Մարիա Բուենո

Մարիա Էսթեր Անդիոն Բուենո (հոկտեմբերի 11, 1939(1939-10-11)^[1], Սան Պաուլո, Բրազիլիա^[1] - հունիսի 8, 2018(2018-06-08)^[2], Սան Պաուլո, Բրազիլիա), բրազիլացի պրոֆեսիոնալ թենիսիստուհի։ 1950-ական և 1960-ական թվականներին իր 11-ամյա կարիերայի ընթացքում նա նվաճել է «Մեծ սաղավարտի» 19 տիտղոս (յոթը կանանց մենախաղում, 11-ը՝ կանանց զուգախաղում և մեկը՝ խառը զուգախաղում)՝ դառնալով պատմության մեջ հարավամերիկյան ամենահաջողակ թենիսիստուհին և միակը, ով երբևէ հաղթել է Ուիմբլդոնի մրցաշարում^[3]։ Բուենոն տարվա առաջին կին խաղացողն էր 1959 և 1960 թվականներին և հայտնի էր իր նրբագեղ խաղաոճով^[4]։

Մարիա Բուենո պորտ.՝ Maria Esther Andion Bueno
Սեռ	իգական
Քաղաքացիություն	Բրազիլիա
Բնակվելու վայր	Սան Պաուլո
Ծննդյան ամսաթիվ	հոկտեմբերի 11, 1939(1939-10-11)[1]
Մահվան ամսաթիվ	հունիսի 8, 2018(2018-06-08)[2] (78 տարեկան)
Ծննդավայր	Սան Պաուլո, Բրազիլիա[1]
Մահվան վայր	Սան Պաուլո, Բրազիլիա
mariabueno.org​(անգլ.)

1960 թվականի Բուենոն դարձավ առաջին կինը, ով հաղթեց «Մեծ սաղավարտի զուգախաղում» օրացույցային տարում (բոլոր չորս խոշոր մրցաշարերը մեկ տարվա ընթացքում), որոնցից երեքը՝ Դարլին Հարդի և մեկը՝ Քրիստին Թրումանի հետ^[5]։

Թենիսի կարիերան

Բուենոն 1964 թվականի հուլիսին՝ Նիդերլանդների մրցաշարում։

Բուենոն ծնվել է Սան Պաուլուում^[6]։ Նրա պաշտոնական կայքի համաձայն՝ նրա հայրը՝ գործարարը, մոլի ակումբային թենիսիստ էր^[7]։ Նրա ավագ եղբայրը՝ Պեդրոն, նույնպես թենիսիստ էր^[7]։ Նա սկսել է թենիս խաղալ վեց տարեկանում Սան Պաուլոյի Ռեգատաս Թիեթե ակումբում և, առանց որևէ պաշտոնական ուսուցում ստանալու, 12 տարեկանում նվաճեց իր առաջին մրցաշարը^[8]։ Նա 15 տարեկան էր, երբ նվաճեց իր երկրի առաջնությունը կանանց մենախաղում^[9]։ Նա առաջին անգամ արտերկիր է մեկնել 1957 թվականին 17 տաերեկան հասակում և հաղթել ԱՄՆ Ֆլորիդա նահանգի Օրանժ Բաուլ պատանեկան մրցաշարում^[10][11]։

1958 թվականին միանալով միջազգային մրցավազքին՝ Բուենոն նվաճեց Իտալիայի մենախաղի տիտղոսը։^{[Ն 1]} Նույն թվականին նա նվաճեց իր «Մեծ սաղավարտի» տիտղոսներից առաջինը՝ Ուիմբլդոնում կանանց զուգախաղում հաղթելով Ալտեա Գիբսոնի հետ^[13]։ Հաջորդ տարի Բուենոն նվաճեց իր առաջին մենախաղի տիտղոսը Ուիմբլդոնում՝ եզրափակչում հաղթելով Դարլին Հարդին^[14]։ Նա նաև նվաճեց սինգլների տիտղոսը ԱՄՆ-ի առաջնությունում՝ եզրափակչում Քրիստին Թրումանի նկատմամբ երկու սեթում հաղթելուց հետո՝1959 թվականին զբաղեցնելով համաշխարհային վարկանիշային աղյուսակի առաջին տեղը և արժանանալով Associated Press-ի «Տարվա մարզիկ» մրցանակին^[15]։ Բուենոն առաջին կինն էր, ով Հյուսիսային ամերիկայից չէր, և ով հաղթեց Ուիմբլդոնում և ԱՄՆ առաջնությունում մեկ օրացուցային տարում։ Նա վերադարձավ իր հայրենի Բրազիլիա՝ որպես ազգային հերոսուհի, որը պատիվ էր ստացել երկրի նախագահի կողմից և վազող ժապավենի շքերթ էր կազմակերպել Սան Պաուլոյի փողոցներում^[16]։

