Պիզա (գավառ)

Պիզայի գավառ (իտալ.՝ Provincia di Pisa), գավառ կենտրոնական Իտալիայի Տոսկանա շրջանում։ Դրա մայրաքաղաքը Պիզան է։ Նրա տարածքը կազմում է 2,448 քառակուսի կիլոմետր, և բնակչության ընդհանուր թվաքանակը՝ 421,642 մարդ (2014 թվականի դրությամբ), դա երկրորդ ամենաշատ բնակեցված գավառն է և տարածքով հինգերորդ խոշորագույն տարածքը Տոսկանայում։ Այն բաժանված է 37 կոմունաների^[2][3]։ Նրա պատմությունը սկսվում է էտրուսկների և փյունիկեցիների ժամանակաշրջանից, և գավառը զգալի իշխանություն է ունեցել Միջերկրականում 12-րդ և 13-րդ դարերում։ Պիզան՝ գավառական մայրաքաղաքը, հայտնի է իր թեք աշտարակով, և գրավում է զբոսաշրջիկներին իր բազմաթիվ պատմական վայրերով։

Պիզա
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Իտալիա
Կարգավիճակ	Իտալիայի պրովինցիաներ
Մտնում է	Տոսկանա
Վարչկենտրոն	Պիզա
Օրենսդրական մարմին	Provincial Council of Pisa?
Բնակչություն	418 196 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2023)[1]
Տարածք	2444,38 կմ²
Սահմանակցում է	Լուկա, Ֆլորենցիայի Մետրոպոլիտեն քաղաք, Սիենա, Գրոսետո, Լիվորնո և Պիստոիա
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
ISO 3166-2 կոդ	IT-PI
Հեռախոսային կոդ	0583, 0586, 0587, 0588, 0565, 0571 և 050
Փոստային ինդեքսներ	56121–56128 և 56010–56048
Ավտոմոբիլային կոդ	PI
provincia.pisa.it​(իտալ.)
Պիզա Վիքիպահեստում

Պատմություն

Տարածքն ունի երկար պատմություն։ Այստեղ ապրել են էտրուսկներ, փյունիկեցիների և գալեր։ Հռոմեական կայսրության ներքո այստեղ մղվել են ռազմածովային մարտեր լիգուրների, գալերի և կարթագենցիների դեմ, ինչի արդյունքում այն դարձել է հռոմեական գաղութ Ք․ ա․ 180 թվականին։ Հետագայում ձեռք է բերել գաղութային անկախություն Հուլիոս Կեսարի օրոք։ Շնորհիվ իր բարդ գետային համակարգի, Հռոմեական կայսրության անկման հետ մեկտեղ՝ Պիզան կարողանում է պայքարել Սարակինոսյան ծովահենների դեմ։ 828 թվականին այն սկսեց արշավել դեպի հյուսիս աֆրիկյան ափ, իսկ 871 թվականին՝ պիզացի զորքերը օգնեցին պաշտպանել Սալեռնոն մավրերից^[4]։

11-րդ դարում Պիզան դարձավ հանրապետություն, 12-րդ և 13-րդ դարերում հասավ իր գագաթնակետին, երբ նրա նավատորմը վերահսկում էր Արևմտյան Միջերկրածովյան տարածքը։ Որպես Ծովային հանրապետություն, նրա իշխանությունը տարածվում էր եկել իտալական թերակղզու սահմաններից դուրս։ Լինելով Ջենովայի հանրապետության դաշնակիցը, հետագայում՝ մրցակիցը, 1284 թվականին Պիզան պարտություն կրեց Մելորիայի ճակատամարտում։ Արդյունքում սկսեց անկում ապրել։ 1406 թվականին ընդգրկվել է Ֆլորենցիայի հանրապետությունում և 16-րդ դարում դարձել է Տոսկանայի Մեծ դքսության մի մասը։ 20-րդ դարում Պիզան ենթարկվել է ռմբակոծության և նացիստական ռեպրեսիաների^[4]։

1925 թվականին Բիբոնա, Կամպիլիա Մարիտիմա, Կաստանետո Կարդուչի, Չեչինա, Կոլեսալվետի, Պիոմբինո, Ռոզինյանո Մարիտիմո, Սասետա և Սուվերետո մունիցիպալիտետները, և միևնույն ժամանակ Կաստելֆրանկո դի Սոտո, Մոնտոպոլի ին Վալ դ'Արնո, Սան Մինիատո, Սանտա Կրոչե սուլ Արնո և Սանտա Մարիա ա Մոնտե քաղաքները ձեռք են բերվել Ֆլորենցիա գավառի կողմից^[5]։ 1938 թվականին Կաստելինա Մարիտիմա կոմունան գնել է Չեչինայի մունիցիպալիտետի մի փոքր տարածք, Լիվորնո գավառի մի մասը, որը վերագրվել է որպես վարչական սխալ^[5]։

Ծանոթագրություններ

1. Իտալիայի ազգային վիճակագրական ինստիտուտ — 1926.
2. «Provincia di Pisa» (Italian). Stat AdminStat.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
3. «Statistiche». Upinet. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
4. «Fotografie storia dei comuni e frazioni Provincia di Pisa» (Italian). amapisa.it. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
5. «Pisa» (Italian). Guidatoscana.net. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Արտաքին հղումներ

• Province homepage
• Itineraries in Pisa - not only the city of Leaning Tower Արխիվացված 2015-11-26 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիզա (գավառ)» հոդվածին։