Հալոպերիդոլ

Հալոպերիդոլ, վաճառքային անվանումներից է Հալդոլը, տիպիկ հակափսիխոտիկ դեղորայք^[3]։ Հալոպերիդոլը օգտագործվում է շիզոֆրենիայի բուժման, Տուրետի համախտանիշի տիկերի, բիպոլյար համախտանիշի մանիաների, սրտխառնոցի և փսխման, դելիրիումի, անհանգստության, սուր փսիխոզի, ալկոհոլային դելիրիումի ժամանակ առկա հալյուցինացիաների բուժման համար^[3][4][5]։ Այն կիրառվում է բերանացի, միջմկանային, կամ ներերակային^[3]։ Հալոպերիդոլը ազդում է 30-ից 60 րոպե^[3]։ Երկար ազդեցությամբ տեսակը օգտագործվում է ներարկման ձևով ամեն 4 շաբաթը մեկ՝ շիզոֆրենիայով հիվանդների դեպքում, որոնք կարող են մոռանալ պերօրալ ընդունել դեղը^[3]։

Հալոպերիդոլ
Կլինիկական տվյալներ
Օգտագործման եղանակներ	Պերօրալ, ներերակային, միջմկանային
Ֆարմակոկինետիկ տվյալներ
Կենսամատչելիություն	60–70% (Պերօրալ)[1]
Նյութափոխանակություն	Լյարդ-միջնորդավորված[1]
Կիսատրոհման պարբերություն	14–26 ժամ (Ն/Ե), 20.7 ժամ (Մ/Մ), 14–37 ժամ (Պերօրալ)[1]
Դուրսբերում	Լեղիով (կղանքի միջոցով) և մեզով[1][2]
Նույնացուցիչներ
IUPAC անվանում C=21
CAS համար	52-86-8
PubChem CID	3559
DrugBank	DB00502
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID4034150
ECHA InfoCard	100.000.142
Քիմիական և ֆիզիկական տվյալներ
Քիմիական բանաձև	ClFH23NO2
Մոլային զանգված	375.9 g/mol g·mol−1
դ ք խ

Հալոպերիդոլը կարող է առաջացնել շարժողական ֆունկցիայի խանգարումներ՝ դիսկինեզիա, որը կարող է լինել մնայուն^[3]։ Կարող է դիտվել նեյրոլեպտիկ չարորակ համախտանիշ և դեղորայքից առաջացած QT ինտերվալի երկարացում^[3]։ Մեծ տարիքի մարդկանց մոտ դեմենցիայի արդյունքում առաջացող փսիխոզը կարող է բերել մահվան բարձր ռիսկի^[3]։ Հղիության ժամանակ օգտագործելու դեպքում երեխայի մոտ կարող են առաջանալ խնդիրներ^[3][6]։ Այն հակացուցված է կիրառել Պարկինսոնի հիվանդությամբ տառապող մարդկանց^[3]։

Հալոպերիդոլը հայտնաբերվել է 1958 թվականին՝ Պաուլ Յանսսենի կողմից^[7]։ Այն ստանում են պեթիդինից (մեպերիդին)^[8]։ Այն ԱՀԿ-ի հիմնական դեղերի ցուցակում է որպես ամենաանվտանգ և արդյունավետ դեղամիջոցներից մեկը^[9]։ Այն ամենաշատ կիրառվող հակափսիխոտիկ դեղամիջոցն է^[10]։ Տիպիկ դեղաչափի տարեկան արժեքը £20–800 է Մեծ Բրիտանիայում^[10][11]։ ԱՄՆ-ում արժեքը մոտ 250 դոլար է^[12]։ 2016 թվականին այն 243-րդ ամենաշատ նշանակված դեղն էր ԱՄՆ-ում՝ ավելի քան 2 միլիոն նշանակումներով^[13]։

Բժշկական կիրառություն

Հալոպերիդոլը օգտագործվում է որոշ հիվանդությունների ախտանիշները կառավարելու համար՝

• Սուր փսիխոզ, օրինակ՝ դեղորայք-մակածված փսիխոզ, որը առաջացել է Լիսերգինաթթվի (ԼՍԴ), փսիլոցիբինի, ամֆետամինի, կետամինի օգտագործման պատճառով^[14][15], և փսիխոզ, որը կապված է տենդի կամ մետաբոլիկ համախտանիշի հետ։ Որոշ հետազոտություններ ցույց են տվել, որ հալոպերիդոլը վատացնում է փսիլոցիբինով առաջացած փսիխոզի ընթացքը^[16]։
• Ալկոհոլային կամ օփիոիդ աբստինենցիայի լրացուցիչ բուժում
• Անհանգստություն և շփոթմունք, կամպված ուղեղային սկլերոզի հետ
• Ալկոհոլ-խթանված սկլերոզ
• Հալյուցինացիաներ ալկոհոլի օգտագործման դադարի դեպքում^[4]
• Հիերակտիվ դելիրիում (դելիրիումի ժամանակ դիտվող անհանգստությունը կառավարելու համար)
• Գերակտիվություն, ագրեսիա
• Այլ անկառավարելի, բնավորության հետ կապված խանգարումներ
• Շիզոֆրենիա^[17]
• Անձի խանգարման որոշ դեպքերում
• Չդադարող զկրտոցի դեպքում^[18][19]
• Նյարդաբանական խանգարումների դեպքում, օրինակ՝ Տուրետի համախտանիշ, խորեա
• Սրտխառնոցի և փսխման բուժման համար, հետվիրահատական և ամոքիչ խնամքի ժամանակ, հատկապես օնկոլոգիական հիվանդների դեպքում

Հալոպերիդոլը անփոխարինելի է համարվում հոգեբուժական անհետաձգելի վիճակների ժամանակ^[20][21], չնայած նոր ատիպիկ դեղեր ավելի լավ ազդեցություն են ցուցաբերվել, ինչի մասին գրվել է 2001-ից 2005 թվականներին հրապարակված հետազոտության մեջ^[22][23][24]։

2013 թվականին շիզոֆրենիայի բուժման համար կիրառվող 15 հակափսիխոտիկ դեղերի մեջ հալոպերիդոլը ցույց տվեց ստանդարտ արդյունավետություն։ Այն 13%-16%-ով ավելի արդյունավետ է քան զիպրասիդոնը, քլորպրոմազինը և ազենապինը։ Այն նույնքան արդյունավետ է, որքան Կվետապինը և Արիպիպրազոլը և 10%-ով ավելի քիչ արդյունավետ է, քան պալիպերիդոնը^[25]։ 2013 թվականին կատարված վերանայումը համեմատեց հալոպերիդոլը և պլացեբոն շիզոֆրենիայի բուժման ժամանակ^[26]։