Ըստ Daily Telegraph-ի և Daily Mail-ի Լենս Թինգայի և Բուդ Քոլինսի, Բուենոն 1958-ից 1960 թվականներին և 1962-ից 1968 թվականներին եղել է աշխարհի լավագույն խաղացողների տասնյակում՝ հասնելով կարիերայի առավելագույնին՝ 1959 և 1960 թվականներին աշխարհում 1-ին տեղը լինելով այդ վարկանիշներում^[17]։ 1964 թվականին թենիսի միջազգային փառքի սրահը նաև նրան ընդգրկել է լավագույն թենիսիստուհիների ցուցակում (Ֆրանսիայի առաջնության եզրափակչում պարտվելուց և Ոիիմբլդոնում և ԱՄՆ-ի առաջնություններում հաղթելուց հետո) նաև 1966-ին։

Բուենոն Ուիմբլդոնում երեք անգամ նվաճել է մենախաղի չեմպիոնի տիտղոսը, իսկ ԱՄՆ-ի առաջնությունում՝ չորս անգամ^[8]։ Նա Ավսրալիայի և Ֆրանսիայի առաջնություններում մենախաղի եզրափակչի մասնակից էր՝ երկու եզրափակիչներում էլ պարտվելով Մարգարեթ Սմիթին։ Բուենոն «Մեծ սաղավարտի» մենախաղի առաջին 26 մրցաշարերից յուրաքանչյուրում, որին մասնակցել է, հասել է առնվազն քառորդ եզրափակիչ^[9]։ Այս շարքը ավարտվեց 1967 թվականին Ուիմբլդոնում, երբ նա պարտվեց չորրորդ ռաունդում ձեռքի վնասվածքի պատճառով։^[փա՞ստ]

Որպես զուգախաղերի խաղացող՝ Բուենոն վեց տարբեր գործընկերների հետ նվաճեց «Մեծ սաղավարտի» տասներկու առաջնություն։ 1960 թվականի նա դարձավ առաջին կինը, ով նվաճեց կանանց զուգախաղի տիտղոսը նույն օրացույցային տարվա բոլոր չորս «Մեծ սաղավարտի» մրցաշարերում՝ զուգակցված Քրիստին Թրումանի հետ Ավստրալիայի առաջնությունում և Հարդի հետ Ֆրանսիայի առաջնությունում, Ուիմբլդոնում և ԱՄՆ առաջնություններում^[18]։

Նրա խաղային կարիերայի վրա ազդել են ձեռքերի և ոտքերի տարբեր վնասվածքներ^[9][19]։ 1968 թվականից հետո նա խաղում էր միայն ընդհատումներով։ մրցաշարում նրա վերջին հաղթանակը Չապոնիայի բաց առաջնությունն էր 1974 թվականին, նրա միակ հաղթանակը պրոֆեսիոնալ մակարդակում^[6][9]։ Նա դադրեց խաղալ 1977 թվականին^[20]։

Նրա խաղաոճը նկարագրվում էր որպես համարձակ և ագրեսիվ, նրա փոխանցումները կտրուկ էին, ուժեղ վոլեյբոլիստ էր և հաճախ էր հայտնվում ցանցում^[9]։ Բադ Կոլինզը նրան նկարագրել է որպես «անհամեմատ բալետային և աշխույժ»^[9]։ Նա չի օգտվել մարզչի ծառայություններից և կորտում իր բացատրում էր արագությունը տղամարդկանց հետ մարզումներին^[19]։ Ամերիկացի թենիսիստուհի Բիլլի Ջին Քինգը խոստովանել է իր ազդեցությունը^[21]։ Նա նաև կորտում հայտնի էր իր ոճով, երբ հագնում էր Թեդ Թինլինգի նախագծած թենիսի զգեստներից։

Ավելի ուշ կարիերան

Բուենոն՝ որպես մեկնաբան աշխատել է Բրազիլական Սպոռ Թիվի կաբելային հեռուստատեսության մարզական ալիքում^[20]։

