Դմիտրի Պրիգով

Դմիտրի Ալեքսանդրովիչ Պրիգով (ռուս.՝ Дмитрий Александрович Пригов, նոյեմբերի 5, 1940(1940-11-05)^{[1][2][3][…]}, Մոսկվա, ԽՍՀՄ^[4] - հուլիսի 16, 2007(2007-07-16)^{[5][1][2][…]}, Մոսկվա, Ռուսաստան), ռուս բանաստեղծ, նկարիչ, քանդակագործ։ Մոսկվայի արվեստի և գրական ժանրի կոնցեպտուալիզմի հիմնադիրներից մեկը (պոեզիա և արձակ)։

Դմիտրի Պրիգով
Ծնվել է	նոյեմբերի 5, 1940(1940-11-05)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ[4]
Մահացել է	հուլիսի 16, 2007(2007-07-16)[5][1][2][…] (66 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, Ռուսաստան
Գերեզման	Դոնսկոե գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Կրթություն	Մոսկվայի Ս. Ստրոգանովի անվան արվեստի և արդյունաբերության ակադեմիա
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր, բանաստեղծ, քանդակագործ, գրող, վիզուալ արտիստ, նկարիչ և կոնցեպտուալ արվեստագետ
Պարգևներ և մրցանակներ	A. S. Pushkin Award?
Անդամություն	ԽՍՀՄ նկարիչների միություն
Dmitri Prigov Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Դմիտրի Պրիգովը ծնվել է 1940 թվականի նոյեմբերի 5-ին մտավորականների ընտանիքում․ հայրը ինժեներ էր, մայրը՝ դաշնակահարուհի։ Նրա գերմանական ծագում ունեցող ծնողները 1941 թվականին ստիպված են եղել փոխել ազգային ինքնությունը։ Դմիտրի Պրիգովը, որը տարիներ անց ավելի երկար է ապրել Գերմանիայում, իր ծանոթ Իգոր Սմիրնովի խոսքերով, այդպես էլ չի խոսել գերմաներեն^[6]։

Միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո որոշ ժամանակ աշխատել է փականագործների գործարանում։ Հետո սովորել է Մոսկվայի Ստրոգանովայի (1959-1966 թվական) անվան բարձրագույն գեղարվեստա-արդյունաբերական ուսումնարանում։ Կրթությամբ քանդակագործ է։

1966-1974 թվականներին աշխատել է Մոսկվայի ճարտարապետական վարչությունում։

1960-ականների վերջին, 1970-ականների սկզբին գաղափարապես մտերմացել է մոսկովյան անդերգրաունդի նկարիչների հետ։ 1975 թվականին միացել է ԽՍՀՄ Նկարիչների միությանը՝ դառնալով վերջինիս անդամներից մեկը։ Սակայն ԽՍՀՄ-ում մինչև 1987 թվականը չի ցուցադրել իր ստեղծագործությունները։

1989 թվականից ավանգարդիստների մոսկովյան ակումբի անդամ է (КЛАВА):

Դմիտրի Պրիգովի մեջբերումները Մոսկվայի ММСИ-ի պատին

Պրիգովը բանաստեղծություններ է սկսել գրել 1956 թվականից։ Մինչև 1986 թվականը իր հայրենիքում նրա ստեղծագործությունները չէին տպագրվել։ Մինչ այդ բազմիցս նրա ստեղծագործությունները տպագրվել են արտասահմանում 1975 թվականից ռուսալեզու պարբերականներում՝ «Ռուսական միտք» թերթում, «А-Я» ամսագրում, «Կատալոգ» ալմանախում։

1986 թվականին փողոցային ելույթներից մեկից հետո հարկադիր բուժման էր ուղարկվել հոգեբուժարան, որտեղից նրան ազատ էին արձակել երկրի ներսում և դրսում ապրող մշակութային հայտնի գործիչների միջամտության շնորհիվ։