Եզրակացություն
Հալոպերիդոլը հաճախ առաջացնում է անցանկալի կողմնակի ազդեցություններ։ Եթե չկա այլ դեղորայք, ապա հալոպերիդոլի օգտագործումը՝ չբուժված շիզոֆրենիայի հետևանքները բուժելու համար արդարացված է։ Եթե կա ընտրության հնարավորություն, պետք է ընտրել այլ հակափսիխոտիկ դեղամիջոց, ինչը կիջեցնի կողմնակի ազդեցությունների հաճախականությունը, օրինակ՝ պարկինսոնիզմ, ակատիզիա և սուր դիստոնիաներ[26]։
Արդյունք Արդյունքները բառերով Արդյունքները թվերով Ապացույցի որակը Ընդհանուր արդյունքներ Չկա նկատելի ընդհանուր լավացում Հետևելու ընթացքը՝ >6–24 շաբաթ Հալոպերիդոլը, համեմատած պլացեբոյի հետ, իջեցնում է լավացում չլինելու հավանականությունը։ Տվյալները հիմնված են միջին որակի ապացույցների վրա։ Հարաբերական ռիսկ՝ 0.67 (0.58-ից մինչև 0.78) միջին Հիվանդանոցից դուրս չգրված Հետևելու ընթացքը՝ > 6–24 աբաթ Հալոպերիդոլը կարող է իջեցնել հիվանդանոցում մնալու հավանականությունը, բայց այժմ վստահ հնարավոր չէ խոսալ պլացեբո ստացող և հալոպերիդոլ ստացող մարդկան միջև տարբերության մասին։ Այս տվյալները հիմնավորող տվյալները շատ սահմանափակ են։ Հարաբերական ռիսկ՝ 0.85 (0.47-ից մինչև 1.52) Շատ քիչ Ախտադարձ Հետևելու ընթացքը՝ < 52 շաբաթ Հալոպերիդոլը կարող է իջեցնել ախտադարձի հավանականությունը, սակայն այժմ շատ քիչ տվյալներ կան, որոնք հիմնավորում են դա։ Հարաբերական ռիսկ՝ 0.69 (0.55-ից մինչև 0.86) Շատ ցածր Ուսուման վաղ դադարեցում Հետևելու ընթացքը՝ > 6–24 շաբաթ Հալոպերիդոլը հավանաբար իջեցնում է հետևելու ունակության կորուստը, բայց հալոպերիդոլի և պլացեբոյի ազդեցությունների տարբերությունները պարզ չեն։ Սա հաստատող տվյալները հիմնված են միջին որոկի ապացույցների վրա։ Հարաբերական ռիսկ՝ 0.54 (0.29-ից մինչև 1) Միջին Կողմնակի ազդեցություններ – շարժողական խանգարումներ Պարկինսոնիզմ Հետևելու ընթացքը՝ 3 շաբաթից մինչև 3 ամիս Հալոպերիդոլը մեծացնում է շարժողական խանգարումների ռիսկը։ Տվյալները հիմնված են միջին որակի ապացույցների վրա։ Հարաբերական ռիսկ՝ 5.48 (2.68-ից մինչև 11.22) Միջին Բացակայող արդյունքներ Որոշ կողմնակի երևույթներ չեն չափվել և չեն ներկայացվել այս հետազոտության մեջ։

Հղիություն և լակտացիա

Կենդանիների վրա կատարված հետազոտությունները ցույց են տվել, որ հալոպերիդոլը տերատոգեն չէ, բայց մեծ դեղաչափերով ցուցաբերում է էմբրիոտոքսիկ ազդեցություն։ Մարդկանց վրա չկա կատարված հետազոտություն։ Հղի կանանց հետազոտությունը ցույց տվեց, որ առկա է սաղմի հնարավոր վնասում, չնայած կանանց մեծ մասը այդ ընթացքում օգտագործում էին նաև այլ դեղորայքներ։ Բացի այդ, հետազոտությունները ցույց են տվել, որ հակափսիխոտիկ դեղորայք ստացած երեխաների մոտ կա էքստրապիրամիդալ և աբստինենտ ախտանիշների առաջացման ռիսկ, որոնցից են՝ անհանգստությունը, գերճնշումը, թերճնշումը, դողը, քնկոտությունը, շնչառական դիսթրեսը և սնման խանգարումները։ Այս ամենը հաշվի առնելով, հղիության ժամանակ հալոպերիդոլ պետք է տրվի միայն այն դեպքում, երբ մոր օգուտը ավելի մեծ է, քան պտղի վրա եղած ազդեցության ռիսկը^[17]։

Հալոպերիդոլը արտազատվում է կրծքի կաթով։ Մի քանի հետազոտությունների ժամանակ հետազոտվել են երեխաներ, որոնց կերակրում էին հալոպերիդոլ ստացող մայրերը, և պարզվեց, որ երեխայի աճի և զարգացման վրա ազդեցություն չի լինում^[27]։

Այլ նկատառումներ

Հալոպերիդոլի դեկանոատի կմախքային բանաձև։ Դեկանոատի խումբը գունավորված է կարմիրով կարմիր։

Խրոնիկական հոգեկան հիվանդությունների երկարատև բուժման դեպքում պետք է դոզան իջեցվի այն ամենաքիչ քանակին, որը անհրաժեշտ է կայուն ախտադադարը պահպանելու համար։ Երբեմն ցուցված է լինում հալոպերիդոլով բուժումը դադարացնելու դեպքում դոզան իջեցնել աստիճանաբար^[28]։ Բացի այդ, երկարատև բուժման դեպքում խորհուրդ է տրվում արյան ճնշման, արյան գլյուկոզայի մակարդակի, ճարպերի քանակի պարբերաբար չափում՝ կողմնակի ազդեցություններից խուսափելու նպատակով^[29]։