Մահ

Բուենոն մահացավ 2018 թվականի հունիսի 8-ին, 78 տարեկան հասակում, Բրազիլիայի Սան Պաուլու քաղաքի հիվանդանոցում, որտեղ նա հոսպիտալացվել էր բերանի խոռոչի քաղցկեղի պատճառով^[6][22]։ Մի մահախոսական ասում է, որ 2016 թվականին նրա մոտ ախտորոշվել է Մերկելի վիրուսային բջջային քաղցկեղ, հազվագյուտ և շատ ագրեսիվ մաշկի քաղցկեղ^[23]։ Բուենոյի պատվին ծափահարությունների մեկ րոպեն հարգանքի տուրք էր 2018 թվականի Ֆրանսիայի բաց առաջնության կանանց մենախաղի եզրափակչին՝ նրա մահվան հաջորդ օրը^[24]։

Պարգևներ

1959 թվականին Correios do Brasil-ը թողարկեց փոստային նամականիշ՝ ի պատիվ Ուիմբլդոնի կանանց մենխաղի առաջնությունում իր տիտղոսի^[9]։ Նույն թվականին Associated Press-ը ճանաչեց նրան որպես տարվա մարզուհի^[22]։ 1978 թվականին Բուենոն ընդգրկեց Ռոդ Այլենդ նահանգի Նյուպորտ քաղաքում գտնվող թենիսի փառքի միջազգային սրահում^[9]։

2003 թվականին Բուենոն արժանացել է միջազգային ակումբի հեղինակավոր մրցանակին Ժան Բորոտրայի անվան մարզական վարպետության համար։

Մինչև 50 տարեկան կանանց թիմային առաջնությունը թենիսի միջազգային ֆեդերացիայի (ԹՄՖ) կողմից անվանվել է «Մարիա Էսթեր Բուենոյի գավաթ»՝ ի պատիվ նրա^[25]։ 2015 թվականին Ռիո դե Ժանեյրոյում օլիմպիական թենիսի կենտրոնի կենտրոնական կորտն անվանակոչվել է նրա անունով^[26]։

2018 թվականի հոկտեմբերին Մարիա Էսթեր Բուենոն 03/2014 բանաձևի համաձայն Սան Պաուլոյի խորհուրդների պալատից ստացավ սպորտային վաստալի մեդալ։ Մրցանակը ստեղծվել է Սան Պաուլոյի քաղաքապետարանի գերծունեության շրջանակներում և ամեն տարի շնորհվում է Սան Պաուլոյի իրավաբանական անձին կամ քաղաքացուն՝ ի նշան Սան Պաուլոյի քաղաքապետարանին սպորտի օգտին մատուցվող ծառայությունների կարևորության, կամ որոնք, ամեն դեպքում, նպաստել են սպորտի ընդարձակմանը կամ զգալիորեն խրախուսել են դրան պրակտիկան՝ լինի դա անձնական նպատակների կամ հասարակության մեջ գործունեության իրականացման միջոցով^[27]։

Մեծ սաղավարտի մրցաշարերի եզրափակիչներ

Բուենոն հաղթեց 19 և պարտվեց իր «Մեծ սաղավարտի» եզրափակիչներից 16-ում^[28][29]։ Սա նշանակում է, որ հաջողության գործակիցը 54% է։

Մենախաղեր՝ 12 (7 տիտղոս, 5 երկրորդ տեղ զբաղեցրած)

Արդյունքներ	Տարի	Առաջնություն	Մակերես	Հակառակորդ	Հաշիվ
Հաղթանակ	1959	Ուիմբլդոն	Խոտածածկ	Դառլին Հարդ	6–4, 6–3
Հաղթանակ	1959	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	Քրիստին Թուրման	6–1, 6–4
Հաղթանակ	1960	Ուիմբլդոն (2)	Խոտածածկ	Սանդրա Ռեյնոլդս	8–6, 6–0
Պարտություն	1960	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	Դառլին Հարդ	4–6, 12–10, 4–6
Հաղթանակ	1963	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ	7–5, 6–4
Պարտություն	1964	Ֆրանսիայի առաջնություններ	Ցեխ	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ	7–5, 1–6, 2–6
Հաղթանակ	1964	Ուլմբլդոն (3)	Խոտածածկ	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ	6–4, 7–9, 6–3
Հաղթանակ	1964	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	Քարոլ Քալդվել Գրաեմբեր	6–1, 6–0
Պարտություն	1965	Ավստրալիայի առաջնություններ	Խոտածածկ	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ
Պարտություն	1965	Ուիմբլդոն	Խոտածածկ	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ	4–6, 5–7
Պարտություն	1966	Ուիմբլդոն	Խոտածածկ	Բիլի Ջին Քինգ	3–6, 6–3, 1–6
Հաղթանակ	1966	ԱՄՆ առաջնություններ (4)	Խոտածածկ	Նենսի Ռիչի	6–3, 6–1