Առաջին անգամ Պրիգովը ԽՍՀՄ-ում մասնակցել է խաղարկության 1987 թվականին։ Նրա աշխատանքները ներկայացվել են «Ոչ պաշտոնական արվեստ» (Կրասնոգվարդեյսկի շրջանի ցուցասրահ, Մոսկվա) և «Ժամանակակից արվեստ» (Կուզնեցկի կամուրջի ցուցասրահ, Մոսկվա) նախագծերի շրջանակներում։ 1988 թվականին տեղի է ունեցել Դմիտրի Պեգովի առաջին անհատական ցուցահանդեսը ԱՄՆ-ում՝ Չիկագոյի Ստրուվե պատկերասրահում։ Հետագայում նրա աշխատանքները բազմիցս ցուցադրվել են Ռուսաստանում և նրա սահմաններից դուրս, մասնավորապես՝ Գերմանիայում, Հունգարիայում, Իտալիայում, Շվեյցարիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Ավստրիայում։

Պրիգովի առաջին բանաստեղծական ժողովածուն՝ «Հերալդիկական հոգու արցունքները», լույս է տեսել 1990 թվականին «Մոսկվայի աշխատավոր» հրատարակչությունում։ Հետագայում Պրիգովը հրատարակել է «Արյան հիսուն կաթիլ», «Բանաստեղծության երևույթը նրա մահից հետո» բանաստեղծությունների գրքերը և արձակ ստեղծագործությունների գրքերը՝ «Միայն իմ Ճապոնիան»-ը, «Ապրեք Մոսկվայում»-ը։

Պրիգովը մեծ թվով տեքստերի, գրաֆիկական աշխատանքների, կոլաժների, ինստալյացիաների, փերֆորմանսների հեղինակ է։

Բազմիցս ցուցադրվել, նկարահանվել է կինոյում, մասնակցել երաժշտական մի շարք նախագծերի։ Նման նախագծերից է եղել «Նկարիչների մոսկովյան ավանգարդիստ» պարոդիական ռոք խումբը։ Խմբի մասնակիցները, իրենց պնդմամբ, ստիպված էին ապացուցել, որ ռուսական ռոքում երաժշտական բաղադրիչը ոչ մի նշանակություն չունի, և որ ունկնդիրները ընդամենը արձագանքում են տեքստի առանցքային բառերին։

1993-1998 թվականներին Պրիգովը բազմիցս հանդես է եկել «НТО Рецепт» ռոք խմբի հետ, որն իր ստեղծագործությունների մեջ օգտագործել է Պրիգովի շարադրանքները։

Բանաստեղծության քնարական կերպարները «Միլիցաներ»-ն են և վերացական «Նա»-ն։ Քնարական հերոսները աշխարհին նայում են Խորհրդային բնակչի աչքերով^[7]։ Միլիցաների մասին գրելու ոգեշնչումը ստացել է Մոսկվայի Բելյաևոյի քնած շրջանի կյանքից։ 2003 թվականին Պրիգովը Սերգեյ Նիկիտինի հետ վարել է «Գրական Բելյաևո» զբոսանք-երկխոսությունը՝ ցույց տալով իր ստեղծագործության տեսակային և բովանդակալից կետերը^[8]։ Պրիգովայի գլխավոր արձակ տեքստերն են անավարտ եռագրության երկու մասերը, որտեղ հեղինակն օգտագործել է արևմտյան նամակի երեք ավանդական ժանրերը՝ ինքնակենսագրությունը («Ապրեք Մոսկվայում» վեպում արտահայտված) և ճանապարհորդի գրությունները («Միայն իմ Ճապոնիան» վեպում արտահայտված)։ Երրորդ վեպը մտածում էր ստեղծել խոստովանության ժանրում։

Պրիգովայի բանաստեղծական աշխատանքների ընդհանուր թիվը երեսունհինգ հազարից ավել է^[9]։ 2002 թվականից Դմիտրի Պրիգովն իր որդու՝ Անդրեյ Պրիգովի և նրա կնոջ՝ Նատալյա Մալիի հետ մասնակցել է «Prigov Family Group» բաժնետիրական արվեստի խմբի աշխատանքներին։

Մահացել է 2007 թվականի հուլիսի 16-ի գիշերը^[10] Մոսկվայի 23-րդ հիվանդանոցում՝ սրտի կաթվածից հետո առաջացած բարդությունների հետևանքով։

