Թևավոր առյուծի արձան

Թևավոր առյուծի արձանը (չեխ․՝ Památník Okřídleného lva) կառուցվել է 2014 թվականի հունիսի 17-ին Պրահայի Կլարովում, բրիտանացի պատգամավոր,սըր Ուինսթոն Չերչիլի թոռ՝ հարգարժան սըր Նիկոլաս Սոամսի կողմից^[1]։ Այն նվիրված է Չեխոսլովակիայի օդաչուներին, ովքեր Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ծառայել են Թագավորական ռազմաօդային ուժերում (RAF) և ովքեր բարձր գնահատականի են արժանացել Մեծ Բրիտանիայի ճակատամարտում՝ իրենց ներդրման համար։

Թևավոր առյուծի արձան
Տեսակ	հուշարձան և հուշահամալիր
Ստեղծում	2014
Բացում	հունիսի 17, 2014
Երկիր	Չեխիա
Քաղաք	Klárov?
Բնակավայր	Klárov?
Նյութ	բրոնզ[2], բետոն և գրանիտ
պատկերված են առյուծ
The Winged Lion (Prague) Վիքիպահեստում

Նկարագրություն

Winged Lion Memorial, left side

Երկու մետր բարձրությամբ թևավոր առյուծը ժամանակակից բրիտանացի քանդակագործ Քոլին Սփոֆորտի աշխատանքն է^[1]։ Առյուծը ձուլվել է բրոնզից,Կրալովեգրադեցկի երկրամասի Հորնի Կալնա քաղաքի գեղարվեստական ​​ձուլարանում^[3]։ Առյուծը տեղադրված է չեխական գրանիտով պատված բետոնե ցոկոլի վրա^[1]։ Վերևից դիտելիս շրջանաձև պատվանդանը հիշեցնում է Չեխիայի ռազմաօդային ուժերի տարբերանշանները։ Պլինտային կողային ծածկույթները կրկնօրինակում են ինքնաթիռների ֆյուզելաժի մակերեսը և 2018 թվականից կրում են բոլոր չեխոսլովակացիների անունները, ովքեր Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ծառայել են Թագավորական ռազմաօդային ուժերում։ 2019 թվականին տարածքը ընդլայնվել է նստարաններով, տեղեկատվական վահանակներով և սալահատակով՝ պատվանդանի շուրջ^[4]։

Հուշարձանի վրա և՛ չեխերեն, և՛ անգլերեն գրված է. Այս հուշարձանը բրիտանական համայնքի տևական երախտագիտությունն է 2500 չեխոսլովակացի օդաչուներին, որոնք 1940-1945 թվականներին ծառայել են Թագավորական ռազմաօդային ուժերում՝ հանուն Եվրոպայի ազատության։

Նաև մի մեջբերում կա բրիտանացի բանաստեղծ Ուիլյամ Քին Սեյմուրից (1887-1975)․ «Նա պայքարում է ազատության համար, ազատության զավակներից մեկը, միայնակ կապույտ և բրոնզե իր օդային ոլորտում»։

Այն ներկայացվել է 2014 թվականի հունիսի 17-ին, հարգարժան պատգամավոր սըր Նիկոլաս Սոամսի կողմից՝ որպես նվեր Չեխիայում և Սլովակիայում ապրող և աշխատող բրիտանական համայնքից չեխ և սլովակ ժողովուրդներին^[5][6]։

Պատմություն

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ մոտ 2507 չեխ և սլովակ տղամարդ և կին ծառայել են բրիտանական Թագավորական ռազմաօդային ուժերում^[7]։ Նրանց մոտ մեկ հինգերորդ մասը չի փրկվել պատերազմից։ Նրանցից ոչ բոլորն են եղել օդաչուներ։ Հայտնի կապույտ հագուստով տղամարդկանցից բացի եղել է նաև ցամաքային անձնակազմը։ Այլ տղամարդիկ աշխատել են վարչական պաշտոններում, ինչպիսիք են կապի սպաները Թագավորական ռազմաօդային ուժերում կամ ուսումնական ստորաբաժանումներում։ Թագավորական ռազմաօդային ուժերի օդաչուների թվում կային նաև օդաչուներ բազմաթիվ այլ երկրներից։ Չեխոսլովակները, ինչպես և իրենց լեհ ընկերները, մեծ համբավ են վաստակել Թագավորական ռազմաօդային ուժերում։