Բուժման այլ ձևերը (հոգեթերապիա, սոցիալական վերականգնում) պետք է կատարվեն համապատասխան կարգով։ PET-սկանավորման արդյունքները ցույց են տվել, որ ցածր դոզաները ավելի գերադասելի են։ Կլինիկական պատասխան լինում էր D2 ընկալիչների ամենաքիչը 65%-ի պաշարման դեպքում, 72%-ից ավելի պաշարումը առաջացնում էր հիպերպրոլակտինեմիա, իսկ 78%-ից ավելի պաշարումը կապված էր էքստրապիրամիդալ կողմնակի ազդեցությունների հետ։ Հալոպերիդոլի 5 մգ-ից ավել դեղաչափերը մեծացնում են կողմնակի ազդեցությունների հավանականությունը, առանց մեծացնելու արդյունավետությունը^[30]։ Պացիենտների մոտ փսիխոզի դեպքում լինում էր արդյունք նույնինս 2 մի-ից քիչ դեղաչափերի դեպքում^[31]։ Շիզոֆրենիայի բուժման համար խորհուրդ է տրվում ամեն 6 ամիսը մեկ իջեցնել դեղաչափը 20%-ով, մինչև կհաստատվի մինիմալ արդյունավետ դեղաչափ^[29]։

• Հնարավոր է օգտագործել նաև դեպոյավորված ձևեր, որոնք ներարկվում են ներմկանային, կանոնավորված ժամանակային միջակայքերով։ Դեպոյավորված ձևերը հարմար չեն սկզբնական օգտագործման համար, սակայն հարմար են այն հիվանդների դեպքում, որոնց մոտ եղել է պերօրալ օգտագործվող դեղաչափերի անտանելիություն։

Հալոպերիդոլի դեկանոատի էսթերը (վաճառքային անվանումն է՝ Հալդոլ դեկանոատ, Հալոմոնթ, Նեոպերիդոլ) ունի ավելի երկար ազդեցություն և օգտագործվում են այն մարդկանց մոտ, որոնք չեն օգտագործում պերօրալ դեղամիջոցները համապատասխան ձևով։ Դեղաչափը տրվում է ամեն 2-4 շաբաթը մեկ՝ ներմկանային ներարկման ձևով^[32]։ Հալոպերիդոլի դեկանոատի IUPAC անվանումն է [4-(4-քլորոֆենիլ)-1-[4-(4-ֆլուորոֆենիլ)-4-օքսիբութիլ]պիպերիդին-4-իլ] դեկանոատ։

Հալոպերիդոլի տեղային միջոցները չպետք է կիրառվեն սրտխառնոցի բուժման համար, քանզի հետազոտությունները պարզել են, որ հալոպերիդոլը այլ դեղորայքներից արդյունավետ չէ այդ առումով^[33]։

Կողմնակի ազդեցություններ

Կողմնակի ազդեցությունների ցուցակի աղբյուրները^{[34][35][36][37]}՝

Քանզի հալոպերիդոլը տիպիկ հակափսիխոտիկ դեղորայք է, այն կարող է առաջացնել էքստրապիրամիդալ կողմնակի ազդեցություններ։ 2013 թվականին կատարված 15 հակափսիխոտիկ դեղերի արդյունավետության և տանելիության մետա-անալիզի արդյունքում պարզվել է, որ հալոպերիդոլը ամենաշատն է հակված էքստրապիրամիդալ կողմնակի ազդեցություններ առաջացնելու^[25]։

6 ամսից ավել օգտագործելու դեպքում օգտագործողների 14%ը քաշ է հավաքում^[38]։

Հաճախակի (>1% ներառում)

• Էքստրապիրամիդալ կողմնակի ազդեցություններ, որոնք ներառում են՝
  • Ակաթազիա (շարժողական անհանգստություն)
  • Դիստոնիա (մկանների շարունակական սպազմեր և կծկումներ)
  • Մկանային կարկամություն
  • Պարկինսոնիզմ (ռիգիդությանը նման նշաններ)
• Թերճնշում
• Հակախոլիներգիկ կողմնակի ազդեցություններ (Այս կողմնակի ազդեցությունը ավելի հաճախ են հանդիպում, քան ցածր արդյունավետության հակափսիխոտիկների օգտագործման դեպքում, օրինակ՝ քլորպրոմազին և թիորազին)
  • Մշուշոտ տեսողություն
  • Փորկապություն
  • Չոր բերան
• Քնկոտություն (սա քիչ հանդիպող կողմնակի ազդեցություն է, ինչի մասին ասվում է վերը նկարագրված մետա-անալիզում^[25])

Անհայտ հաճախականությամբ

• Անեմիա
• Գլխացավ
• Շնչառական շարժումների հաճախացում
• Օրթոստատիկ կոլապս
• Երկարացած QT ինտերվալ
• Տեսողական խանգարումներ

Հազվադեպ (<1% ներառում)

• Լյարդային սուր անբավարարություն
• Անհանգստություն
• Ագրանուլոցիտոզ
• Անաֆիլակտիկ ռեակցիաներ
• Անորեքսիա
• Բրոնխակծկանք
• Կատարակտ
• Խոլեստազ
• Գիտակցության խանգարում
• Դեպրեսիա
• Էքսֆոլիատիվ մաշկաբորբ
• Դիսպնեա
• Այտուց
• Էքստրասիստոլաներ
• Այտուցված դեմք
• Գինեկոմաստիա
• Հեպատիտ
• Հիպերգլիկեմիա
• Գերզգայունություն
• Հիպերթերմիա
• Հիպոգլիկեմիա
• Հիպոնատրեմիա
• Հիպոթերմիա
• Գերքրտնարտադրություն
• Ներարկման տեղում թարախակույտ
• Անքնություն
• Քոր
• Դեղնուկ
• Կոկորդային այտուց
• Լարինգոսպազմ
• Լեյկոցիտեկլաստային անոթաբորբ
• Լեյկոպենիա
• Լյարդի գործառույթների խանգարում
• Սրտխառնոց
• Նեյրոլեպտիկ չարորակ համախտանիշ
• Նեյտրոպենիա
• Պանցիտոպենիա
• Լուսազգայունություն
• Պրիապիզմ
• Փսիխոզ
• Թոքային էմբոլիա
• Ցան
• Ռետինոպաթիա
• Ոչ էպիլեպտիկ ցնցումներ
• Հանկարծամահություն
• Դիսկինեզիա
• Թրոմբոցիտոպենիա
• Եղնջացան
• Փորոքային ֆիբրիլյացիա
• Փորոքային տախիկարդիա
• Փսխում