Քննադատություն

Ֆրանսիացի Ռեժիս Գեյրոն, Պրիգովայի պոեզիան համեմատելով ռուսական ֆուտուրիզմի պոեզիայի հետ, խոսել է առաջինի մասին․

…Ես խմբագրել եմ «Ռուսական միտք» թերթում, ինչպես նաև Մոսկվայի պետական համալսարանի հրատարակություն։ Վերջինս նվիրված է այլընտրանքային պոեզիային։ Այնտեղ եղել են, կարծես, Պրիգովայի և Ռուբինշտեյնի առաջին հրապարակումները։ Այդ տեքստերը կազմողները ինչ-որ արմատական բան էին ման գալիս, բայց ես ռուսական ֆուտուրիզմով զբաղվելուց հետո ոչ մի արմատական բան չտեսա այդ գործերի մեջ[11]։

Ռուս գրական քննադատներ Օլգա Բարաշն ու Ալեքսանդր Տարասովը խիստ քննադատության են ենթարկել Պրիգովայի գործունեությունը։

․․․Ի վերջո, եթե ոչ ազգային խայտառակություն, այս ամենը կարելի է անվանել մի իրավիճակ, որտեղ գրական-գեղարվեստական Ավանգարդի սյունը հռչակվում է Պրիգով։ Վերջինս «ամենայն լրջությամբ» բացատրում է բոլորին, որ 2000 բանաստեղծություններ գրելու իր «նախագիծը» (այնպես որ դուք պետք է հիանաք նրա բանաստեղծություններով), «հայեցակարգային ակտ» է[12]։

Հանրային դիրքորոշում

1996 թվականին եղել է մշակույթի և արվեստի այն գործիչների թվում, որոնք կոչ են արել Ռուսաստանի իշխանություններին դադարեցնել պատերազմը Չեչնիայի դեմ և անցնել բանակցային գործընթացների^[13]։

Ներգրավվածությունը որոշ կազմակերպություններում

• ԽՍՀՄ նկարիչների միության անդամ (1975 թվական)
• Ռուսաստանի գրողների միության անդամ (1991 թվական, սեպտեմբեր)
• PEN միջազգային կազմակերպության անդամ (1991 թվական)
• Եղել է «Նոր գրականության լրաբեր» ալմանախի խմբագրական խորհրդի անդամ

Մրցանակներ

• «Ա. Տեպֆեր» հիմնադրամի Պուշկինյան մրցանակ, Համբուրգ (1993 թվական)
• Գերմանիայի արվեստի ակադեմիայի կրթաթոշակառու (Գերմանական ակադեմիական փոխանակման ծառայություն)
• Բորիս Պաստերնակի անվան մրցանակ (2002 թվական), «Aրտիստը ուժի մեջ» անվանակարգի շրջանակներում

Անհատական ցուցահանդեսներ

• 2003 թվական - «Մեղմ», Պետր Վոյսի պատկերասրահ, Մոսկվա
• 2006 թվական - «Հրեշաբանություն», Պետր Վոյսի պատկերասրահ, Մոսկվա
• 2008 թվական - «Քաղաքացինե՛ր, մի՛ մոռացեք, խնդրու՜մ եմ», Մոսկվայի ժամանակակից արվեստի թանգարան, Մոսկվա
• 2011 թվական - «Դմիտրի Պրիգով․ Դմիտրի Պրիգով», Էրմիտաժ, Վենետիկի բիենալեի ժամանակակից արվեստի 54-րդ մաս, Վենետիկ
• 2014 թվական - «Դմիտրի Պրիգով. Ռենեսանսից մինչև կոնցեպտուալիզմ և ավելին», Տրետյակովյան պատկերասրահ, Մոսկվա
• 2017 թվական - «Պրիգով․ Մոսկավադա», Գիլարովսկու Կենտրոն, Մոսկվա

Կինեմատոգրաֆիա (դերասան )

• 1990 թվական - «Տաքսի-բլյուզ»
• 1998 թվական - «Խրուստալյո՛վ, մեքենան»

