Ամազոնի խոնավ անտառներ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ամազոնի խոնավ անտառ, խոնավ արևադարձային մշտադալար լայնատերև անտառների հսկայական տարածք, աշխարհի խոշորագույն արևադարձային անտառը։ Տեղակայված է Ամազո գետի գրեթե ողջ ջրավազանն ընդգրկող հսկայական հարթավայրում։ Անտառը զբաղեցնում է 5,5 միլիոն քառակուսի կիլոմետր տարածք, ինչը հավասար է մոլորակի մյուս արևադարձային անտառների ընդհանուր մակերեսի կեսին։ Անտառն ընկած է ինը երկրների տարածքում (Բրազիլիա, Պերու, Կոլումբիա, Վենեսուելա, Էկվադոր, Բոլիվիա, Գայանա, Սուրինամ, Ֆրանսիական Գվիանա)։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | Խոնավ անտառներ, մասնագիտություն և հետազոտության թեմա |
| Մասն է | Հարավային Ամերիկա |
| Երկիր | Հարավային Ամերիկա |
| Տեղագրություն | Amazonia? |
| Մակերես | 6 700 000 կմ²[1] |
  | |
.svg) | |
Կենսաբազմազանություն
Հարավային Ամերիկայի խոնավ արևադարձային անտառները (Սելվա) առանձնանում են ամենամեծ կենսաբազմազանությամբ։ Կենդանիների և բույսերի բազմազանությունը այնտեղ շատ ավելին է, քան Աֆրիկայի և Ասիայի արևադարձային անտառներում։ Նկարագրված յուրաքանչյուր տասներորդ կենդանական կամ բուսական տեսակը տարածված է Ամազոնյան ջունգլիներում։ Այստեղ նկարագրված են առնվազն 40 000 բույսերի տեսակներ, 3000 տեսակ ձուկ, 1 294 տեսակ թռչուններ, 427 տեսակ կաթնասուններ, 428 տեսակի երկկենցաղներ, 378 տեսակի սողուններ և 96 660-ից մինչև 128 843 տեսակի տարբեր անողնաշարավորներ։
Երկրի վրա հենց Ամազոնի խոնավ անտառներում է բուսատեսակների ամենամեծ բազմազանությունը, որը ներառում է 16 հազար ծառատեսակներ[2].
Մանգրովյան ծառի արմատներ
Երկնագույն ծառամագլցող
Հսկայական բաուգինիա լիանա (Bauhinia guianensis)
Արա թութակ
.jpg)
Կենդանական աշխարհ
Ամազոնի ջունգլիներում կան բազմաթիվ կենդանիներ, որոնք կարող են լուրջ վտանգ ներկայացնել մարդու համար։ Մեծ գիշատիչներից այստեղ հանդիպում են յագուարն ու կայմանը։ Այստեղ բնակվում են անակոնդա օձը և թունավոր շուշույան ու ժարակարան, ինչպես նաև «շագանակագույն սարդ» Loxosceles- ը։ Գետերում կա էլեկտրական կատվաձկներ, որոնք կարող են առաջացնել էլեկտրական լիցք, որը կարող է մարդուն սպանել, պիրանիաններ, որոնք իրենց խայթոցով կարող են լուրջ վերք առաջացնել, կանդիրու ձուկ, որը կարող է ներթափանցել մարդու և կենդանիների միզուղիներ, ինչպես նաև քաղցրահամ ջրերի դելֆին։
Ծառերի վրա ապրում են զանազան տեսակների երկկենցաղներ՝ ծառամագլցողների ընտանիքից, որոնց մաշկն արտադրում է ուժեղ լիպոֆիլային թույն՝ բատրախոտոքսինի շնորհիվ։ Այստեղ բնակվում են նաև տարբեր մակաբույծներ և վարակիչ հիվանդությունների տարածողներ։ Մասնավորապես, չղջիկների որոշ տեսակներ կատաղության վիրուսի բնական կրող են, իսկ մլակները՝ լեշմանիոզի կրողներ։ Խոնավ տաք միջավայրը բարենպաստ պայմաններ է ստեղծում մալարիայի, արևադարձային տապի և այլ վարակիչ հիվանդությունների տարածման համար։ Տորնիլիո (tornillo) միջատը ձու է դնում թաց հագուստի վրա, և մարդու մաշկի հետ շփվելիս փորում է և ձու դնում դրա մեջ։
Խոնավ անտառում հասարակական միջատները կազմում են սապրոֆագների առաջատար խումբը։ Նրանց բազմաթիվ ներկայացուցիչներն են մրջյունները և տերմիտները։ Վերջիններիս թիվը կարող է հասնել շատ մեծ ցուցանիշների. Ամազոնի ջրավազանի խոնավ անտառներում տերմիտների բները հանդիպում են 1 հա-ի վրա մինչև 800-1000 հատ, իսկ ընդհանուր առմամբ 1 մ² վրա առկա է 500-ից 10 հազար տերմիտ։ Ծառերի շերտում առկա է ֆիտոֆագերի բազմազանություն՝ բզեզներ, թիթեռներ, ցիկադներ, որոնք ծծում են տերևի հյութը և այլն։
Խոնավ անտառի առանձնահատկությունը ծառի տերևներից կառուցված մրջնաբներն են, որոնք հանդիպում են ոչ միայն բնական անտառում, այլև ցիտրուսի, հևեայի, սուրճի պլանտացիաներում[3]։
Պահպանություն և վտանգներ
- Անտառահատում
1991 թվականից մինչև 2004 թվականը Ամազոնյան անտառի կորուստը կազմել է 415 հազար կմ²։ Ամազոնում անտառահատման հիմնական պատճառը բնակավայրերի և գյուղատնտեսության համար հողերի մաքրումն է։ Նոր ժամանակներում անտառների մշտական անտառահատման հիմնական պատճառը եղել է այն, որ ֆերմերները չեն վերականգնել քայքայված հողերը, իսկ անտառից ազատված հողերը բերրիությունը պահպանել են ընդամենը մի քանի տարի[4]։ Այնուամենայնիվ, մաքրված տարածքի մեծ մասը հատկացվել է անասունների արոտավարերի համար[5]։ Արոտավայրերն զբաղեցնում են նախկին անտառային տարածքների շուրջ 70 %-ը, և 1970-2007 թվականների՝ ավելի քան 90% -ը[6][7]։ Այնուամենայնիվ, 2011 թվականից ի վեր անտառահատումը դանդաղել է։
2005 թվականից մինչև 2016 թվականը պահպանվող տարածքների տարածքն աճել է 3,07 միլիոն կմ²-ից մինչև 3,62 միլիոն կմ²2[8]։
Ծանոթագրություններ
Գրականութուն
Արտաքին հղումներ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
