From Wikipedia, the free encyclopedia
Արտերիոսկլերոզ, զարկերակների պատերի հաստացումը, ամրացումը և էլաստիկության կորուստն է[1]։ Այս պրոցեսը հանգեցնում է որոշ օրգանների և հյուսվածքների զարկերակների աստիճանական նեղացման, որը կարող է բերել կյանքին և առողջության վտանգ սպառնացող վիճակների որոնց նպաստում է աթերոսկլերոզը։ Աթերոսկլերոզը արտերիոսկլերոզի սպեցիֆիկ տարատեսակ է որը առաջանում է ճարպային մարմնիկների, խոլեստերոլի, և այլ նյութափոխանակության արգասիքների կուտակմամբ զարկերակների պատերի ինտիմայում և պատի հաստության մեջ[2]։ Դրան կարող են նպաստել ծխելը, վատ սննդակարգը, բազմաթիվ գենետիկական գործոններ։ Աթերոսկլերոզը հանդիսանում է սրտանոթային հիվանդությունների և ինսուլտների առաջացման գլխավոր պատճառը բազմաթիվ գենետիկական և միջավայրային նպաստող գործոնների հետ միասին։ Գենետիկ-համաճարակային հետազոտությունները բացահայտել են ՍԱՀ-ի առաջացմանը նպաստող գենետիկ և ոչ-գենետիկ գործոնների զարմանալիորեն երկար ցուցակ։ Սակայն այդ նույն հետազոտությունները հաստատում են որ ժառանգական նախատրամադրվածությունը առաջնային դեր է խաղում այդ հիվանդությունների առաջացման համար։
Արտերիոսկլերոզ | |
---|---|
Տեսակ | հիվանդության կարգ |
Պատճառ | ծերացում, Ժառանգականություն, գերճնշում, հիպերլիպիդեմիա, շաքարային դիաբետ, hyperuricemia?, tobacco smoking?, Ճարպակալում, Ստրես և տղամարդ |
Բժշկական մասնագիտություն | սրտաբանություն |
Atherosclerosis Վիքիպահեստում |
Արտերիոսկլերոզի ախտանիշները կարող են ընդգրկել հանկարծակի առաջացած թուլություն, դեմքի կամ ստորին շրթունքի թմրածություն, դժվար հասկանալի խոսք, տեսողության խնդիրներ[3]։
Արտերիոսկլերեզով պայմանավորված զարկերակների վնասումը սկսվում է ինտիմայից(զարկերակի պատի նարսային մակերես) որտեղ սկսում են կուտակվել նյութափոխանակության տարբեր տեսակի արգասիքներ։ Այս պրոցեսի զարգացման զուգընթաց կարող են առաջանալ արտերիոսկլերոզի տարբեր ձևեր։ Բոլոր այդ տարատսակները միմյանց հետ կապված են ընդհանուր հատկանիշներով ինչպիսիք են զարկերակների պատերի կարծրացումը, հաստացումը և այդ պրոցեսների դեգեներատիվ բնույթը[4][5]։
Հիվանդության ախտորոշումը անհատի մոտ ով կասկածվում է արտերիոսկլերոզով հիվանդ լինելու մեջ կարող է ներառել ընդհանուր զննում, արյան ընդհանուր քննություն, ԷԿԳ և այլն[3]։
Բուժումը հիմնականում կանխարգելող միջոցների պրոֆիլակտիկ կիրառման մեջ է։ Դեղորայքային բուժումը հիմնակնում ցուցված է կանխարգելել հիվանդության զարգացումը սկզաբնական փուլերում; ինչպիսին օրինակ դեղորայք բարձր խոլեստերոլի դեմ, զարկերակային հիպերտենզիայի բուժում և հակաագրեգատային բուժում։ Ապրելակերպի փոփոխությունները նույնպես ցուցված են ինչպես օրինակ չափավոր ֆիզիկական ակտիվություն, հրաժարվելը ծխախոտից և օգտագործվող ալկոհոլի քանակի կարգավորում[3]։
Կան վիրաբուժական բուժման բազնաթիվ եղանակներ
2008 թ. ԱՄՆ-ում մոտավորապես կար 16 միլիոն աթերոսկլերոզային սրտային հիվանդ և 5.8 միլիոն ինսուլտ։ Սիրտանոթային հիվանդությունների պատճառով առաջացած մահերը եղել են 812000 2008թ., ավելի շատ քան մնացած բոլոր պատճառներից ներառյալ քաղցկեղը։ Ըստ կանխատեսումների ԱՄՆ-ում մոտավորապես 1.2 միլիոն մարդ ունենում է սրտային գրոհ ամեն տարի[15]։
Այս հիվանդությունների դիագնոստիկ և կլինիկական հետևանքները մնացին չգիտակցված մինճև 20-րդ դար։ Շատ դեպքեր եղել են նկատված և նկարագրված, Ջին Լոբստեինը առաջարկեց արտերիոսկլերոզ տերմինը երբ նա հետազոտում էր կալցիֆիկացված զարկերակների ախտահարումները։ Տերմինը եկել է հունարենից ἀρτηρία (artēría, զարկերակ) and σκληρωτικός (sklērōtikós, կարծրացում)[16]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.