Ելցինի հուշարձան

Ելցինի հուշարձան (ռուս.՝ Памятник Ельцину), Ռուսաստանի Դաշնության առաջին նախագահ, խորհրդային կուսակցական և ռուսական քաղաքական ու պետական գործիչ, հետխորհրդային Ռուսաստանի հիմնադիրներից մեկի` Բորիս Ելցինի հուշարձանը Եկատերինբուրգում, նրա հայրենի քաղաքում, որտեղ երկար տարիներ ապրել և գործունեություն է ծավալել։ Տեղադրված է Ելցին-կենտրոնում։ Հուշարձանը բազմիցս ենթարկվել է վանդալիզմի։

Ելցինի հուշարձան
Տեսակ	հուշարձան
Ստեղծում	փետրվարի 1, 2011
Բարձրություն	10 մետր
Երկիր	Ռուսաստան
Բնակավայր	Եկատերինբուրգ
Շինության ձև	մարմարե հուշարձան
Ներկա վիճակ	կանգուն
Monument to Boris Yeltsin, Yekaterinburg Վիքիպահեստում

Ընդհանուր տեղեկատվություն

Հուշարձանը գտնվում է Բորիս Ելցին փողոցում, Եկատերինբուրգ-սիթի գործարար թաղամասում, քաղաքի կենտրոնում` Դեմիդով Պլազա կոնգրես-հոլի դիմաց, որտեղ տեղակայված է Ելցինի ժառանգության նախագահական կենտրոնի հուշահամալիրը^[1], որն էլ գտնվում է «Բ. Ն. Ելցին նախագահական կենտրոն» պետական ֆոնդի և «Բ. Ն. Ելցինի Ուրալյան Կենտրոն» (Ռուսաստանի առաջին նախագահ Բ. Ն. Ելցինի Ֆոնդի մասնաճյուղ) բարեգործական հիմնադրամի վերահսկողության ներքո։

Հուշարձանն իրենից ներկայացնում է տասը մետր բարձրությամբ սպիտակ մարմարե կոթող` Ելցինի ամբողջ հասակով հարթաքանդակ մուգ մոխրագույն պատվանդանի վրա^[2]։

Հուշարձանի հեղինակն է մոսկվացի քանդակագործ Գեորգի Ֆրանգուլյանը, ով ստեղծել է նաև Ելցինի գերեզմանաքարը։

Հեղինակի կարծիքով, «ընտրվել է սպիտակ մարմար, այլ ոչ թե ավանդական բրոնզե կամ գրանիտ, քանի որ այն կենդանի, կիսաթափանցիկ նյութ է, և այս հուշարձանը ոչ թե կոթող է, այլ շարժման մեջ գտնվող մի մեծ կտոր, ինչպես Բորիս Նիկոլաևիչն էր»։

Պատմություն

Հուշարձանը բացվել է 2011 թվականի փետրվարի 1-ին Ելցինի ծննդյան 80-ամյա հոբելյանի կապակցությամբ։ Բացումը տեղի ունեցավ Ռուսաստանի երրորդ նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի մասնակցությամբ, որը Եկատերինբուրգ էր ժամանել հոբելյանական միջոցառումներին մասնակցելու համար^[3]։

Մեդվեդևը բացելով հուշարձանը, որը նրան դուր էր եկել, նշեց որ «Ռուսաստանը պետք է երախտապարտ լինի Ելցինին, այն բանի համար, որ ամենադժվար ժամանակաշրջանում երկիրը չշեղվեց փոփոխությունների ուղուց, իրականացվեցին լուրջ վերակառուցումներ և այսօր շարժվում է դեպի առաջ»։

Արարողությանը մասնակցում էին նաև Ելցինի այրին՝ Նաինա Իոսիֆովնան, նրա հարազատները և ընկերները, դաշնային իշխանության ներկայացուցիչներ, Սվերդլովսկի մարզի ղեկավար Ալեքսանդր Միշարինը, հարևան տարածաշրջանների ղեկավարներ^[3][4]։

Վանդալություն

2012 թվականի օգոստոսի 23-ից 24-ի գիշերը հուշարձանը պղծվել էր անհայտ անձանց կողմից, հուշարձանի վրա կապույտ ներկ էր լցվել, պատվանդանի վրայի տառերը կոտրել էին^[5][6]։ Հուշարձանը տեղում մաքրելու փորձերը չհաջողվեցին, որոշվեց այն ապամոնտաժել։ 2012 թվականի հոկտեմբերի 1-ին վերականգնողական աշխատանքներն ավարտելուց հետո, նորացված հուշարձանը վերադարձվեց նախկին տեղը^[7]։

