Ֆերոմագնետիկներ

Ֆերոմագնետիկներ, նյութեր (սովորաբար ամուր բյուրեղային կամ ամորֆային վիճակում), որոնցում ատոմների կամ իոնների (ոչ մետաղական բյուրեղներում) կամ կոլեկտիվացված էլեկտրոնների (մետաղական բյուրեղներում) մագնիսական պահերի հեռավոր ֆերոմագնիսական կարգը որոշվում է որոշակի ջերմաստիճանի ցածր ջերմաստիճանից (Կյուրիի ջերմաստիճան)^[1]։

Ֆերոմագնետիկներ նորմալ մագնիսական վիճակում

Ֆերոմագնետիկների հատկությունները

• Ֆերոմագնիսների մագնիսական զգայունությունը դրական է և շատ ավելի մեծ, քան մյուսներինը^[2]։
• Չափազանց բարձր ջերմաստիճանների դեպքում ֆերոմագնիսներն ունեն ինքնուրույն մագնիսացում ինչը մեծապես տարբերվում է արտաքին ազդեցություններից։
• Հիստերիզիսի երևույթը բնորոշ է ֆերոմագնետիկներին։
• Ֆերոմագնետիկները նկարագրվում են մագնիսներում։

Ֆերոմագնիսների ներկայացուցիչները

Քիմիական տարրերի շարքում

Քիմիական տարրերի մեջ ֆերոմագնետիկներ կարող են հանդիսանալ Fe, Co, Ni (3d մետաղներ) և հազվագյուտ մետաղներից Gd, Tb, Dy, Ho, Er

Աղյուսակ 1. Ֆերոմագնիսական մետաղներ

Մետաղներ Tc, К Js0, Гс Fe 1043 1735,2 Co 1403 1445 Ni 631 508,8 Gd 289 1980

Մետաղներ Tc, К Js0, Гс Tb 223 2713 Dy 87 1991,8 Ho 20 3054,6 Er 19,6 1872,6

Js0 -ն բացարձակ զրո ջերմաստիճանի ծավալների միավորների մագնիսացումն է, որը կոչվում է ինքնաբերական մագնսիացում։ Tc կետը Կյուրիի կետն է (այնպիսի կարևոր ջերմաստիճան է, որի դեպքում ֆերոմագնիսական հատկությունները կարող են վերանալ և վերածվել պարամագնիսների)։

3d մետաղների և գադոլինիումի (Gd) համար բնորոշ է գունավոր ֆերոմագնիսների ատոմային կառուցվածքը, իսկ մյուս հազվագյուտ ֆերոմագնիսների համար՝ ոչ պարույրային։

Միավորումների շարքում

Ֆերոմագնիսները նաև կարող են հանդես գալ այլ մետաղների միացություններով։

Միավորներ	Tc, К	Միավորներ	Tc, К
Fe3AI	743	TbN	43
Ni3Mn	773	DyN	26
FePd3	705	EuO	77
MnPt3	350	MnB	578
CrPt3	580	ZrZn2	35
ZnCMn3	353	Au4V	42—43
AlCMn3	275	Sc3ln	5—6

Այլ տեղեկություններ

Ֆերոմագնիսների հատուկ խումբը ձևավոևվում է խիստ լուծվող լուծույթներում, պարամագնիսական ատոմների փոխարինման համար (օրինակ Fe կամ Co) իսկ դիամագնետիկ մատրիցներում՝ Pd-ում։ Այդ նյութերում ատոմային մագնիսական պահերը բաժանվում են խանգարումների ձևով (ֆերոմագնիսական կարգի առկայության դեպքում, ատոմային կարգ չկա)։ Ֆերոմագնիսական կարգը հայտնաբերվել է նաև ամորֆ մետաղական համաձուլվածքների և միացությունների, ամորֆ կիսահաղորդիչների սովորական օրգանական և անօրգանական ապակիների և այլն։

Ծանոթագրություններ

1. ДСТУ 2725-94 Матеріали магнітні. Терміни та визначення.
2. Гейслерові сплави Արխիվացված 2016-08-29 Wayback Machine (ռուս.)

Գրականություն

• Ֆեյնմանի դասախոսություններ - Ֆերոմագնետիզմ
• Тябликов, Сергей Владимирович Методы квантовой теории магнетизма. 2-е изд. — М., 1975.
• Невзгодова Е. — Современная экспериментальная физика. 3-е изд. — СПб., 2009.