Ռեթեոս Պերպերյան

Ռեթեոս Հակոբի Պերպերյան (հոկտեմբերի 10, 1848(1848-10-10)^[1], Hasköy, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն^[2] - ապրիլի 7, 1907(1907-04-07)^[1], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն^[1]), հայ բանաստեղծ, մանկավարժ, հրապարակախոս, տնտեսագետ։

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Պերպերյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Ռեթեոս Պերպերյան արմտ. հայ.՝ Ռեթէոս Պէրպէրեան
Ծնվել է	հոկտեմբերի 10, 1848(1848-10-10)[1]
Ծննդավայր	Hasköy, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[2]
Վախճանվել է	ապրիլի 7, 1907(1907-04-07)[1] (58 տարեկան)
Վախճանի վայր	Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[1]
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, մանկավարժ, հրապարակախոս և տնտեսագետ
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն
Կրթություն	Ներսեսյան վարժարան (1866)[1]
Աշխատավայր	Պերպերյան վարժարան[1] և Երկրագունտ
Զավակներ	Օննիկ Պերպերյան, Շահան Պերպերյան և Մաննիկ Պերպերյան
Ռեթեոս Պերպերյան Վիքիդարանում
Reteos Berberian Վիքիպահեստում

Օննիկ և Շահան Պերպերյանների հայրը։

Կենսագրություն

Ռեթեոս Պերպերյանը ծնվել է Կոստանդնուպոլսի Խասգյուղ թաղամասում։ 1866 թվականին ավարտել է Կ. Պոլսի Ներսեսյան վարժարանը, զբաղվել ուսուցչությամբ։ 1876 թվականին հիմնել է Պերպերյան վարժարանը։ Պերպերյանի «Առաջին տերեւք» (1877), «Խոհք եւ յուշք» (1904) ժողովածուները կրում են ֆրանսիական ռոմանտիզմի, մասնավորապես Լամարթինի ազդեցությունը։ Վերջինիս մի շարք բանաստեղծությունները թարգմանել է հայերեն՝ «Մահ Սոկրատա», «Լիճ» և այլն։ Անդրանիկ բանաստեղծությունները սիրո և բնության երգեր են, վերջին շրջանի գործերում իշխում է փիլիսոփայական խոհը։

Պերպերյանի մանկավարժական-բարոյագիտական հայացքները («Դաստիարակի մը խօսքերը», 1901, «Դպրոց եւ Դպրութիւն», 1907^[3]) հիմնված են գեղեցիկի, բարու և ճշմարիտի սկզբունքների վրա։ Կարևորել է կնոջ դերը հասարակության մեջ։ Ըստ նրա՝ բարոյական դաստիարակության ամենազորեղ միջոցը դաստիարակի անձնական օրինակն է։

Պերպերյանը գրել է նաև հրապարակախոսական-փիլիսոփայական աշխատություններ։ Տնտեսագիտության հիմնական խնդիրներին մոտեցել է դասական քաղաքատնտեսության դիրքերից։ Հարստության ստեղծման, ապրանքի արժեքի, փողի մասին դատել է՝ ելնելով արժեքի աշխատանքային տեսության սկզբունքներից։ Վերլուծելով աշխատավարձի էությունը՝ աշխատավորի համար գլխավորը համարել է իրական աշխատավարձը և այն անմիջականորեն կապել կենսամիջոցների գների հետ։ Կապիտալը բնորոշել է որպես «խնայված» հարստություն և ոչ թե շահագործման արդյունք։

Հանդես է եկել նաև Հրաչյա կեղծանունով^[4]։ Մահացել է Սկյուտարում։

Տես նաև

• Պերպերյան վարժարան (Եգիպտոս)
• Պերպերյան վարժարան (Թուրքիա)

Երկեր

• Երկու բանախօսութիւնք, ԿՊ, 1880
• Համառօտ քաղաքական տնտեսութիւն...ԿՊ, 1883
• Դրամ, ԿՊ, 1886

Գրականություն

• Կարապետյան Պ, Մեծ դաստիարական և ուսոցչապետ Ռեթէոս Յ. Պէրպէրյան, ԿՊ, 1933։
• Թևոսյան Ա. Ռեթեոս Պերպերյան։ Փիլիսոփայական և հասարակական-քաղաքական հայացքները, Երևան, 1989։