Վիտտորե Կարպաչչո

Վիտտորե Կարպաչչո (Carpaccio, 1465^[1], ենթդ․ Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետություն^[2][3] - 1526^{[4][5][6][…]} կամ ոչ վաղ քան 1525 և ոչ ուշ քան 1526, Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետություն^[7]), իտալացի նկարիչ։

Վիտտորե Կարպաչչո իտալ.՝ Vittore Carpaccio
Ծնվել է	1465[1]
Ծննդավայր	ենթդ․ Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետություն[2][3]
Վախճանվել է	1526[4][5][6][…] կամ ոչ վաղ քան 1525 և ոչ ուշ քան 1526
Մահվան վայր	Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետություն[7]
Քաղաքացիություն	Վենետիկի հանրապետություն
Մասնագիտություն	նկարիչ և գծանկարիչ
Ժանր	դիմապատկեր
Թեմաներ	գեղանկարչություն
Ուշագրավ աշխատանքներ	The Dream of St. Ursula?, Two Venetian Ladies?, Miracle of the Holy Cross at the Rialto Bridge?, Portrait of a Knight? և Legend of Saint Ursula?
Զավակներ	Բենեդետտո Կարպաչչո[8]
Vittore Carpaccio Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Վաղ Վերածննդի կերպարվեստի վենետիկյան դպրոցի ներկայացուցիչ։ Սովորել է Ջենտիլե Բելլինիի մոտ։ Սուրբ Ուրսուլայի (1490-1495, Ակադեմիայի պատկերասրահ, Վենետիկ), Սուրբ Գևորգի և Հիերոնիմոսի (1502-1507, Սկուոլա դի Սան-Ջորջո դելյի Սկյավոնի, Վենետիկ) կյանքի թեմաներով կատարված նկարաշարերում Կարպաչչոն առասպելական, սրբացված իրադարձությունները մեկնաբանել է որպես ժամանակակից իրական կյանքի պատկերներ՝ ներմուծելով քաղաքային բնապատկեր և ինտերիեր։ Կարպաչչոն հող է նախապատրաստել XVI դարի վենետիկյան վարպետների գեղանկարչական հայտնագործումների համար։

Վերածննդի հումանիստական միտումների ազդեցությունը նվազ նկատելի է Կարպաչչոյի ստեղծագործություններում, միտումներ, որոնք հենց իր իսկ կյանքի ժամանակամիջոցում արմատապես վերափոխեցին իտալական կերպարվեստը, և այդ տեսակետից նա ավելի շատ պահպանողական է։ Թերևս այդ է պատճառը, որ նրա գործերը կերպարվեստի վենետիկյան դպրոցի իրեն ժամանակակից ներկայացուցիչներ Ջովանի Բելլինիի և Ջորջոնեի ստեղծագործությունների համեմատությամբ քիչ են կարևորվել։ Կարպաչչոյի աշխատանքներում նկատվում է Անտոնելլո Դա Մեսսինայի և վաղ նիդերլանդական գեղանկարչության ազդեցությունը։

Կարպաչչոյի ծննդյան տարեթիվը դեռևս ճշգրտված չէ; Հայտնի է միայն, որ նա իր գլխավոր գործերն ստեղծել է 1490 - 1519 թվականների միջակայքում, աշակերտել է Լացարո Բաստիանիին, ով, ինչպես Անտոնիո Վիվարինին ու Ջովանի Բելլինին, ընդարձակ արվեստանոց ուներ Վենետիկում^[9]։ Իսկական ազգանունը Սկարպացցա է, իսկ Կարպաչչո մականունը վերցրել է Վենետիկի հումանիստական շրջանակներ մուտք գործելու ժամանակ։ Վիտտորիոյի անվան առաջին հիշատակությունը հանդիպում է 1492 թվականի մի փաստաթղթում, որ նրա հորեղբոր՝ Ֆրա Իլլարիոյի կտակն է^[9]։

Կարպաչչոյի լավագույն ստեղծագործությունները նրան տեղ են ապահովել իտալական Վերածննդի կերպարվեստի վենետիկյան դպրոցի վաղ շրջանի վարպետների շարքում։

Գրականություն

• Patricia Fortini Brown, Venetian narrative Painting in the Age of Carpaccio (New Haven and London: Yale University Press, 1988/1994)
• Daniele Trucco, "Vittore Carpaccio e l’esasperazione dell’orrido nell’iconografia del Rinascimento", in «Letteratura & Arte», n. 12, 2014, pp. 9–23.
• Pompeo Molmenti, Gustav Ludwig, The Life and Works of Vittorio Carpaccio (London: John Murray, Albemarle Street, W., 1907)

Պատկերասրահ

• 
  Քրիստոսի գերեզմանի պատրաստումը (1505), Staatliche Museen, Բեռլին
• 
  Սուրբ Կույսն ընթերցելիս (1505 - 1510 թվականների միջակայքում), Արվեստի ազգային պատկերասրահ, Վաշինգտոն
• 
  Սբ. Գևորգը մկրտում է սելենիտներին (1507), Scuola di San Giorgio degli Schiavoni, Վենետիկ
• 
  Պատանի ասպետը (1510), Thyssen-Bornemisza հավաքածու, Մադրիդ
• 
  Վենետիկի դոջ Լեոնարդո Լորեդանի դիմանկարը (1510), Գեղարվեստի Կառարա ակադեմիա, Բերգամո
• 
  Վենետիկցի ազնվականի դիմանկար (մոտ. 1510) Norton Simon Museum, Փասադենա
• 
  Սիբիլլա (մոտ. 1510), Ուֆֆիցի, Ֆլորենցիա
• 
  Ձիավոր Սան Վիտալեն (1514)
• 
  Սբ. Պողոս' (1520), San Domenico, Chioggia
• 
  Սանտ՛ Օրսոլա պոլիպտիխը Ակադեմիայի պատկերասրահ, Վենետիկ
• 
  Սուրբ Կույսի ծնունդը, Գեղարվեստի Կառարա ակադեմիա, Բերգամո
• 
  Ավետում, Ca' d'Oro, Վենետիկ
• 
  Վենետիկցի երկու տիկին, Museo Correr, Վենետիկ
• 
  Որսորդություն ծանծաղուտում, Getty Center, Լոս Անջելես
• 
  Որսորդություն ծանծաղուտում և Վենետիկցի երկու տիկին (վերակազմություն)
• 
  Սբ. Հովհաննես Մկրտիչ, Philbrook Museum of Art, Տուլսա
• 
  Սբ. Ուրսուլայի երազը
• 
  Վենետիկի առյուծը
• 
  Փախուստ Եգիպտոս
• 
  Կնոջ դիմանկար
• 
  Կնոջ դիմանկար
• 
  Հիսուսի ընծայումը տաճարին

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. OPAC SBN (իտալ.)
3. Pesenti F. R. Dizionario Biografico degli Italiani (իտալ.) — 1977. — Vol. 20.
4. Athenaeum
5. AGORHA (ֆր.) — 2009.
6. NUKAT — 2002.
7. Encyclopædia Britannica
8. Union List of Artist Names — 2017.
9.  One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Carpaccio, Vittorio». Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 5 (11th ed.). Cambridge University Press. էջ 382.

Արտաքին հղումներ

• vittorecarpaccio.org Արխիվացված 2020-09-14 Wayback Machine (Վիտտորե Կարպաչչոյի 150 աշխատանք)
• Կարպաչչոյի 225 նկար(չաշխատող հղում)
• Արվեստի Web պատկերասրահ
• Carpaccio500. Koper Regional Museum.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիտտորե Կարպաչչո» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 341)։