Նատալյա Նարիշկինա

Թագուհի Նատալյա Կիրիլովնա Նարիշկինա (ռուս.՝ Нары́шкина, Ната́лья Кири́лловна, սեպտեմբերի 1 (11), 1651^[1], Մոսկվա, Ռուսական թագավորություն - փետրվարի 4 (14), 1694^[1], Մոսկովյան Կրեմլ), ռուս թագուհի։

Նատալյա Նարիշկինա
Ծնվել է՝	սեպտեմբերի 1 (11), 1651[1]
Ծննդավայր	Մոսկվա, Ռուսական թագավորություն
Մահացել է՝	փետրվարի 4 (14), 1694[1] (42 տարեկան)
Վախճանի վայր	Մոսկովյան Կրեմլ
Ascension Convent
Երկիր	Ռուսական թագավորություն
Տոհմ	Նարիշկիններ
քաղաքական գործիչ
Հայր	Կիրիլ Պոլուեկտովիչ Նարիշկինա[1]
Մայր	Աննա Լեոնտևնա Նարիշկինա
Երեխաներ	Պետրոս I[2][3], Նատալյա Ալեքսեևնա[4] և Ֆեոդորա Ալեքսեևնա[4]
Հավատք	ուղղափառություն

Ալեքսեյ Միխայլովիչ թագավորի երկրորդ կինը, Պետրոս I-ի մայրը։

Մանր ազնվական Կիրիլ Պոլուեկտովիչ Նարիշկինայի և իր կնոջ` Աննա Լեոնտևնայի դուստրը։

Կենսագրություն

Նատալյա Կիրիլովնան դաստիարակվել է իր հեռավոր ազգականի` բոյար Արտամոն Մատվեևի մոսկովյան տանը, որտեղ էլ, ինչպես ենթադրվում է, նրան տեսել է Ալեքսեյ Միխայլովիչը։ Նատալյա Կիրիլովնան հրավիրվել է հարսնատեսի` հավաքված ամբողջ երկրից, և նշանադրվել է թագավորի հետ 1671 թվականին. հունվարի 22-ին, երբ 19 տարեկան էր^[5]։ Այդ ամուսնությունից ծնվել են երեք երեխաներ։

Ալեքսեյ Միխայլովիչի մահից հետո Նատալյա Կիրիլովնայի համար սկսվեցին դժվարին ժամանակներ։ Նա ստիպված էր կանգնել Նարիշկինների գլուխ` Միլոսլավսկիների դեմ անհաջող պայքարում։ Ֆյոդոր Ալեքսեևիչի մոտ Նատալյա Կիրիլովնան որդու հետ ապրել է մերձմոսկովյան Կոլոմենսկո և Պրեոբրոժենսկոե գյուղերում։

Ստրելեցյան խռովության ժամանակ` 1682 թ-ին, Նատալյա Կիրիլովնայի շատ ազգականներ սպանվեցին։ Արդյունքում թագավորներ հռչակվեցին միաժամանակ երկու եղբայրներ` Պետրոսը և Իվանը, ընդ որում, Իվանը հայտարարված էր «ավագ» թագավոր։ Այնուհետև կառավարչուհի դարձավ Սոֆյան` Պետրոսի և Իվանի ավագ քույրը, ով փաստացի հանդիսանում էր իշխանության բացարձակ կրողը։ Նա Նատալյա Կիրիլովնային ամբողջությամբ հեռացրեց երկրի կառավարումից։ Բախումները Պրեոբրաժենսկոեի և Մոսկվայի արքայական «բակերի» միջև չէին դադարում։

1689 թ.-ին Նարիշկինների և անձամբ Նատալյա Կիրիլլովնայի պնդմամբ ու հրահանգով կայացավ Պետրոսի ամուսնությունը Եվդոկիա Լապուխինայի հետ։

Այրի թագուհու շնորհազրկված դրությունը շարունակվեց մինչև Պետրոսի ` Սոֆյայի դեմ կատարված հրապարակային ընդհարումը 1689 թ.-ին, բայց այս հաղթանակից հետո 17-ամյա արքան նախընտրում է զբաղվել գլխավորապես զվարճական զինվորներով և զվարճական նավատորմի շինարարությամբ Պերեյասլավսկի լճում<sup>[6]</sup>, իսկ պետական գործերի ամբողջ բեռը թողնում է մոր հայեցողությանը, ով իր հերթին այն վերահանձնում է իր ազգականներին` Նարիշկիններին։ Թեև այդ շրջանում նկատելի չեն Նատալյա Կիրիլովնայի պետական գործունեության հետքերը, այնուամենայնիվ, նրա ազդեցությունը Պետրոսի վրա մեծ է եղել, ինչպես երևում է նրանց նամակագրությունից^[7]։ Իր բացակայություններով և հատկապես ծովային ճանապարհորդություններով նա հաճախ էր վշտացնում սիրառատ մորը։

Նատալյա Կիրիլովնան մահացել է կյանքի 43-րդ տարում` 1694 թ. , սրտի հիվանդությունից։

Ժառանգներ

Ալեքսեյ Միխայլովիչի երեխաները՝

• Պետրոս Ալեքսեևիչ (1672-1725) – ապագա ռուսական կայսր Պետրոս I
• Նատալյա Ալեքսեևնա (1673-1716)
• Թեոդորա Ալեքսեևնա (1674-1677) – ծնվել է 1674 թվականի սեպտեմբերին, մահացել` 1677 թվականի նոյեմբերին

Մշակույթում

• Пьеса Густава III «Алексей Михайлович и Наталья Нарышкина»
• Պիես Գուստավ III-ի «Աեքսեյ Միխայլովիչ և Նատալյա Նարիշկինա»
• Ա. Ն. Տոլստոյ «Պետրոս Առաջին» (1934)
• Տ. Տ. Նապոլովա «Թագուհի-խորթ մայր» (2006)

Ֆիլմերում

• Ե. Տալանովա - «Պետրոս Մեծ» (1910)
• Թամարա Մակարովա -«Պետրոսի պատանեկությունը», «Փառավոր գործերի սկիզբը» (1980)
• Լիլլի Պալմեր -«Պետրոս Մեծ» (1986)
• Եվգենի Կազարինա - «Раскол». (2011)
• Ալեքսանդրա Պալմեր - «Ռոմանովներ։ Ֆիլմ Երկրորդ» (2013)

Ծանոթագրություններ

1. Наталья Кирилловна (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1914. — Т. 11. — С. 121—135.
2. Наталья Кирилловна (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1897. — Т. XXa. — С. 673—674.
3. Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
4. Lundy D. R. The Peerage
5. ↑ Корсакова В. Наталья Кирилловна // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.
6. «История создания Петром I потешной флотилии на Переславском озере». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
7. См.: «Русская Старина», 1871 г.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նատալյա Նարիշկինա» հոդվածին։