Հակացուցումներ

• Կոմա, սուր ինֆարկտ
• Ծանր թունավորումներ ալկոհոլով կամ կենտրոնական հակադեպրեսանտներով
• Հալոպերիդոլի կամ այլ բութիրոֆենոնների նկատմամբ հայտնի ալերգիա
• Հայտնի սրտի հիվանդություն, երբ օգտագործումը կարող է բերել սրտի կանգի

Հատուկ զգուշություն

• Երկար տարիներ տևած հետազոտությունը ցույց տվեց, որ բնավորության մեղմ փոփոխություններով Ալցհայմերի հիվանդության ժամանակ լայնորեն կիրառվող այս դեղը և այլ նեյրոլեպտիկ հակափսիխոտիկ դեղեր միայն բարդացնում են հիվանդի վիճակը և նրանց օգտագործման դադարը նույնիսկ լավ էր ազդում մարդկանց ճանաչողական հատկությունների վրա^[39]։
• Մեծ տարիքի մարդիկ՝ թուլամտության հետ կապված փսիխոզով։ 17 հետազոտությունների անալիզը ցույց տվեց, որ հալոպերիդոլ ստացող այս խմբի հիվանդների հավանականությունը 1,6-ից 1,7 անգամ ավելի շատ էր, քան պլացեբոյով բուժվող մարդկանց մոտ։ Մահվան պատճառը հիմնականում կապված է եղել սիրտանոթային խնդիրների և ինֆեկցիաների հետ։ Պրեպարատի տվյալներում ասվում է այս ռիսկի մասին^[17]։
• Լյարդի գարծառույթի խանգարում, քանզի հալոպերիդոլը նյութափոխանակվում և քայքայվում է լյարդում։
• Հիպերթիրեոզի դեպքում, հալոպերիդոլի ազդեցությունը ուժեղանում է և կողմնակի ազդեցությունները ավելի շատ են արտահայտվում։
• Ներերակային ներարկումներ՝ թերճման և օրթոստատիկ կոլապսի ռիսկ
• Հիվանդներ, որոնք ունեն QT-սեգմենտի երկարացման ռիսկ (հիպոկալեմիա, QT-սեգմենտը երկարացնող այլ դեղորայքների օգտագործում)
• Լեյկոպենիա ունեցած հիվանդներ։ Արյունը պետք է պարբերաբար հետազոտվի բուժման առաջին ամիսներին և լեյկոցիտների քանակի իջնելու հենց առաջին նշանների դեպքում պետք է պրեպարատի կիրառումը դադարեցնել^[17]։
• Առկա Պարկինսոնի հիվանդություն^[40] կամ Լյուիի մարմնիկներով դեմենցիա։

Փոխազդեցություն այլ դեղերի հետ

• Ամիոդարոն՝ Q-Tc ինտերվալի երկարացում (սրտի ռիթմի վտանգավոր փոփոխություն)^[41]։
• Ամֆետամին և մեթիլֆենիդատ՝ հակադարձում է նորադրենալինի և դոֆամինի ազդեցությանը նարկոլեպսիայով և ուշադրության պակասի համախտանիշով մարդկանց մոտ
• Ադրենալին՝ ազդեցությանը հակադարձում է, կարող է դիտվել պարադոքս՝ արյան ճնշման իջեցում
• Գուանետիդին՝ հակագերճնշումային ազդեցությանը հակառակ է ազդում
• Լևոդոպա՝ այս դեղի ազդեցության թուլացում
• Լիթիում՝ հազվադեպ նկարագրվել է էնցեֆալոպաթիա, վաղ և ուշ էքստրապիրամիդալ ազդեցություններ, այլ նյարդաբանական խանգարումներ և կոմա^[42]։
• Մեթիլդոպա՝ էքստրապիրամիդալ կողմնակի ազդեցությունների ռիսկի մեծացում և այլ անցանկալի կենտրոնական ազդեցություններ
• Այլ կենտրոնական ճնշիչներ (ալկոհոլ, տրանկվիլիզատորներ, թմրանյութեր)՝ այդ նյութերի ազդեցությունը և կողմնակի ազդեցությունները ուժեղանում են։ Ցավի մեղմացման նպատակով միաժամանակ օգտագործվող օփիոիդների դոզան կարելի է իջեցնել 50%-ով։
• Այլ դեղեր, որոնք նյութափոխանակվում են CYP3A4 ֆերմենտային համակարգով՝ կարբամազեպին, ֆենոբարբիտալ և ռիֆամպիցին (իջեցնում են պլազմայի մակարդակը)։ Քվինիդին, բուսպիրոն, ֆլյուոքսետին (պլազմայի մակարդակը բարձրացնում են)^[17]։
• Եռցիկլիկ հակադեպրեսանտներ՝ նրանց նյութափոխանակությունը ուլանում է, թունավոր ազդեցությունը մեծանում է (Հակախոլիներգիկ և սիրտանոթային կողմնակի ազդեցություններ, ցնցումների շեմի իջեցում)։

Գերդոզավորում

Ախտանիշներ

Ախտանիշները հիմնականում կապված են կողմնակի ազդեցությունների հետ։ Ամենահաճախը հանդիպում են՝

• Հակախոլիներգիկ կողմնակի ազդեցություններ (չորություն բերանում, փորկապություն, պարալիտիկ իլեուս, միզելու դժվարություն, թերքրտնարտադրություն)
• Կոմա որոշ դեպքերում, կապված շնչառական կենտրոնի ընկճման, տարածուն թերճնշման և շոկի հետ
• Թերճնշում և գերճնշում
• Հազվադեպ՝ լուրջ փորոքային առիթմիա՝ QT-սեգմենտի երկարացումով կամ առանց
• Սեդացիա
• Ծանր էքստրապիրամիդալ ախտանիշներ՝ մկանների կարկամությունով և դողով

Բուժում

Բուժումը հիմնականում ախտանշանային է և ներառում է ինտենսիվ խնամք՝ կենսական ֆունկցիաների պահպանումով։ Գերդոզավորման վաղ հայտնաբերման դեպքում կարելի է առաջացնել արհեստական փսխում, կատարել ստամոքսի լվացում և ակտիվացրած ածուխի օգտագործում։ Ադրենալինի օգտագործումը հակացուցված է թերճնշման և շոկի դեպքում, քանզի նրա ազդեցությունը կարող է հակառակ լինել։ Ծանր գերդոզավերման դեպքում կարող են օգտագործվել անտիդոտներ՝ բրոմոկրիպտին կամ ռոպինիրոլ՝ արտաբրգային ախտանիշները բուժելու նպատակով։ Պետք է պարբերաբար կատարել ԷՍԳ՝ QT-երկարացումները և առիթմիաները հայտնաբերելու համար^[17]։