1948 թվականի փետրվարից հետո, չեխոսլովակները, ովքեր ծառայել են Թագավորական ռազմաօդային ուժերում և 1945 թվականի օգոստոսի 15-ից հետո հայրենադարձվել Չեխոսլովակիա, հաճախ կանանց ու երեխաների հետ, հետագայում հետապնդվել են կոմունիստական ռեժիմի կողմից^[3][8]։

Հուշարձանի տեղադրումը հանդիպել է Պրահայի բնապահպանների քննադատությանը, որոնք բողոքել են դրա գտնվելու վայրի դեմ։ Բողոքը չի ընդունվել^[7]։

Ֆինանսավորում և բացում

Unveiling of the memorial

Հավաքագրված միջոցների մոտ 99%-ը (մոտ երեք միլիոն չեխական կրոն)^[9] նվիրաբերվել է Չեխիայի և Սլովակիայի բրիտանական համայնքի կողմից^[1]։ Նվիրատվություններ են կատարել նաև Չեխիայի քաղաքացիները, գործարարները և անհատները։ Հուշարձանի ծագումը վերագրվում է պարոն Յուան Էդուորթիին, ով երկար տարիներ ապրել է Չեխիայում և ում հայրը ծառայել է Թագավորական ռազմաօդային ուժերում, և վերագրվում է գնդապետ Էնդրյու Շեփերդին՝ Մեծ Բրիտանիայի պաշտպանության կցորդին^[9]։

Կլարովի բացման արարողությունը ուղեկցվում էր Թագավորական ռազմաօդուժի քոլեջի խմբի երաժշտությամբ և թագուհու թագավորական հուսարների շեփորներով և թմբուկներով^[3]։ Միջոցառմանը մասնակցել են Չեխոսլովակիայի Թագավորական ռազմաօդային ուժերի ինը նախկին անդամներ^[3]։ Նախքան բացումը, սըր Նիկոլաս Սոամսը (սըր Ուինսթոն Չերչիլի թոռը) ելույթ ունեցավ. նա հիշատակեց հուշահամալիրը որպես չեխոսլովակյան 2500 օդաչուների խիզախության խորհրդանիշ և հիշեցրեց իր պապի՝ Չերչիլի հայտնի արտահայտությունը, ով, խոսելով բրիտանական ճակատամարտին մասնակցած օդաչուների մասին, հայտարարեց, որ «երբեք այդքան պարտք չի եղել. այնքան շատերի կողմից այնքան քչերին»։ Հուշահամալիրի բացումից անմիջապես հետո լեգենդար Spitfire ինքնաթիռը, ջոկատի ղեկավար Օտտո Սմիկի DFC-ի կերպարով, թռավ Պրահայի վրայով^[9]։

Տես նաև

• List of public art in Prague

Ծանոթագրություններ

1. «V Praze odhalili památník válečným letcům, památkáři jeho umístění odmítli» (չեխերեն). novinky.cz. 2014 թ․ հունիսի 17. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 2-ին.
2. Art for the City catalogue
3. Skalický, Jaroslav (2014 թ․ հունիսի 17). «Na pražském Klárově odhalili památník československým letcům ve službách RAF» (չեխերեն). Czech Radio. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 2-ին.
4. ČTK (2019 թ․ օգոստոսի 15). «Vzpomínáme! Lidé přišli uctít památku československých letců v RAF» (չեխերեն). Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
5. Jůn, Dominik (2014 թ․ հունիսի 18). «Winged lion statue honours Czech RAF pilots». Czech Radio. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 2-ին.
6. Spolek pro vojenská pietní místa
7. «Na Klárově byl odhalen památník letcům, památkáři jej kritizují». ČTK (չեխերեն). České noviny. 2014 թ․ հունիսի 17. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 2-ին.
8. Dark Blue World (Czech: Tmavomodrý svět) a 2001 film by Czech director Jan Svěrák and personal records and memories of the daughter of one of the pilots listed on the Winged Lion (Josef Vejlupek (1919-1997))
9. «Churchillův vnuk odhalí v Praze okřídleného lva na počest letcům RAF». Mladá fronta DNES (չեխերեն). iDNES. 2014 թ․ մարտի 11. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 2-ին.

Աղբյուրներ

• https://en.wikipedia.org/wiki/Winged_Lion_Memorial
• Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Թևավոր առյուծի արձան կատեգորիայում։

Czech Republic   Visual arts