Ջիգիթ (թյուրքական լեզուներից թարգմանաբար՝ «երիտասարդ տղա», «պատանի»[1][2]) պատմականորեն Կենտրոնական Ասիայում և Հյուսիսային Կովկասում հեծյալներ են, որոնք աչքի են ընկնում իրենց քաջությամբ, դիմացկունությամբ, խիզախությամբ, ձիարշավարության և զենքի տիրապետման արվեստով։
«Յիղիթների»՝ որպես մարտիկների մասին հիշատակում են Զաֆար-նամեն (XV դար) և Բաբուր-նամեն (XVI դար)[3]։ «Ջիգիթ» բառը հիշատակվում է նաև Ալեքսանդր Պուշկինի «Գյաուրները այս օրերին փառաբանում են Ստամբուլը» բանաստեղծության մեջ (1830)[4]։
Ռուսական կայսրության միջինասիական կալվածքներում այդպես էին անվանում ղրղզներին (ռուսական վարչակազմի կողմից ղազախները կոչվում էին ղրղզներ կամ ղրղզ-ղազախներ, ղրղզ-կայսակներ) և այլ քոչվորներին[5], որոնք ռուսական զորքերի մոտ աշխատում էին որպես ուղեկցորդներ, հաղորդագրություն հասցնողներ և հետախույզներ։ Բացի այդ, ջիգիթը կոչում էր, որը շնորհվում էր որոշ կովկասյան և թուրքմենական զորքերի ստորին աստիճաններին։
«Ջիգիթ» հասկացությունն այսօր էլ արդիական է։ Այն ունի «բարի երիտասարդ» հասկացության նման իմաստ և ուղղակիորեն կապված չէ ձի վարելու հետ։ Այս իմաստով այն օգտագործվում է խորհրդային «Կուբանի կազակները» (1949) և «Փոթորիկ Ասիայի վրա» (1964) ֆիլմերում։
«Ջիգիթովկա» տերմինը նշանակում է ձիավարելու հնարքների հատուկ ոճ, որը ծագել է Հյուսիսային Կովկասի և Կենտրոնական Ասիայի թյուրքական մշակույթներում։ Այն տարածված է նաև կազակների մոտ, որոնք այն ընդունել են չերքեզներից։ Ջիգիթովկան օգտագործվել է նաև Ռուսական կայսրությունում և ԽՍՀՄ-ում հեծելազորային ուժերի պատրաստման ժամանակ։
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