Զուգախաղեր` 16 (11 հաղթանակ, 5 երկրորդ տեղը զբաղեցրած)

Արդյունք	Տարի	Առաջնություն	Մակերես	Խաղընկեր	Հակառակորդներ	Հաշիվ
Հաղթանակ	1958	Ուիմբլդոն	Խոտածածկ	Ալթեա Գիբսոն	Մարգարեթ Օբսորն դուՓոնթ Մարգարեթ Վարներ	6–3, 7–5
Պարտություն	1958	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	Ալթեա Գիբսոն	Ջեննի Արթ Դառլին Հարդ	6–2, 3–6, 4–6
Պարտություն	1959	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	Սալի Մուռ	Ջեննի Արթ Դառլին Հարդ	2–6, 3–6
Հաղթանակ	1960	Ավստրալիայի առաջնություններ	Խոտածածկ	Քրիսթին Թուրման	{{{2}}} Լորայն Քոգլան Ռոբինսոն {{{2}}} Մարգարեթ Քորթ	6–2, 5–7, 6–2
Հաղթանակ	1960	Ֆրանսիայի առաջնություններ	Ցեխ	Դառլին Հարդ	Անն Հայդոն-Ջոնս Պատրիսիա Վարդ Հեյլս	6–2, 7–5
Հաղթանակ	1960	Ուիմբլդոն (2)	Խոտածածկ	Դառլին Հարդ	Սանդրա Ռեյնոլդս Ռենե Շուրման	6–4, 6–0
Հաղթանակ	1960	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	Դառլին Հարդ	Անն Հայդոն-Ջոնս Դեյդր Քաթ	6–1, 6–1
Պարտություն	1961	Ֆրանսիայի առաջնություններ	Ցեխ	Դառլին Հարդ	Սանդրա Ռեյնոլդս Ռենե Շուրման	հեշտ ձեռք բերված հաղթանակ
Հաղթանակ	1962	ԱՄՆ առաջնություններ (2)	Խոտածածկ	Դառլին Հարդ	Բիլի Ջին Մոֆիթ Կարեն Հանթզ Սուսման	4–6, 6–3, 6–2
Հաղթանակ	1963	Ուիմբլդոն (3)	Խոտածածկ	Դառլին Հարդ	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ {{{2}}} Ռոբի Էբբերն	8–6, 9–7
Պարտություն	1963	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	Դառլին Հարդ	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ {{{2}}} Ռոբի Էբբերն	6–4, 8–10, 3–6
Հաղթանակ	1965	Ուլմբլդոն (4)	Խոտածածկ	Բիլի Ջին Մոֆիթ	Ֆրանցիոս Դար Ջանինե Լիֆրիգ	6–2, 7–5
Հաղթանակ	1966	Ուիմբլդոն (5)	Խոտածածկ	Նենսի Ռիչի	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ {{{2}}} Ջադի Թեգարթ	6–3, 4–6, 6–4
Հաղթանակ	1966	ԱՄՆ առաջնություններ (3)	Խոտածածկ	Նենսի Ռիչի	Բիլի Ջին Քինգ Ռոզմերի Քասելս	6–3, 6–4
Պարտություն	1967	Ուիլմբդ	Խոտածածկ	Նենսի Ռիչի	Ռոզմերի Քասելս Բիլի Ջին Քինգ	11–9, 4–6, 2–6
Հաղթանակ	1968	ԱՄՆ բաց առաջնություն (4)	Խոտածածկ	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ	Բիլի Ջին Քինգ Ռոզմերի Քասելս	4–6, 9–7, 8–6

Խառը զուգախաղեր՝ 7 (1 հաղթանակ, 6 երկրորդ տեղը զբաղեցրած)