Կանխատեսում

Ընդհանուր առմամբ գերդոզավորման կանխատեսումը բարվոք է, եթե հիվանդը ողջ է մնացել սկզբնական փուլից հետո։ Հալոպերիդոլի գերդոզավորումը կարող է լինել մահացու^[43]։

Ֆարմակոլոգիա

Հալոպերիդոլ՝ 10-մգ օրալ դեղահաբ

Հալոպերիդոլը տիպիկ բութիրոֆենոնի տիպի հակափսիխոտիկ է, որը հակազդում է դոֆամինային D₂ ընկալիչներին^[44]։ Այն ցուցաբերում է ֆենոթիազինին նման դեղաբանական ազդեցություն^[19]։ Դեղը հիմնականում միանում է D₂ և α₁ ընկալիչներին (ED₅₀ = 0.13 and 0.42 մգ/կգ, համապատասխանաբար), իսկ բարձր դեղաչափերով միանում է 5-HT₂ ընկալիչներին (ED₅₀ = 2.6 մգ/կգ)։ D₂ ընկալիչներին հակազդումը ավելի շատ կապված է հալոպերիդոլի դրական ազդեցության հետ շիզոֆրենիայի դեպքում, իսկ 5-HT₂ ընկալիչներին հակազդումը կապված է նրա բացասական ազդեցությունների հետ։ Այդ հատկանիշներով է պայմանավոված հալոպերիդոլի ազդեցությունը զառանցանքի, հալյուցինացիաների և փսիխոզի այլ արտահայտումների վրա^[45]։ Հալոպերիդոլի աննշան խնամակցությունը հիստամինային H₁ և մուսկարինային M₁ ացետիլխոլինի ընկալիչների նկատմամբ դարձնում է հալոպերիդոլին հակափսիխոտիկ դեղորայք, որի օգտագործումից իջնում է սեդացիան, քաշ են հավաքում, և կարող է լինել օրթոստատիկ թերճնշում։ Նաև կարող է նկատվել արտաբրգային ախտանիշնների մեծ հաճախականություն։

Հալոպերիդոլը ազդում է հետևյալ ընկալիչների վրա՝

• Դոֆամինային D₁ ընկալիչ (մեղմ հակազդիչ) — Անհայտ խնամակցություն
• Դոֆամինային D₅ ընկալիչ (մեղմ հակազդիչ) — Անհայտ խնամակցություն
• Դոֆամինային D₂ ընկալիչ (հակադարձ համազդիչ) — 1.55 nM^[46]
• Դոֆամինային D₃ ընկալիչ (հակադարձ համազդիչ) — 0.74 nM^[47]
• Դոֆամինային D₄ ընկալիչ (հակադարձ համազդիչ) — 5–9 nM^[48]
• Սիգմա-1 ընկալիչ՝ σ₁ (հալոպերիդոլի նյութափոխանակային արգասիքի կողմից անդարձելի ապաակտիվացում՝ HPP⁺ (4-(4-քլորոֆենիլ)-1-[4-(4-ֆլուորոֆենիլ)-4-օքսոբութիլ]-պիրիդին) ) – 3 nM^[49]
• Սիգմա-2 ընկալիչ՝ σ₂ (Համազդիչ)՝ 54 nM^[50]
• 5-HT1A ընկալիչ՝ 5HT_1A համազդիչ – 1927 nM^[51]
• 5-HT2A ընկալիչ՝ 5HT_2A մեղմ հակազդիչ) – 53 nM^[51]
• 5-HT2C receptor՝ 5HT_2C (մեղմ հակազդիչ) – 10,000 nM^[51]
• 5-HT6 receptor՝ 5HT₆ (մեղմ հակազդիչ) – 3666 nM^[51]
• 5-HT7 receptor՝ 5HT₇ (անդարձելի մեղմ հակազդիչ) — 377.2 nM^[51]
• Հիստամինային H1 ընկալիչ՝ H₁ (մեղմ հակազդիչ) — 1,800 nM^[51]
• Մուսկարինային ացետիլխոլինային ընկալիչ M1՝ M₁ (մեղմ հակազդիչ) — 10,000 nM^[51]
• Ալֆա-1A ադրեներգիկ ընկալիչ՝ α_1A (մեղմ հակազդիչ) — 12 nM^[51]
• Ալֆա-2A ադրեներգիկ ընկալիչ՝ α_2A (մեղմ հակազդիչ) — 1130 nM^[51]
• Ալֆա-2B ադրեներգիկ ընկալիչ՝ α_2B (մեղմ հակազդիչ) — 480 nM^[51]
• Ալֆա-2C ադրեներգիկ ընկալիչ՝ α_2C (մեղմ հակազդիչ) — 550 nM^[51]
• NR1/NR2B ենթամիավոր պարունակող NMDA ընկալիչներ (հակազդիչ) — 2,000 nM^[52]

Ֆարմակոկինետիկա

Պերօրալ

Պերօրալ հալոպերիդոլի կենսամատչելիությունը տատանվում է 60-ից մինչև 70%։ Չնայած կան տարբեր տվյալներ T_max-ի (մաքսիմալ խտություն) և T_1/2-ի (կիսատրոհման պարբերություն)։ Տվյալները տատանվում են համապատասխանաբար 1.7-ից մինչև 6.1 ժամ և 14.5-ից մինչև 36.7 ժամ^[1]։

Ներմկանային ներարկում

Ներմկանային ներարկման դեպքում դեղը շատ լավ ներծծվում է և ունի բարձր կենսամատչելիություն։ T_max-ը 20 րոպե է առողջ մարդկանց մոտ և 33.8 րոպե է շիզոֆրենիայով հիվանդ մարդկանց մոտ։ Միջին T_1/2-ը (կիսատրոհման պարբերություն) 20.7 ժամ է^[1]։ Հալոպերիդոլի դեկանոատը միայն ներմկանային ներարկման համար է և չի թույլատրվում օգտագործել ներերակային։ Հալոպերիդոլի դեկանոատի խտությունը հասնում է ամենաբարձր կետին ներարկումից մոտ 6 օր հետո, հետագայում սկսում է իջնել^[53]։

