Մեծ սաղավարտ (թենիս)

Մեծ սաղավարտի մրցաշար (անգլ.՝ Grand Slam tournaments), թենիսի ամենամյա մրցաշար, որոնք հերթականությամբ անցկացվում են տարվա չորս եղանակներին։

Մրցաշարերում անցկացվում են հինգ հիմնական տարբեր կատեգորիաների մրցումներ։

• Տղամարդկանց մենախաղեր
• Կանանց մենախաղեր
• Տղամարդկանց զուգախաղեր
• Կանանց զուգախաղեր
• Խառը զուգախաղեր

Մեծ սաղավարտ մրցաշարի հիմնական չորս մրցաշարերն են

• Ավստրալիայի բաց առաջնություն
• Ռոլան Գարոս
• Ուիմբլդոնի մրցաշար
• ԱՄՆ բաց առաջնություն։

Ներկայումս Ավստրալիայի բաց առաջնությունը և ԱՄՆ-ի բաց առաջնությունը անցկացվում են կոշտ խաղահրապարակներում (կորտերում), Ֆրանսիայի բաց առաջնությունն անցկացվում է կավե խաղահրապարակներում, Ուիմբլդոնի մրցաշարն անցկացվում է խոտածածկ խաղահրապարակներում։

Պատմություն

«Մեծ սաղավարտ» տերմինն առաջացել է թղթախաղում եղած բրիջ տերմինից (անգլ. bridge)։ Տերմինն առաջացել է 1933 թվականին, երբ ավստրալիացի Ջեկ Կրոուֆորդը հաղթել է առաջին երեք մրցաշարերում և հասել ԱՄՆ-ի բաց առաջնության եզրափակիչ։ Ջոն Կիրան, որն այդ ժամանակ աշխատում էր Նյու Յորք Թայմս թերթում որպես սպորտային մեկնաբան և թղթախաղի վարպետ էր, թերթի իր սյունակում մրցաշարերը համեմատել է բրիջի հետ. «Եթե Կրոուֆորդը այսօր կարողանա հաղթել նաև այս մրցաշարը, ապա դա կլինի ավելի քան կորտում հաղթել Մեծ սաղավարտ»։ Կրոուֆորդը այնուամենայնիվ պարտվում է սակայն տերմինը այդպես էլ մնում է։

Կա նաև մեկ այլ տարբերակ, ըստ որի 1938 թվականի, երբ Դոնալդ Բաջը հաղթել է բոլոր չորս մրցաշարերում, ամերիկացի գրող Էլիսոն Դանցինգը գրել է. «Ինչպես թղթախաղի՝ բրիջի վարպետ Բաջը «Մեծ սաղավարտ» նվաճեց մեկ օրացուցային տարում հաղթելով այդ մրցաշարերում»։

«Մեծ սաղավարտ» տիտղոսը պատկանում է այն թենիսիստ/թենիսիստուհուն, որը մեկ օրացուցային տարվա ընթացքում կկարողանա հաղթել բոլոր վերոնշյալ մրցաշարերում։ «Ոսկե Մեծ սաղավարտի» տիտղոսակիր է այն թենիսիտ/թենիսիստուհին, որը կկարողանա նվաճել բոլոր չորս «Մեծ սաղավարտի» տիտղոսները և Օլիմպիական ոսկե մեդալը։

Մեկ օրացուցային տարում «Մեծ սաղավարտ»ի տիտղոսակիրներ

Տղամարդիկ մենախաղեր

1938 թվական, ամերիկացի Դոնալդ Բաջ։

1962 և 1969 թվականներ, ավստրալիացի Ռոդ Լեյվեր։

Կանայք մենախաղեր

1953 թվական, ամերիկուհի Մոնիկա Քոնոլի։

1970 թվական, ավստրալուհի Մարգարիտ Սմիտ Կորտ։

1988 թվական գերմանուհի Շտեֆֆի Գրաֆ, ինչպես նաև Գրաֆը 1988 թվականին դարձավ Սեուլի Օլիմպիական խաղերի ոսկե մեդալակիր, այսպիսով արժանանալով նաև «Ոսկե Մեծ սաղավարտի» տիտղոսի։

Պատանեկան մրցաշարերում մեկ օրացուցային տարում «Մեծ սաղավարտ»ի տիտղոսի արժանացել է միայն շվեդ Ստեֆան Էդբերգը 1983 թվականին։

Տղամարդկանց զուգախաղերի «Մեծ սաղավարտ»ի տիտղոսակիրներ

1951 թվական, Ֆրենկ Սեջման/Կեն Մակգրեգոր (Ավստրալիա)

