Մաշտոցի պողոտա, քաղաքային նշանակության փողոց[1] Երևանի Կենտրոն վարչական շրջանում։ Երևանի ամենակենտրոնական և ամենամեծ պողոտաներից մեկն է։ Սկսվում է Հաղթանակի կամրջից (հարավում) և ավարտվում Մատենադարանով (հյուսիսում)։
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Մաշտոցի պողոտա (այլ կիրառումներ)
| Մեսրոպ Մաշտոց | |
|---|---|
 Մաշտոցի պողոտա | |
| Քաղաք |  Երևան |
| Համայնք(ներ) | Կենտրոն վարչական շրջան |
| Երկարություն | 2600 |
| Սկիզբ | Հաղթանակի կամուրջ |
| Ավարտ | Մատենադարան |
| Անվանվել է ի պատիվ | Մեսրոպ Մաշտոց |
  | |
 | |
Պատմություն
Պողոտան կրում է հայ մշակույթի նշանավոր գործիչ Մեսրոպ Մաշտոցի անունը։ Պարսկական շրջանում այս տարածում գտնվել են Երևանի խանի բաղերը։ 19-րդ դարում՝ Ռուսական կայսրության մեջ մտնելուց հետո տարածքը կառուցապատվել է ու մտել Նոր թաղ թամասի մեջ, որտեղ բնակեցվել են Պարսկաստանի ներգաղթած հայեր։ Փողոցն այս տարիներին կոչվել է Արմյանսկայա։ Խորհրդային ժամանակներում՝ ըստ Թամանյանի նախագծի փողոցը լայնացվել է ու Երևանի լայնածավալ վերակառուցումն իրականացվել է ըստ քաղաքի գլխավոր պլանի, որը նախապատրաստվել է 1924 թվականին ակադեմիկոս Ալեքսանդր Թամանյանի կողմից[2]։ 1920-ական թվականներից իրականացվող գլխավոր պլանը փաստացիորեն պահպանել է հին Երևանի առանցքներից միայն մեկը՝ Աստաֆյան փողոցը (ներկայում՝ Աբովյան փողոց)։ Քաղաքի փողոցների ցանցը կազմվել է նորից, հին կառույցները քանդվել են։
Վերանվանվել է Սունդուկյան փողոց, որը զգալիորեն ուղղվել է ու լայնացվել։ 1924-1990-ին կոչվել է նախ Ստալինի, ապա Լենինի անունով[3]։ Ճարտարապետական հուշարձաններից պահպանվել է Կապույտ մզկիթը (Գյոյ-ջամի, 1760-ական թվականներ)։
1945 թվականին շահագործման է հանձնվել Հաղթանակի կամուրջը։ 1952 թվականին ավարտվել է Փակ շուկայի շենքի շինարարությունը։
1959 թվականին պողոտայի արևմտյան ծայրի մոտ՝ բլրի լանջին՝ Ստալինի հուշարձանի ներքևում, բացվել է Մատենադարանը՝ հին ձեռագրերի ինստիտուտը։ 1962 թվականին Ստալինի արձանը հանվել է պատվանդանից, իսկ 1967 թվականին դրա վրա տեղ է գտել Մայր Հայաստան հուշարձանը։
1972 թվականին բացվել է Ժամանակակից արվեստի թանգարանը։ 1976 թվականին նոր շենք է կառուցվել Սուրբ Սարգիս եկեղեցու համար, որն ընդգրկել է նաև հին շինությունը։
Շենքեր
- տ. 2/2 — «Մետրոպոլ» հյուրանոց
- տ. 3ա — Փակ շուկա (ներկայում՝ «Երևան Սիթի» առևտրի կենտրոն)
- տ. 7 — Ժամանակակից արվեստի թանգարան[5]
- տ. 9 — Գիտությունների ակադեմիայի բնակելի տուն
- տ. 12 — Կապույտ մզկիթ
- տ. 13 — Դերասանի տուն
- տ. 17 — Եղիշե Չարենցի տուն-թանգարան[6]
- տ. 27
- տ. 31/10
- տ. 33 — Ս. Շահումյանի անվան դպրոց
- տ. 37 — Alex-R
- տ. 39/12 — Երվանդ Քոչարի թանգարան
- տ. 43 — Էդգար Էլբակյանի անվան դրամայի և կոմեդիայի թատրոն
- տ. 50 — «Նաիրի» կինոթատրոն
- տ. 58 — Կամերային թատրոն
- տ. 59 — Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվ․ Մատենադարան
Թումանյան փողոցի հետ հատման վայրին մոտ է տեղակայված Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնը։
Հայտնի բնակիչներ
- տ. 9 — ակադեմիկոսներ Հովսեփ Օրբելի, Ստեփանոս Մալխասյանց, Հրաչյա Բունիաթյան, Նագուշ Հարությունյան, Գագիկ Դավթյան,
- տ. 43 — կոմպոզիտոր Առնո Բաբաջանյան[7], Երևանի կոնսերվատորիայի ռեկտոր, երաժշտագետ, փիլիսոփա Արշակ Ադամյան[8],
- տ. 54 — կինոռեժիսոր Համո Բեկնազարյան,
- Ռեժիսոր և սցենարիստ Հենրիկ Մալյան։
Հատող փողոցներ
- Արգիշտիի փողոց
- Իսրայելյան փողոց
- Պարոնյան փողոց
- Գրիգոր Լուսավորչի փողոց
- Սարյան փողոց
- Մովսես Խորենացու փողոց
- Ամիրյան փողոց
- Փավստոս Բուզանդի փողոց
- Կարեն Դեմիրճյան փողոց
- Արամի փողոց
- Պուշկինի փողոց
- Հին Երևանցու փողոց
- Թումանյան փողոց
- Սայաթ-Նովայի պողոտա
- Մարշալ Բաղրամյան պողոտա
- Մոսկովյան փողոց
- Իսահակյան փողոց
- Կորյունի փողոց
Պատկերասրահ
Մաշտոցի պողոտա 48
Մաշտոցի պողոտա 42
Մաշտոցի պողոտա 54
Լենինի պողոտան 1946 թվականին
.JPG)
.jpg)
Ծանոթագրություններ
Աղբյուրներ
Գրականություն
Արտաքին հղումներ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