Ներերակային ներարկում

Ներերակային կիրառման դեպքում կենսամատչելիությունը 100% է, իսկ ազդեցությունն իր գագաթնակետին հասնում է վայրկյանների ընթացքում։ Կիսատրոհման պարբերությունը 14.1-ից մինչև 26.2 ժամ է։ Բաշխման թվացյալ ծավալը 9.5-ից մինչև 21.7 լ/կգ է^[1]։ Ազդեցության տևողությունը 4-ից 6 ժամ է։ Եթե հալոպերիդոլը տրվում է ներերակային դանդաղ ինֆուզիայի ձևով, ապա ազդեցության սկիզբը ավելի ուշ է լինում, իսկ ազդեցության տևողությունը երկարում։

Հալոպերիդոլ ներարկման համար

Բուժական դեղաչափեր

Բուժական ազդեցության համար անհրաժեշտ է պլազմայում 4-ից 25 միկրոգրամ մակարդակ՝ 1 լիտրի հաշվարկով։ Արյան պլազմայում եղած մակարդակի հաշվարկումը կարող է օգտագործվել դեղաչափը ուղղելու նպատակով, հատկապես երկար ժամանակ դեղը ստացող մարդկանց դեպքում։ Բուժական դեղաչափից բարձր մակարդակները կարող են բերել կողմնակի ազդեցությունների բարձր հաճախականության և նույնիսկ հալոպերիդոլով թունավորման։

Հալոպերիդոլի խտությունը ուղեղային հյուսվածքում մոտ 20 անգամ ավելի շատ է, քան արյան մեջ։ Այն դանդաղ է հեռացվում ուղեղի հյուսվածքից^[54], ինչը բացատրում է կողմնակի ազդեցությունների դանդաղ վերացումը դեղի ընդունումը դադարեցնելուց հետո^[54][55]։

Բաշխում և նյութափոխանակություն

Հալոպերիդոլը կապված է պլազմայի սպիտակուցների հետ և միայն 7,5%-ից 11,6% ազատ ֆրակցիա ունի։ Այն ինտենսիվորեն նյութափոխանակվում է լյարդում և օգտագործած դեղաչափի միայն 1%-ն է դուրս բերվում մեզով։ Լյարդով դուրս է բերվում հիմնականում գլյուկուրոնացման ճանապարհով՝ հետագավերականգնումով և CYP-միջնորդավորված օքսիդացումով՝ հիմնականում CYP3A4 միջոցով^[1]։

Պատմություն

Հալոպերիդոլը հայտնաբերվել է Պոլ Յանսենի կողմից^[56]։ Այն արտադրվել է 1958 թվականին՝ Բելգիական Janssen Pharmaceutica ընկերության կողմից և առաջին անգամ փորձարկվել է Բելգիայում հենց այդ տարի^[57][58]։

Հալոպերիդոլը հաստատվել է ԱՄՆ սննդի և դեղերի վերահսկողության վարչության կողմից 1967 թվականի ապրիլի 12-ին։ Հետագայում այն սկսվեց վաճառվել ԱՄՆ-ում և այլ երկրներում Հալդոլ վաճառքային անվան տակ, որը արտադրվում էր անգլ.՝ McNeil Laboratories-ի կողմից^[57]։

Վաճառքային անվանումներ

Հալոպերիդոլի վաճառքային անվանումներն են Ալոպերիդին, Բիոպերիդոլո, Բրոտոպոն, Դուրապերիդոլ (Գերմանիա), Հալդոլ (հիմնական վաճառքային անվանումն է ԱՄՆ-ում և Մեծ Բրիտանիայում), Հալոստեն, Կեսելան, Լինտոն, Սիգապերիդոլ, Սերենացե։

Անասնաբուժական կիրառություն

Հալոպերիդոլը օգտագործում են նաև որոշ կենդանիների բուժման նպատակով։ Այն արդյունավետ է թռչունների մոտ, օրինակ՝ թութակների, որոնց վրա այդ դեղը կիրառելու դեպքում նրանք իրենց փետուրները դադարում են անընդհատ պոկել^[59]։

