Բաղանիս

Բաղանիս (նախկինում նաև Բաղանիս Հայ), գյուղ Հայաստանի Տավուշի մարզում^[2]` հայ-ադրբեջանական շփման գծի մոտ^[3]։

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բաղանիս (այլ կիրառումներ)

Գյուղ
Բաղանիս
Բաղանիս գյուղի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, որը հիմնադրվել է 4-ից 5-րդ դարերում
Երկիր	Հայաստան
Համայնք	Նոյեմբերյան համայնք
Գյուղապետ	Գևորգ Սահակյան
Այլ անվանումներ	Բաղանիս Հայ
Մակերես	1 259 կմ²
ԲԾՄ	850 մ
Կլիմայի տեսակ	մերձարևադարձային
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	893[1] մարդ (2011)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	բաղանիսեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Բաղանիս (Հայաստան)
Բաղանիս Վիքիպահեստում

Աշխարհագրություն

Բաղանիս գյուղը տեղաբաշխված է Տավուշի մարզի հյուսիս-արևելքում՝ համանուն գետի հովտում։ Մարզկենտրոն Իջևանից հեռու է 32 կմ հյուսիս-արևմուտք, իսկ մոտակա բնակավայր Ոսկեվան գյուղից՝ 2 կմ հարավ։ Ունի 1 259 կմ² տարածք։

Պատմություն

Պատմամշակութային հուշարձաններ

Գյուղի տարածքում առկա են բազմաթիվ պատմամշակութային հուշարձաններ, որոնցից 8-ը գրանցված են Հայաստանի պատմամշակութային հուշարձանների ցանկում։ Դրանք են՝ գյուղից 1 կմ հարավ-արևմուտքում, Ոսկեպար տանող ճանապարհի ձախ եզրին, կլոր բլրի վրա գտնվող և մ․թ․ա․ 2-րդից 1-ին հազարամյակներով թվագրվող «Բաղանիս» ամրոցը, նույն տեղանքում գտնվող և մ․թ․ա․ 2-րդից 1-ին հազարամյակից մինչև ուշ միջնադարով թվագրվող բնակատեղին, գյուղի եզրին գտնվող և 12-ից 13-րդ դարերով թվագրվող եկեղեցին, գյուղի հյուսիսային եզրի բլրալանջին գտնվող և 4-ից 5-րդ դարերով թվագրվող Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, վերջինի շուրջ տարածված և 19-ից 20-րդ դարերով թվագրվող գերեզմանոցը, Ջուջևան-Բաղանիս ճանապարհի հարավային կողմում տեղադրված և 12-ից 13-րդ դարերով թվագրվող 2 խաչքարերը, գյուղի մեջ գտնվող և 1965 թվականին կառուցված Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում Բաղանիսի զոհված բնակիչներին նվիրված հուշարձանը^[4]։

Վարչատարածքային բաժանում և համայնքային կյանք

Համաձայն Հայաստանի վարչական բաժանման՝ Բաղանիս գյուղը ներառված է Նոյեմբերյան համայնքի կազմում^[5]։

Բնակչություն

Ըստ Հայաստանի 2011 թվականի մարդահամարի արդյունքների՝ Բաղանիսի մշտական բնակչությունը կազմել է 893, առկա բնակչությունը՝ 716 մարդ^[1]։ Բնակիչները հայեր են, որոնց նախնիների մի մասը 18-րդ դարում վերաբնակվել են է Արցախից^[6]։

Ստորև ներկայացված է Բաղանիս գյուղի բնակչության փոփոխությունն ըստ տարիների^[7]՝

Տարի	1831	1873	1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2011
Բնակիչ	134	285[8]	475	495	699	687	855	873	967	871	893[1]

Տնտեսություն

Բնակչությունը զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ, մասնավորապես՝ անասնապահությամբ, դաշտավարությամբ, այգեգործությամբ, ծխախոտագործությամբ և բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակությամբ։

Օգտակար հանածոներ

Գյուղի տարածքում կան հանքային աղբյուրներ։

Տես նաև

• Բաղանիսի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Տավուշի մարզ)

Ծանոթագրություններ

1. 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
2. Ա. Ա. Ասլանյան, Հ. Ղ. Գրգեարյան (1981). Հայկական ՍՍՀ աշխարհագրական անունների համառոտ բառարան. Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն. էջ 38-39.
3. «Ապրիլի 5–ից գյուղի հարակից խոտհարքները դրվում են պահպանության տակ. Բաղանիսի գյուղապետ» հոդված armeniasputnik.am կայքում, (արխիվացված 15․09․2022թ․)։
4. Հայաստանի կառավարության որոշում N 1929-Ն, 30 դեկտեմբերի 2004 թ․
5. Նոյեմբերյան համայնքի մասին տեղեկություններ Տավուշի մարզպետարանի կայքում, (արխիվացված 15․09․2022թ․)։
6. Թ. Խ. Հակոբյան, Ստ. Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ. Խ. Բարսեղյան (1986). Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան. Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն, Երևան.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
7. «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 40» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2014 Մայիսի 23-ին.
8. Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»

Հայաստան   Տավուշի մարզ   Աշխարհագրություն