2017 թվականի նոյեմբերի 7-ին (Հոկտեմբերյան հեղափոխության հարյուրամյակի օրը) հուշարձանը փորձել է հրկիզել Իգոր Շչուկինը, որին այս արարքի համար 2018 թվականի փետրվարին դատապարտեցին մեկ տարվա ուղղիչ աշխատանքնի^[8]։

Հետաքրքիր փաստեր

• Եկատերինբուրգում գտնվող Ելցինի հուշարձանը միակը չէ։ Մոսկվայի Նովոդևիչյան գերեզմանատանը գտնվող շիրիմի մահարձանից բացի, դեռևս կենդանության օրոք Կիրգիզիայի Չոլպոն-Աթա քաղաքում տեղադրվել է Ելցինի հուշարձանը։
• Հուշարձանի բացման դեմ բողոքի ակցիա էին ցանկանում անցկացնել տեղի կոմունիստները, սակայն տեղական իշխանությունները մերժեցին հուշարձանի բացման դեմ միտինգի անցկացման թույլտվությունը, Եկատերինբուրգի վարչակազմի դեմ Կոմունիստական երիտասարդական միության ներկայացուցիչները դատարան հայց ներկայացրեցին^[9]։
• 2011 թվականի փետրվարին, Ելցինի հոբելյանի հետ կապված «Offart» արվեստի խմբի փողոցային նկարիչները ակցիա անցկացրեցին № 9 գիմնազիայի դիմաց «Ելցինի այլընտրանքային հուշարձանի» բացման դեմ, որտեղ Բորիս Նիկոլաևիչը սպասում էր իր դպրոցական աղջկան^[10]։ Բողոքի ակցիա անցկացվեց նաև Դրամայի թատրոնի մոտ տեղադրվող «Պատմությունը շրջած ձեռքերը» հարթաքանդակային կոմպոզիցիայի բացման դեմ^[11][12]։
• Հոբելյանի նախօրեին` հունվարի 28-ին, տեղի կոմունիստները փորձեցին Մարտի 8-ի փողոցի թիվ 2 տան վրա, որտեղ բնակվել է Ելցինը հուշատախտակ տեղադրել նրան քննադատող գնահատականով և երկրում հետսոցիալիստական տարիներին տեղ գտած բացասական երևույթների ցանկով^[13][14]։
• Նախատեսվում է Ելցինի հուշարձան տեղադրել Մոսկվայում, որի համար անցկացվում են մրցույթային նախագծեր^[15]։

Ծանոթագրություններ

1. «Россель подписал Указ о Президентском центре Б. Н. Ельцина». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 2-ին.
2. Памятник Ельцину сделали из китайского мрамора
3. «В Екатеринбурге открыт памятник первому Президенту России Борису Ельцину». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
4. n:В Екатеринбурге открыт памятник Ельцину - Викиновости, 01.02.2011
5. «Вандалы осквернили памятник Ельцину в Екатеринбурге». // ria.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 24-ին.
6. Облитого краской Ельцина демонтируют
7. «В Екатеринбурге восстановили памятник Ельцину». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 3-ին.
8. Поджигатель памятника Ельцину в Екатеринбурге признал свою вину
9. «Коммунисты хотят взыскать с мэрии Екатеринбурга 100 тысяч рублей за «стресс и переживания»». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 3-ին.
10. ««Я тебя жду», — в день рождения первого президента уличные художники проведут в Екатеринбурге праздничную акцию». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 3-ին.
11. В Екатеринбурге поставили альтернативный памятник Ельцину
12. «В Екатеринбурге появился альтернативный памятник Борису Ельцину». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 3-ին.
13. «Свердловские коммунисты откроют «альтернативный памятник» Ельцину». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 4-ին.
14. Коммунисты установили мемориальную доску Ельцину
15. При поддержке Фонда Ельцина прошёл открытый Конкурс проектов памятника Борису Николаевичу Ельцину(չաշխատող հղում)

Արտաքին հղումներ

• Дмитрий Медведев принял участие в открытии памятника Борису Ельцину