Արդյունք	Տարի	Առաջնություն	Մակերես	Խաղընկեր	Հակառակորդներ	Հաշիվ
Պարտություն	1958	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	Ալեքս Օլմեդո	Մարգարեթ Օբսորն դուՓոնթ {{{2}}} Նիլ Ֆրասեր	3–6, 6–3, 7–9
Պարտություն	1959	Ուիմբլդոն	Խոտածածկ	{{{2}}} Նիլ Ֆրասեր	Դարլին Հարդ {{{2}}} Ռոդ Լավր	4–6, 3–6
Հաղթանակ	1960	Ֆրանսիայի առաջնություններ	Ցեխ	{{{2}}} Բոբ Հով	Անն Հայդոն-Ջոնս {{{2}}} Ռոյ Էմերսոն	1–6, 6–1, 6–2
Պարտություն	1960	Ուիմբլդոն	Խոտածածկ	{{{2}}} Բոբ Հով	Դառլին Հարդ {{{2}}} Ռոդ Լավր	11–13, 6–3, 6–8
Պարտություն	1960	ԱՄՆ առաջնություններ	Խոտածածկ	{{{2}}} Անտոնիո Պալաֆոքս	Մարգարեթ Օբսորն դեՓունթ {{{2}}} Նիլ Ֆրասեր	3–6, 2–6
Պարտություն	1965	Ֆրանսիայի առաջնություններ	Ցեխ	{{{2}}} Ջոն Նյուքոբ	{{{2}}} Մարգարեթ Քորթ {{{2}}} Կեն Ֆլեթչեր	4–6, 4–6
Պարտություն	1967	Ուիմբլդոն	Խոտածածկ	{{{2}}} Կեն Ֆլեթչեր	Բիլի Ջին Քինգ {{{2}}} Օվն Դավիդսոն	6–3, 2–6, 13–15

Մեծ սաղավարտի մենախաղերի ժամանակացույց

Մրցաշար	1957	1958	1959	1960	1961	1962	1963	1964	1965	1966	1967	1968	1969–1975	1976	1977	Կարիերայի ՀՎ
Ավստրալիա	բացակա	բացակա	բացակա	քառորդ եզրափակիչ	բացակա	բացակա	բացակա	բացակա	եզրափակիչ	բացակա	բացակա	բացակա	բացակա	բացակա	բացակա/բացակա	0 / 2
Ֆրանսիա	1-ին ռաունդ	կիսաեզրափակիչ	քառորդ եզրափակիչ	կիսաեզրափակիչ	քառորդ եզրափակիչ	բացակա	բացակա	եզրափակիչ	կիսաեզրափակիչ	կիսաեզրափակիչ	քառորդ եզրափակիչ	քառորդ եզրափակիչ	բացակա	1-ին ռաունդ	բացակա	0 / 11
Ուիմբլդոն	բացակա	քառորդ եզրափակիչ	հաղթող	հաղթող	բացակա	կիսաեզրափակիչ	քառորդ եզրափակիչ	հաղթող	եզրափակիչ	եզրափակիչ	4-րդ ռաունդ	քառորդ եզրափակիչ	բացակա	4-րդ ռաունդ	3-րդ ռաունդ	3 / 12
ԱՄՆ	բացակա	քառորդ եզրափակիչ	հաղթող	եզրափակիչ	բացակա	կիսաեզրափակիչ	հաղթող	հաղթող	կիսաեզրափակիչ	հաղթող	2-րդ ռաունդ	կիսաեզրափակիչ	բացակա	3-րդ ռաունդ	2-րդ ռաունդ	4 / 12
ՀՎ	0 / 1	0 / 3	2 / 3	1 / 4	0 / 1	0 / 2	1 / 2	2 / 3	0 / 4	1 / 3	0 / 3	0 / 3	0 / 0	0 / 3	0 / 2	7 / 37

Ծանոթագրություն։ Ավստրալիայի բաց առաջնությունը երկու անգամ անցկացվել է 1977 թվականին՝ հունվար և դեկտեմբեր ամիսներին։

