2019-12-13.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Namibia iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Namibia manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

• Namibia a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
• Namibia manipud iti UCB Libraries GovPubs
• Namibia iti Curlie (iti Ingles)
• Wikimedia Atlas iti Namibia