Ավրելիանոս

Լուցիոս Դոմիցիոս Ավրելիանոս (լատին․՝ Lucius Domitius Aurelianus, սեպտեմբերի 9, 214(0214-09-09)^[1][2][3], Սիրմիում, Պաննոնիա, Հին Հռոմ - սեպտեմբերի 25, 275(0275-09-25)^[4], Չորլու), Հռոմի կայսր 270 - 275 թթ.։ Կլավդիոս Գոթացի կայսեր օրոք զորահրամանատար էր, Կլավդիոսի մահից հետո 270 թ. բանակի կողմից հռչակվում է կայսր։ Սենատն անմիջապես ճանաչում է Ավրելիանոսի լիազորությունները։

Ավրելիանոս
Զինվորական կոչում	Իմպերատոր (Հին Հռոմ)
Ծնվել է՝	սեպտեմբերի 9, 214(0214-09-09)[1][2][3]
Ծննդավայր	Սիրմիում, Պաննոնիա, Հին Հռոմ
Մահացել է՝	սեպտեմբերի 25, 275(0275-09-25)[4] (61 տարեկան) մարդասպանություն
Վախճանի վայր	Կենոֆրուրիում, Թրակիա, Հռոմեական կայսրություն
Երկիր	Հին Հռոմ
քաղաքական գործիչ
Հայր	Ulpius Crinitus?
Երեխաներ	Domitica?

Ավրելիանոսի կառավարումը նշանավորվել է մի շարք փայլուն հաղթանակներով. նա հետ է մղել կայսրության Դանուբյան սահմանի վրա բարբարոսների հարձակումները, ճնշել է Եգիպտոսում բռնկված ապստամբությունը և նորից միացրել է Գալլիան Հռոմեական կայսրությանը։ Արևելքում Ավրելիանոսը երկու կայծակնային ռազմարշավների արդյունքում ջախջախել է Պալմիրայի տերությունը՝ գերելով նրա թագուհի Զենոբիային։

Բացի դրանից Հռոմ քաղաքը արտաքին թշնամու հարձակումներից պաշտպանելու նպատակով Ավրելիանոսը շրջապատել այն 19,3 կմ երկարություն ունեցող հզոր պարսպներով։ Անցկացրել է նաև ֆինանսական համակարգի բարեփոխում՝ վերականգնելով հռոմեական դրամի արժեքը։ Պետական կրոն է հռչակել Արևի պաշտամունքը՝ հալածանքներ ծավալելով քրիստոնյաների դեմ։

Սպանվել է Սասանյան պետության դեմ իր նախաձեռնած ռազմարշավի նախապատրաստության ժամանակամիջոցում տեղի ունեցած դավադրության արդյունքում^[5]։

Ավրելիանոսը Հռոմի կայսրերից առաջինն է եղել, որ հարկադրել է պաշտոնապես իրեն դիմել «տեր և աստված» տիտղոսով։

Ծանոթագրություններ

1. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
2. Diccionario biográfico español (իսպ.) — Real Academia de la Historia, 2011.
3. Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
4. https://pantheon.world/profile/person/Aurelian
5. Грант, 1998

Գրականություն

• White, John (2015). The Roman Emperor Aurelian: Restorer of the World. Casemate Publishers and Book Distributors. ISBN 978-1-4738-4569-5.
• Aurelius Victor Epitome de Caesaribus, xxxv "Epitome de Caesaribus" (4th century)
• Eutropius, Breviarium historiae Romanae, IX. 13–15 (4th century)
• Historia Augusta Aurelianus Life of Aurelian Part 1 Part 2 Part 3
• Zosimus, Historia Nova Translation of the Historia Nova (published in 1814), book 1, (5th–6th century)
• Joannes Zonaras, Compendium of History Compendium excerpt: Claudius to Diocletian 268–284 (12th century)

Արտաքին հղումներ

• Aurelian coinage, at Wildwinds.com
• On coins of Aurelian with the title dominus et deus (Section 1.9)

Նախորդող: Quintillus	Roman emperor 270–275	Հաջորդող: Tacitus
Քաղաքական պաշտոններ
Նախորդող: Flavius Antiochianus	Consul of the Roman Empire 271 համատեղ իշխող Pomponius Bassus	Հաջորդող: T. Flavius Postumius Quietus
Նախորդող: M. Claudius Tacitus	Consul of the Roman Empire 274–275 համատեղ իշխող Capitolinus (274) Marcellinus (275)	Հաջորդող: Tacitus Augustus II

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ավրելիանոս» հոդվածին։