Ծանոթագրություններ

1. Tingay L. 100 years of Wimbledon — London Borough of Enfield: Guinness Superlatives, 1977. — P. 209.
2. Lenda do tênis mundial, Maria Esther Bueno morre aos 78 anos // Universo Online — 2018.
3. Schudel, Matt (2018 թ․ հունիսի 9). «Maria Bueno, Brazilian tennis star who won 3 Wimbledon singles titles, dies at 78». The Washington Post. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 11-ին.
4. «Maria BUeno, 60 years on – The Championships, Wimbledon 2021 – Official Site by IBM». wimbledon.com. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 21-ին.
5. «O Globo – 4 July 2017». Maria Esther Bueno (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 21-ին.
6. «Maria Bueno, Brazilian tennis star, dies aged 78». The Guardian. 2018 թ․ հունիսի 9.
7. «The early years: Fast track to the top: 1939 to 1959». Maria Esther Bueno. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 10-ին.
8. Leigh Walsh (2014 թ․ մայիսի 29). «Throwback Thursday: Maria Bueno Wins Her Third Wimbledon». wimbledon,com. AELTC. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 31-ին.
9. «Maria Bueno». tennisfame.com. International Tennis Hall of Fame.
10. «Europeans rate Bueno as next tennis champ». The Miami News. 1958 թ․ օգոստոսի 16. էջ 2C – via Newspapers.com.
11. Paul Newman (2016 թ․ օգոստոսի 16). «From the archive: Maria Bueno, pride of Brazil». wimbledon.com. AELTC.
12. «Maria Bueno Cops Italian Net Crown». Schenectady Gazette. Associated Press. 1965 թ․ մայիսի 12. էջ 36 – via Google News Archive.
13. «Australians Fail in Wimbledon Doubles Attempt». The Canberra Times. Vol. 32, no. 9, 525. Australian Capital Territory, Australia. 1958 թ․ հուլիսի 7. էջ 12. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 10-ին – via National Library of Australia.
14. «Fraser And Emerson Tale Doubles Title». The Canberra Times. Vol. 33, no. 9, 334. Australian Capital Territory, Australia. 1959 թ․ հուլիսի 6. էջ 6. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 10-ին – via National Library of Australia.
15. «Maria Bueno: A Brazilian Tennis Legend». wtatennis.com. WTA. 2014 թ․ փետրվարի 26.
16. «Wimbledon Champions: Women's top 25». The Telegraph. 2008 թ․ հունիսի 28.
17. Collins, Bud (2008). The Bud Collins History of Tennis: An Authoritative Encyclopedia and Record Book. New York, N.Y: New Chapter Press. էջեր 695, 703. ISBN 978-0-942257-41-0.
18. Collins, Bud (2016). The Bud Collins History of Tennis (3rd ed.). New York: New Chapter Press. էջեր 589–590. ISBN 978-1-937559-38-0.
19. «Maria Bueno, three-time Wimbledon champion whose pink knickers caused a storm, dies from cancer». The Daily Telegraph. 2018 թ․ հունիսի 9. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 9-ին.
20. «Maria Bueno: Brazilian star of 1960s women's tennis dies». BBC. 2018 թ․ հունիսի 9. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 9-ին.
21. «Seven-time Grand Slam champion Maria Esther Bueno, who passed away on Friday, was "the first superstar of South America"». Women's Tennis Association. 2018 թ․ հունիսի 9. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 9-ին.
22. «Brazilian Tennis Great Maria Bueno Dies After Cancer Battle». The New York Times. 2018 թ․ հունիսի 8.
23. Obituaries, Telegraph (2018 թ․ հունիսի 10). «Maria Bueno, three-times women's singles champion at Wimbledon – obituary». The Telegraph.
24. Lehman, Stan; Savarese, Mauricio (2018 թ․ հունիսի 9). «Brazilian tennis great Maria Bueno dies after cancer battle». The Bradenton Herald. Associated Press. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 10-ին.
25. «Maria Esther Bueno Cup (W50)». itftennis.com. International Tennis Federation (ITF). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 2-ին.
26. Carol Fontes (2016 թ․ դեկտեմբերի 12). «Paes inaugura arena olímpica de tênis em homenagem a Maria Esther Bueno». Globoesporte.com (պորտուգալերեն).
27. «Sessão Solene Archives».
28. Robertson, Max (1974). The Encyclopedia of Tennis. London: Allen & Unwin. էջեր 175, 213. ISBN 9780047960420.
29. Collins, Bud (2010). The Bud Collins History of Tennis (2nd ed.). [New York]: New Chapter Press. էջ 555. ISBN 978-0942257700.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիա Բուենո» հոդվածին։

1. Bueno won the Italian Championships again in 1961 and 1965 to become the second three-time winner of the tournament after Margaret Smith.^[12]