Դիսկոգրաֆիա

• 2002 թվական - Սերգեյ Լետով, Ալեքսեյ Բորիսով, Դ․ Ա․ Պրիգով, Օ․ Գ․ Ի․-ի համերգը «Отделение Выход»
• 2002 թվական - Տրի Օ․ և Դ․ Ա․ Պրիգովի «ХОР Рекордз»
• 2007 թվական - Դմիտրի Ալեքսանդրովիչ Պրիգով․ կարդում է հեղինակը «1С»

Մատենագրություն

Գրքեր, ալմանախներ

• Стихограммы. — Париж: А-Я, 1985. — 32 с.
• Слезы геральдической души. — М.: Московский рабочий, 1990. — 40 с., 5 000 экз. — ISBN 5-239-00991-0
• Пятьдесят капелек крови. — М.: Текст, 1993. — 112 с., 3 000 экз. — ISBN 5-87106-088-9.
• Явление стиха после его смерти. — М.: Текст, 1995. — 110 с., 2500 экз. — ISBN 5-7516-0049-5.
• Запредельные любовники: Тексты. — М.: АРГО-РИСК, 1995. — 16 с., 100 экз. — ISBN 5-900506-19-3.
• Сборник предуведомлений к разнообразным вещам. — М.: Ad Marginem, 1996. — 304 с., 1000 экз. — ISBN 5-88059-019-4.
• Обращения к народу. — М.: ИЦ Гарант, 1996. — 80 c., 385 экз.
• Написанное с 1975 по 1989. — М.: Новое литературное обозрение, 1997. — 288 с. — ISBN 5-86793-028-9.
• Советские тексты. — СПб: Издательство Ивана Лимбаха, 1997. — 272 с., 3000 экз. — ISBN 5-89059-011-1.
• Подобранный Пригов. — М.: Издательство РГГУ, 1997. — 262 с., 1 000 экз.
• Евгений Онегин Пушкина. — СПб: Красный матрос, 1998. — 56 с.; 2-е изд. СПб: Красный матрос, 2000. — 56 с., 500 экз.
• Написанное с 1990 по 1994. — М.: Новое литературное обозрение, 1998. — 288 с. — ISBN 5-86793-041-6.
• Личное дело №: Литературно-художественный альманах. М.: В/О «Союзтеатр», 1992. С. 39—45, 199—206 (стихи). С. 138—139, 141—142 (художественные работы)^[14].
• Личное дело—2: Художественно-поэтический сборник. М.: НЛО, 1999. С. 135— 149 (циклы «Лирические портреты литераторов» и «Ты помнишь, мама»), с. 199—203 (прозаический фрагмент «И это все происходило при мне» [отрывок из романа «Живите в Москве»])
• Русская поэзия. XX век. Антология. — Под редакцией В. А. Кострова. [Д. Пригов; биб. справ. — C. 735—736. (Стихи)]. — М.: ОЛМА—ПРЕСС, 1999. — 926 с.; В пер.; ил.; 11 000 экз. — ISBN 5-224-00134-X
• Живите в Москве. Рукопись на правах романа. — М.: Новое литературное обозрение, 2000. — 352 с., 3000 экз. — ISBN 5-86793-100-5.
• Только моя Япония (непридуманное). — М.: Новое литературное обозрение, 2001. — 320 с., 5000 экз. — ISBN 5-86793-134-X.
• Исчисления и установления. Стратификационные и конвертационные тексты. — М.: Новое литературное обозрение, 2001. — 320 с. — ISBN 5-86793-161-7.
• Дитя и смерть. — М.: Логос, 2002. — 144 с., 500 экз. — ISBN 5-8163-0035-0.
• Неложные мотивы: Стихи. — М.: АРГО-РИСК; Тверь: KOLONNA Publications, 2002. — 88 с., 300 экз. — ISBN 5-94128-069-6.
• Книга книг. Избранные. — М.: Зебра Е; ЭКСМО, 2002. — 640 с., 4000 экз. — ISBN 5-94663-028-8.
• Три грамматики. — М.: Логос-Альтера, 2003. — 128 с., 1 000 экз. — ISBN 5-98378-005-0.
• Ренат и Дракон (романтическое собрание отдельных прозаических отрывков). — М.: Новое литературное обозрение, 2005. — 640 с., 2000 экз. — ISBN 5-86793-366-0.
• Пригов Д. А., Шаповал С. И. Портретная галерея Д.А.П. — М.: Новое литературное обозрение, 2003. — 168 с. — ISBN 5-86793-250-8.
• Разнообразие всего. — М.: ОГИ, 2007. — 288 с., 2000 экз. — ISBN 978-5-94282-392-4.
• Катя китайская (чужое повествование). — М.: Новое литературное обозрение, 2007. — 240 с., 1 500 экз. — ISBN 978-5-86793-554-2.
• Граждане! Не забывайтесь, пожалуйста! Работы на бумаге, инсталляция, книга, перформанс, опера и декламация. Каталог выставки / Сост. Е. Дёготь. — М.: Московский музей современного искусства; Новое литературное обозрение, 2008. — 272 с., 1000 экз. — ISBN 978-5-86793-618-1.
• Живите в Москве. Рукопись на правах романа. 2-е изд. — М.: Новое литературное обозрение, 2009. — 352 с., 2 000 экз. — ISBN 978-5-86793-662-4.
• Ренат и Дракон (романтическое собрание отдельных прозаических отрывков). 2-е изд. — М.: Новое литературное обозрение, 2011. — 640 с. — 1500 экз. ISBN 978-5-86793-907-6
• Монады. Собрание сочинений в 5-ти т. / Ред-сост. М. Липовецкий. — М.: Новое литературное обозрение, 2013. — 780 с., 3000 экз. — ISBN 978-5-4448-0036-2 (т. 1); ISBN 978-5-4448-0035-5.
• Двадцать один разговор и одно дружеское послание / Сост., вступление, интервью С. Шаповала. — М.: Новое литературное обозрение, 2014. — 264 с. — ISBN 978-5-4448-0169-7.

