Հայերը Ղրիմում
From Wikipedia, the free encyclopedia
Հայերը Ղրիմում բնակություն են հաստատել դեռևս 11-12-րդ դարերից սկսած՝ կապված Անիի Բագրատունյաց թագավորության (885-1045) անկման հետ։ Այդ շրջանում Ղրիմի թերակղզում հայ համայնքները ձևավորվել էին Հայաստանից արտագաղթած և Բյուզանդական կայսրության տարբեր հատվածներում ապաստան գտած հայերից։ Նրանք Բյուզանդիայի, ապա սելջուկ-թուրքերի և մոնղոլների արշավանքների հետևանքով անցել էին Ղրիմ Կոստանդնուպոլսից և Տրապիզոնից[3]։
Ղրիմահայեր | |||
---|---|---|---|
Ընդհանուր քանակ | |||
10, 000 (8, 700 Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետությունում և 1, 300՝ Սևաստոպոլում)[1] - 20, 000[2] |
|||
Բնակեցում | |||
| |||
Լեզու(ներ) | |||
Հայերեն, Ռուսերեն, Ուկրաիներեն | |||
Հավատք(ներ) | |||
Քրիստոնեություն (հայ առաքելական, հայ կաթողիկե և հայ ավետարանական) |
Զարգացած միջնադարում Ղրիմը հայերին ձգում էր հատկապես առևտրին հարմար իր դիրքով։ Ղրիմի շատ ծովափնյա կետեր մինչև 13-րդ դարը ներառյալ Բյուզանդիային ենթակա տարածքներ էին։ Այն սևծովյան ավազանի երկրների հետ կատարվող առևտրի ամենակարևոր օղակն էր։ Առևտրական նպատակներով անցնելով Ղրիմ՝ հայ վաճառականները աստիճանաբար հաստատվում էին ծովափնյա շրջաններում։ Նրանց էին հետևում նաև հայ հողագործներն ու արհեստավորները։11-14-րդ դարերում Ղրիմի հարավարևելյան և արևմտյան ծովափնյա վայրերում՝ Կաֆայում, Խերսոնեսում և Սուդակում, հայերը մշտական բնակություն էին հաստատել։ Միջնադարում նրանց ոչ պաշտոնական կենտրոնը Կաֆա (այժմ՝ Թեոդոսիա) քաղաքն էր։ 11-12-րդ դարերում այստեղ հիմնվեց ղրիմահայերի ամենահին կառույցը՝ Սուրբ Սարգիս եկեղեցին։ Դրան կից գտնվում է ծովանկարիչ Հովհաննես Այվազովսկու գերեզմանը[4]։ Վերջինս 1845 թվականին կառուցել էր նաև իր արվեստանոցը, որը հետագայում վերածվել է պատկերասրահի[5]։