Կանանց զուգախաղերի «Մեծ սաղավարտ»ի տիտղոսակիրներ

1961 թվականին բրազիլուհի Մարինա Բուենո Քրիստին Տուրմեն Ջեյնսի հետ հաղթել է Ավստրալիայի բաց առաջնությունում, իսկ Ռոլան Գարոսում, Ուիմբլդոնում և ԱՄՆ-ի բաց առաջնությունում ամերիկուհի Դարլեն Հարդի հետ։

1984 թվականինն Մարտինա Նավրատիլովա/Պեմ Շրայվեր զույգը։

1998 թվակլանին, շվեյցարուհի Մարտինա Հինգիսը խորվաթ Միրայան Լուչիչ Բարոնիի հետ հաղթել է Ավստրալիայի բաց առաջնությունում, իսկ Ռոլան Գարոսում, Ուիմբլդոնում և ԱՄՆ-ի բաց առաջնությունում չեխ Յանա Նովոտնայի հետ։

Խառը զուգախաղերի «Մեծ սաղավարտ»ի տիտղոսակիրներ

1963 թվական, Մարգարիտ Սմիտ Կորտ և Կեն Ֆլեչեր (Ավստրալիա)։

1965 թվական, Մարգարիտ Սմիտ Կորտը Ավստրալիայի բաց առաջնությունում հաղթել է ավստրալիացի Ջոն Նկումբայի հետ, Ռոլան Գարոսում ու Ուիմբլդոնում Կեն Ֆլեչերի, իսկ ԱՄՆ-ի բաց առաջնությունում ավստրալիացի Ֆրեդոմ Ստոլոնի հետ։

1967 թվական, ավստրալիացիներ Օուրեն Դևիդսոնը Լեսլի Թյորներ Բոուրի հետ հաղթել է Ավստրալիայի բաց առաջնությունում, իսկ Ռոլան Գարոսում, Ուիմբլդոնում և ԱՄՆ-ի բաց առաջնությունում ամերիկացի Բիլի Ջին Քինգի հետ։

Կա նաև «Կարիերայի Մեծ սաղավարտ» տիտղոս հասկացությունը, որը շնորհվում է այն մարզիկին, որը իր կարիերայի տարբեր տարիներին կնվաճի չորս «Մեծ սաղավարտ» մրցաշարերի տիտղոսները։

«Կարիերայի Մեծ սաղավարտ» տիտղոսակիրներ

Տղամարդկանց մենախաղեր

#	Թենիսիստ	Տարիք	Ավստրալիայի բաց առաջնություն	Ռոլան Գարոս	Ուիմբլդոնի մրցաշար	ԱՄՆ բաց առաջնություն
1	Միացյալ ԹագավորությունՖրեդ Փերի	26	1934	1935	1934	1933
2	Դոն Բաջ	23	1938	1938	1937	1937
3	ԱվստրալիաՌոդ Լեյվեր	24	1960	1962	1961	1962
4	ԱվստրալիաՌոյ Էմերսոն	27	1961	1963	1964	1961
5	Անդրե Աղասի	29	1995	1999	1992	1994
6	ՇվեյցարիաՌոջեր Ֆեդերեր	27	2004	2009	2003	2004
7	ԻսպանիաՌաֆայել Նադալ	24	2009	2005	2008	2010

Կանանց մենախաղեր

#	Թենիսիստ	Տարիք	Ավստրալիայի բաց առաջնություն	Ռոլան Գարոս	Ուիմբլդոնի մրցաշար	ԱՄՆ բաց առաջնություն
1	Մարեն Քոնոլի	18	1953	1953	1952	1951
2	Դորիս Հարթ	28	1949	1950	1951	1954
3	Շիրլի Ֆրի Իլվին	29	1957	1951	1956	1956
4	ԱվստրալիաՄարգարիտ Սմիտ Կորտ	20	1960	1962	1963	1962
5	Բիլի Ջին Քինգ	28	1968	1972	1966	1967
6	Քրիս Էվերտ	28	1982	1974	1974	1975
7	Մարտինա Նավրատիլովա	26	1981	1982	1978	1983
8	ԳերմանիաՇտեֆֆի Գրաֆ	19	1988	1987	1988	1988
9	Սերենա Ուիլյամս	21	2003	2002	2002	1999
10	Մարիա Շարապովա	25	2008	2012	2004	2006

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մեծ սաղավարտ (թենիս)» հոդվածին։