Շարադրանքների հավաքածուն

• Дмитрий Александрович Пригов Собрание сочинений в пяти томах. — Автор проекта Ирина Прохорова. — М.: Новое литературное обозрение, 2013—2019. — ISBN 978-5-4448-0035-5
  • I том. — Монады: Как-бы- искренность. — М.: Новое литературное обозрение, 2013. / ред.-сост. М. Липовецкий. — 780 с.: ил. — 3000 экз. — ISBN 978-5-4448-0036-2 (т. 1)
  • II том. — Москва: Вирши на каждый день. — М.: Новое литературное обозрение, 2016. / Куратор проекта М. Липовецкий; ред.-сост. Б. Обермайр, Г. Витте. — М.: Новое литературное обозрение, 2016. — 952 с.: ил. — 2000 экз. — ISBN 978-5-4448-0037-9 (т. 2)
  • III том. — Монстры: Чудовищное/Трансцендентное. — М.: Новое литературное обозрение, 2017. — 950 с.: ил. цв. ил.: — 2000 экз. — ISBN 978-5-4448-0038-6 (т. 3)
  • IV том. — Места: Своё/Чужое. — М.: Новое литературное обозрение, 2019. / Куратор проекта М. Липовецкий; ред.-сост. М. Липовецкий, Ж. Галиева. — 1160 с.: ил. — 1000 экз. — ISBN 978-5-4448-0039-3 (т. 4)
  • V том. — Мысли: Избранные манифесты, статьи, интервью. — М.: Новое литературное обозрение, 2019. / Куратор проекта М. Липовецкий; ред.-сост. И. Кукулин, М. Липовецкий. — 792 с.: ил.: — 1000 экз. — ISBN 978-5-4448-0040-9 (т. 5)

Подробная библиография: Указатель литературных, визуальных, театральных, кинематографических и иных работ Д.А. Пригова / Сост. И. Ахметьев, Е. Дёготь, А. Урицкий, И. Кукулин, Д. Голынко-Вольфсон; Хронология машинописных «книжечек», хранящихся в домашнем архиве Д.А. Пригова / Подг. Т. Егорова, Д. Голынко-Вольфсон // Неканонический классик: Дмитрий Александрович Пригов (1940—2007): Сб. статей и материалов. — М.: Новое литературное обозрение, 2010. С. 711—769.