Ծանոթագրություններ

1. Kudo, S; Ishizaki T (1999 թ․ դեկտեմբեր). «Pharmacokinetics of haloperidol: an update». Clinical Pharmacokinetics. 37 (6): 435–56. doi:10.2165/00003088-199937060-00001. PMID 10628896.
2. «Product Information Serenace» (PDF). TGA eBusiness Services. Aspen Pharma Pty Ltd. 2011 թ․ սեպտեմբերի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 29-ին.
3. «Haloperidol». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 2-ին.
4. Schuckit, MA (2014 թ․ նոյեմբերի 27). «Recognition and management of withdrawal delirium (delirium tremens)». The New England Journal of Medicine. 371 (22): 2109–13. doi:10.1056/NEJMra1407298. PMID 25427113.
5. Plosker, GL (2012 թ․ հուլիսի 1). «Quetiapine: a pharmacoeconomic review of its use in bipolar disorder». PharmacoEconomics. 30 (7): 611–31. doi:10.2165/11208500-000000000-00000. PMID 22559293.
6. «Prescribing medicines in pregnancy database». Australian Government. 2014 թ․ մարտի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 2-ին.
7. Sneader, Walter (2005). Drug discovery : a history (Rev. and updated ed.). Chichester: Wiley. էջ 124. ISBN 978-0-471-89979-2. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
8. Ravina, Enrique (2011). The evolution of drug discovery: from traditional medicines to modern drugs (1. Aufl. ed.). Weinheim: Wiley-VCH. էջ 62. ISBN 978-3-527-32669-3. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
9. «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. 2015 թ․ ապրիլ. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
10. Stevens, Andrew (2004). Health care needs assessment: the epidemiologically based needs assessment reviews (2nd ed.). Abingdon: Radcliffe Medical. էջ 202. ISBN 978-1-85775-892-4. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
11. Wilkinson, Greg (2007). Stein, George (ed.). Seminars in general adult psychiatry (2nd ed.). London: Gaskell. էջ 288. ISBN 978-1-904671-44-2. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
12. Jeste, Dilip V. (2011). Clinical handbook of schizophrenia (Pbk. ed.). New York: Guilford Press. էջ 511. ISBN 978-1-60918-237-3. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
13. «The Top 300 of 2019». clincalc.com. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
14. Giannini, A. James; Underwood, Ned A.; Condon, Maggie (2000). «Acute Ketamine Intoxication Treated by Haloperidol». American Journal of Therapeutics. 7 (6): 389–91. doi:10.1097/00045391-200007060-00008. PMID 11304647.
15. Giannini, A. James; Eighan, Michael S.; Loiselle, Robert H.; Giannini, Matthew C. (1984). «Comparison of Haloperidol and Chlorpromazine in the Treatment of Phencyclidine Psychosis». The Journal of Clinical Pharmacology. 24 (4): 202–4. doi:10.1002/j.1552-4604.1984.tb01831.x. PMID 6725621.
16. Johnson, M; Richards, W; Griffiths, R (2008 թ․ օգոստոս). «Human hallucinogen research: guidelines for safety». Journal of Psychopharmacology (Oxford, England). 22 (6): 603–20. doi:10.1177/0269881108093587. PMC 3056407. PMID 18593734.
17. «Haldol Official FDA information, side effects and uses». Drugs.com. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
18. Joint Formulary Committee (2013). British National Formulary (BNF) (65 ed.). London, UK: Pharmaceutical Press. էջեր 229–30. ISBN 978-0-85711-084-8.
19. Brayfield, A, ed. (2013 թ․ դեկտեմբերի 13). «Haloperidol». Martindale: The Complete Drug Reference. London, UK: Pharmaceutical Press. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 29-ին.
20. Cavanaugh, SV (1986). «Psychiatric emergencies». The Medical Clinics of North America. 70 (5): 1185–202. doi:10.1016/S0025-7125(16)30919-1. PMID 3736271.
21. Currier, Glenn W. (2003). «The Controversy over 'Chemical Restraint' In Acute Care Psychiatry». Journal of Psychiatric Practice. 9 (1): 59–70. doi:10.1097/00131746-200301000-00006. PMID 15985915.
22. Allen, MH; Currier, GW; Hughes, DH; Reyes-Harde, M; Docherty, JP; Expert Consensus Panel for Behavioral Emergencies (2001). «The Expert Consensus Guideline Series. Treatment of behavioral emergencies». Postgraduate Medicine (Spec No): 1–88, quiz 89–90. PMID 11500996.
23. Allen, Michael H.; Currier, Glenn W.; Hughes, Douglas H.; Docherty, John P.; Carpenter, Daniel; Ross, Ruth (2003). «Treatment of Behavioral Emergencies: A Summary of the Expert Consensus Guidelines». Journal of Psychiatric Practice. 9 (1): 16–38. doi:10.1097/00131746-200301000-00004. PMID 15985913.
24. Allen, Michael H.; Currier, Glenn W.; Carpenter, Daniel; Ross, Ruth W.; Docherty, John P. (2005). «Introduction: Methods, Commentary, and Summary». Journal of Psychiatric Practice. 11: 5–25. doi:10.1097/00131746-200511001-00002.
25. Leucht, Stefan; Cipriani, Andrea; Spineli, Loukia; Mavridis, Dimitris; Örey, Deniz; Richter, Franziska; Samara, Myrto; Barbui, Corrado; Engel, Rolf R; Geddes, John R; Kissling, Werner; Stapf, Marko Paul; Lässig, Bettina; Salanti, Georgia; Davis, John M (2013). «Comparative efficacy and tolerability of 15 antipsychotic drugs in schizophrenia: a multiple-treatments meta-analysis». The Lancet. 382 (9896): 951–62. doi:10.1016/S0140-6736(13)60733-3. PMID 23810019.
26. Adams, C; Bergman, H; Irving, C (2013). «Haloperidol versus placebo for schizophrenia». Cochrane Database of Systematic Reviews. 11 (11): CD003082.pub3. doi:10.1002/14651858.CD003082.pub3. PMID 24242360. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 20-ին.
27. «LACTMED: Haloperidol». 2018 թ․ հոկտեմբերի 31. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 18-ին.
28. «Haloperidol at Chemeurope». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 12-ին.
29. Work Group on Schizophrenia. «Practice Guideline for the Treatment of Patients With Schizophrenia Second Edition». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 21-ին.
30. Oosthuizen, P.; Emsley, R. A.; Turner, J.; Keyter, N. (2001). «Determining the optimal dose of haloperidol in first-episode psychosis». Journal of Psychopharmacology. 15 (4): 251–5. doi:10.1177/026988110101500403. PMID 11769818.
31. Tauscher, Johannes; Kapur, Shitij (2001). «Choosing the Right Dose of Antipsychotics in Schizophrenia». CNS Drugs. 15 (9): 671–8. doi:10.2165/00023210-200115090-00001. PMID 11580306.
32. Goodman and Gilman's Pharmacological Basis of Therapeutics, 10th edition (McGraw-Hill, 2001).
33. American Academy of Hospice and Palliative Medicine. «Five Things Physicians and Patients Should Question». Choosing Wisely: An Initiative of the ABIM Foundation. American Academy of Hospice and Palliative Medicine. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 1-ին., which cites

