From Wikipedia, the free encyclopedia
Յաոյ (ճապ.՝ やおい), մանգայի և անիմեի ժանր, որը ներկայացնում է հոմոսեքսուալ հարաբերություններ տղամարդկանց միջև։ Յաոյի թիրախային լսարանը և յաոյ մանգայի հեղինակները աղջիկներն ու կանայք են, սովորաբար հետերոսեքսուալ[1]։ Ճապոնիայում, որպես կանոն, օգտագործվում է Boys' Love (ճապ.՝ ボーイズラブ) կամ BL տերմինը, թեև յաոյի կերպարները բառիս բուն իմաստով տղաներ չեն, այլ՝ պատանիներ և տղամարդիկ։ Այն ստեղծագործությունները, որոնք ցույց են տալիս երկու պատանի տղաների մասնակցությամբ հոմոսեքսուալ հարաբերություններ, պատկանում են այլ ժանրի, որը կոչվում է շոտակոն[2]։
Արևմտյան օտակուի շրջանում տարածված է այն կարծիքը, որ յաոյը շոնեն այ տերմինի հոմանիշն է, սակայն շոնեն այ ժանրի ստեղծագործությունները անկողնային տեսարաններ չեն պարունակում, ի տարբերություն յաոյի։ Ճապոնիայում շոնեն այն այլևս անիմեի կամ մանգայի ժանրի տերմին չէ, փոխարենը նշանակում է տղամարդկանց միջև հոմոսեքսուալ հարաբերությունները սովորական կյանքում։
Չնայած նրան, որ յաոյը կենտրոնանում է կանանց լսարանի վրա, նրա երկրպագուների շրջանում կարելի է հանդիպել գեյերի[3], բիսեքսուալների[4] կամ նույնիսկ հետերոսեքսուալ տղամարդկանց[5][6][7][8]։
Հոմոսեքսուալ հարաբերություններին նվիրված մանգան քննադատների մեծ ուշադրությունն է ստացել հատկապես այլ լեզուներով թարգմանությունների ի հայտ գալուց հետո։ Այս ստեղծագործությունների գնահատումը եղել է բավականին խառը։ Ֆրեդերիկ Շոթդը 1983 թվականին նշել է, որ հոմոսեքսուալության գեղագիտական նկարագրությունը հայտնի է դարձել երիտասարդ աղջիկների շրջանում և եղել է սեզե մանգայում բիսեքսուալների թեմայի շարունակությունը[9]։ Որոշ քննադատներ նման երևույթի մեջ տեսնում էին իրենց մարմնից սեռական երևակայությունների շեղում[10], կանացի սեքսուալության անտեսում և դրա արդյունքում[11] իրենց սկզբնական գենդերային դերից հրաժարում որպես ֆեմինիզմի առաջին քայլ[12]։ Մեկ այլ՝ ավելի բարդ տեսությունում Կազուկո Սուզուկուն յաոյը ներկայացնում է որպես կանացի արհամարհանքի և հետերոսեքսիզմի մերժման արդյունք՝ մարդկանց միջև «իդեալական սերը» սահմանելու փորձով[13]։
Միզուգոտին 2003 թվականին գրել է, որ յաոյը հետաքրքրում է կանանց, քանի որ հեղինակները, ընթերցողներն ու նկարազարդողները մեծամասամբ կանայք էին[14], ընդ որում այդ տարածքի մշակույթը շատ բանով հիշեցնում էր սիրային վեպերի երկրպագուներին[15]։ Ֆանտաստ գրող Մարիկո Օհարան, մասնավորապես, գրել է, որ ինքն է ստեղծել «Քիր/Սփոք» յաոյ ֆանֆիկը այն պատճառով, որ ժամանակի գրեթե ողջ պոռնոգրաֆիան ուղղված էր տղամարդկանց, իսկ յաոյը ոգեշնչում է նրա ստեղծագործական երևակայությունը, ինչպես նաև գիտական ֆանտաստիկան[16][17]։
Այլ քննադատները նշել են, որ յաոյի հիմքում ավելի արմատական են գենդերային հարցերը։ Այսպես, 1998 թվականին Սաքակիբարի Սիտամին հայտնել է, որ յաոյով տարվելը կանանց մոտ կարող է հոմոսեքսուալ սեր դրսևորել տրանսսեքսուալ տղամարդկանց նկատմամբ, ընդ որում, որպես օրինակ նա բերել էր հենց իրեն[18]։ Սանդրա Բարքլիի համար բիսենենների թեմատիկան խորհրդանշում էր «սեռական տարբերակումը»[19], իսկ Ջեյմս Ուոլքերը բիսենենը բնութագրում էր որպես քվիր՝ նշելով, որ Ակիկո Միդզուգոտ մանգա քննադատի համար շոնեն այը օգնել է իրեն լեսբուհի ճանաչելու հարցում[20]։ Ուոլքերը նաև այն ասել է, որ յաոյն ընթերցողին ազատում է ոչ միայն պատրիարքարանից, այլև սեռական դուալիզմից։ Դրյու Պագլիպզոտին էլ հայտարարել է, որ ճապոնացի գեյերի և լեսբուհիների համար յաոյը պակաս հետաքրքրություն չի առաջացնում, քան հետերոսեքսուալ կանանց համար[21]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.