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
3. Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online (գերմ.) / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
4. Deutsche Nationalbibliothek Record #119381478 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
5. http://www.iht.com/articles/ap/2007/07/16/europe/EU-GEN-Russia-Obit-Prigov.php
6. Игорь Смирнов. Зачеркнутая пустота. — «Звезда», 2008, № 10
7. Михаил Берг. Кривулин и Пригов. — «Звезда», 2011, #10.
8. Светлана Таптыгина (2 ноября 2003). «Литературное Беляево с Д.А.Приговым». Москультпрог.
9. Дмитрий Александрович Пригов: Проект закрыт. Ведомости, № 130 (1904), 17 июля 2007
10. «Дмитрий Бавильский: Всех живущих прижизненный друг». Взгляд. 2007 թ․ հուլիսի 16.
11. Бирюков Сергей. О том, как французский интеллектуал стал русским литератором, и о многом другом в беседе Сергея Бирюкова с Режисом Гейро // Дети Ра. — 2012. — № 7 (93).
12. Долой продажную буржуазно-мещанскую культуру посредственностей, да здравствует революционная культура тружеников и творцов!
13. «ВОЙНА В ЧЕЧНЕ: «Известия» публикуют призыв интеллигенции остановить войну». Расцвет российских СМИ.
14. Указатель работ Д. А. Пригова

Գրականություն

• Балабанова И. Говорит Дмитрий Александрович Пригов. — М.: ОГИ, 2001. — 168 с., 3000 экз. — ISBN 5-94282-036-8.
• Георгиев, Георгий. Длинное интервью с Дмитрием Александровичем Приговым // Родник. — 1992. — № 4. — С. 15—18.
• Дмитрий Александрович Пригов: Сборник статей. — СПб.: Чистый лист, 2012. — 112 с.
• Неканонический классик: Дмитрий Александрович Пригов (1940—2007): Сб. статей и материалов / Под редакцией Е. Добренко, М. Липовецкого, И. Кукулина, М. Майофис. — М.: Новое литературное обозрение, 2010. — 784 с., ил. + DVD-диск — ISBN 978-5-86793-748-5.
• Пригов и концептуализм: Сборник статей и материалов / Сост. Ж. Галиева. — М.: Новое литературное обозрение, 2014. — 336 с.: ил. — ISBN 978-5-4448-0217-5.
• Ямпольский М. Пригов: Очерки художественного номинализма. — М.: Новое литературное обозрение, 2016. — 296 с. — ISBN 978-5-4448-0509-1.

Արտաքին հղումներ

• Դմիտրի Ալեքսանդրովիչի անձնական կայքը
• Դմիտրի Ալեքսանդրովիչ Պրիգով
• Դմիտրի Ալեքսանդրովիչի հրապարակային դասախոսությունը Արխիվացված 2012-08-23 Wayback Machine
• Դմիտրի Ալեքսանդրովիչ Պրիգովը Музея АРТ4 կայքում
• Դմիտրի Ալեքսանդրովիչ Պրիգովը ծաղրական պոեզիայի կայքում
• Հարցազրույց Դմիտրի Ալեքսանդրովիչ Պրիգովի հետ
• Պրիգովի թաղման տեսանյութը
• «Քաղաքացինե՛ր, մի՛ մոռացեք, խնդրում եմ» Պրիգով Արխիվացված 2020-10-30 Wayback Machine վավերագրական ֆիլմ Մշակույթ հեռուստաալիքով։
• "Պատահական՝ անխուսափելի լինելով» Հարցազրույց Դմիտրի Ալեքսանդրովիչ Պրիգովի հետ Նյու-Յորքում (2000 թվական, օգոստոս)։
• Դմիտրի Ալեքսանդրովիչ Պրիգովը ելույթ է ունենում Սամարայի Կինոյի տանը

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դմիտրի Պրիգով» հոդվածին։