    • Smith, Thomas J.; Ritter, Joseph K.; Poklis, Justin L.; Fletcher, Devon; Coyne, Patrick J.; Dodson, Patricia; Parker, Gwendolyn (2012). «ABH Gel is Not Absorbed from the Skin of Normal Volunteers». Journal of Pain and Symptom Management. 43 (5): 961–6. doi:10.1016/j.jpainsymman.2011.05.017. PMID 22560361.
    • Weschules, Douglas J. (2005). «Tolerability of the Compound ABHR in Hospice Patients». Journal of Palliative Medicine. 8 (6): 1135–43. doi:10.1089/jpm.2005.8.1135. PMID 16351526.
34. Product Information [Internet]. 2011 [cited 2013 Sep 29]. Available from: «Archived copy». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 29-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
35. HALDOL® Injection For Intramuscular Injection Only Product Information [Internet]. Janssen; 2011 [cited 2013 Sep 29]. Available from: «Archived copy». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
36. Truven Health Analytics, Inc. DrugPoint® System (Internet) [cited 2013 Sep 29]. Greenwood Village, CO: Thomsen Healthcare; 2013.
37. Joint Formulary Committee. British National Formulary (BNF) 65. Pharmaceutical Pr; 2013.
38. «Archived copy» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
39. Ballard, Clive; Lana, Marisa Margallo; Theodoulou, Megan; Douglas, Simon; McShane, Rupert; Jacoby, Robin; Kossakowski, Katja; Yu, Ly-Mee; Juszczak, Edmund; on behalf of the Investigators DART AD (2008). Brayne, Carol (ed.). «A Randomised, Blinded, Placebo-Controlled Trial in Dementia Patients Continuing or Stopping Neuroleptics (The DART-AD Trial)». PLoS Medicine. 5 (4): e76. doi:10.1371/journal.pmed.0050076. PMC 2276521. PMID 18384230. «Neuroleptics provided no benefit for patients with mild behavioural problems, but were associated with a marked deterioration in verbal skills» {{cite journal}}: Unknown parameter |laysource= ignored (օգնություն)CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
40. Leentjens, Albert FG; Van Der Mast, Rose C (2005). «Delirium in elderly people: An update». Current Opinion in Psychiatry. 18 (3): 325–30. doi:10.1097/01.yco.0000165603.36671.97. PMID 16639157.
41. Bush, S. E.; Hatton, R. C.; Winterstein, A. G.; Thomson, M. R.; Woo, G. W. (2008). «Effects of concomitant amiodarone and haloperidol on Q-Tc interval prolongation». American Journal of Health-System Pharmacy. 65 (23): 2232–6. doi:10.2146/ajhp080039. PMID 19020191.
42. Sandyk, R; Hurwitz, MD (1983). «Toxic irreversible encephalopathy induced by lithium carbonate and haloperidol. A report of 2 cases». South African Medical Journal. 64 (22): 875–6. PMID 6415823.
43. «Haloperidol at Drugs.com». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
44. Seeman, P; Tallerico, T (1998). «Antipsychotic drugs which elicit little or no Parkinsonism bind more loosely than dopamine to brain D2 receptors, yet occupy high levels of these receptors». Molecular Psychiatry. 3 (2): 123–34. doi:10.1038/sj.mp.4000336. PMID 9577836.
45. Schotte, A; Janssen PF; Megens AA; Leysen JE (1993). «Occupancy of central neurotransmitter receptors by risperidone, clozapine and haloperidol, measured ex vivo by quantitative autoradiography». Brain Research. 631 (2): 191–202. doi:10.1016/0006-8993(93)91535-z. PMID 7510574.
46. Leysen, JE; Janssen, PM; Gommeren, W; Wynants, J; Pauwels, PJ; Janssen, PA (1992). «In vitro and in vivo receptor binding and effects on monoamine turnover in rat brain regions of the novel antipsychotics risperidone and ocaperidone». Molecular Pharmacology. 41 (3): 494–508. PMID 1372084. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 10-ին.
47. Malmberg, Åsa; Mikaels, Åsa; Mohell, Nina (1998). «Agonist and Inverse Agonist Activity at the Dopamine D₃ Receptor Measured by Guanosine 5′-[γ-Thio]Triphosphate-[³⁵S] Binding». The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. 285 (1): 119–26. PMID 9536001. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 10-ին.
48. Leysen, JE; Janssen, PM; Megens, AA; Schotte, A (1994). «Risperidone: A novel antipsychotic with balanced serotonin-dopamine antagonism, receptor occupancy profile, and pharmacologic activity». The Journal of Clinical Psychiatry. 55 (Suppl): 5–12. PMID 7520908.
49. Cobos, Enrique J.; Del Pozo, Esperanza; Baeyens, José M. (2007). «Irreversible blockade of sigma-1 receptors by haloperidol and its metabolites in guinea pig brain and SH-SY5Y human neuroblastoma cells». Journal of Neurochemistry. 102 (3): 812–25. doi:10.1111/j.1471-4159.2007.04533.x. PMID 17419803.
50. Colabufo, Nicolaantonio; Berardi, Francesco; Contino, Marialessandra; Niso, Mauro; Abate, Carmen; Perrone, Roberto; Tortorella, Vincenzo (2004). «Antiproliferative and cytotoxic effects of some σ₂ agonists and σ₁ antagonists in tumour cell lines». Naunyn-Schmiedeberg's Archives of Pharmacology. 370 (2): 106–13. doi:10.1007/s00210-004-0961-2. PMID 15322732.
51. Kroeze, Wesley K; Hufeisen, Sandra J; Popadak, Beth A; Renock, Sean M; Steinberg, Seanna; Ernsberger, Paul; Jayathilake, Karu; Meltzer, Herbert Y; Roth, Bryan L (2003). «H1-Histamine Receptor Affinity Predicts Short-Term Weight Gain for Typical and Atypical Antipsychotic Drugs». Neuropsychopharmacology. 28 (3): 519–26. doi:10.1038/sj.npp.1300027. PMID 12629531.
52. Ilyin, VI; Whittemore, ER; Guastella, J; Weber, E; Woodward, RM (1996). «Subtype-selective inhibition of N-methyl-D-aspartate receptors by haloperidol». Molecular Pharmacology. 50 (6): 1541–50. PMID 8967976. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 10-ին.
53. «drugs.com». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 10-ին.
54. Kornhuber, Johannes; Schultz, Andreas; Wiltfang, Jens; Meineke, Ingolf; Gleiter, Christoph H.; Zöchling, Robert; Boissl, Karl-Werner; Leblhuber, Friedrich; Riederer, Peter (1999). «Persistence of Haloperidol in Human Brain Tissue». The American Journal of Psychiatry. 156 (6): 885–90. doi:10.1176/ajp.156.6.885. PMID 10360127.
55. Kornhuber, Johannes; Wiltfang, Jens; Riederer, Peter; Bleich, Stefan (2006). «Neuroleptic drugs in the human brain: Clinical impact of persistence and region-specific distribution». European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience. 256 (5): 274–80. doi:10.1007/s00406-006-0661-7. PMID 16788768.
56. Healy, David (1996). The psychopharmacologists. Vol. 1. London: Chapman and Hall. ISBN 978-1-86036-008-4.
57. Granger, Bernard; Albu, Simona (2005). «The Haloperidol Story». Annals of Clinical Psychiatry. 17 (3): 137–40. doi:10.1080/10401230591002048. PMID 16433054.
58. Lopez-Munoz, Francisco; Alamo, Cecilio (2009). «The Consolidation of Neuroleptic Therapy: Janssen, the Discovery of Haloperidol and Its Introduction into Clinical Practice». Brain Research Bulletin. 79 (2): 130–141. doi:10.1016/j.brainresbull.2009.01.005. PMID 19186209.
59. «Veterinary:Avian at Lloyd Center Pharmacy». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 26-ին.

Արտաքին հղումներ

• Նեյրոլեպտիկների մասին հարցեր և պատասխաններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հալոպերիդոլ» հոդվածին։