Ալան Օկտավիան Հյում

Ալան Օկտավիան Հյում (անգլ.՝ Allan Octavian Hume, հունիսի 4, 1829(1829-06-04)^[1][2] կամ հունիսի 6, 1829(1829-06-06)^[3], Քենթ, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն^[1][2] - հուլիսի 31, 1912(1912-07-31)^[4][3], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն^[5]), անգլիացի գաղութարար պաշտոնյա, Հնդկական քաղաքացիական ծառայության աշխատակից, Հնդկական ազգային կոնգրեսի ստեղծման նախաձեռնող^[6], գիտնական թչնաբան։ Ստացել է «Հնդկական թռչնաբանության հայր» պատվանունը^[7]։

Ալան Օկտավիան Հյում անգլ.՝ Allan Octavian Hume
Ծնվել է	հունիսի 4, 1829(1829-06-04)[1][2] կամ հունիսի 6, 1829(1829-06-06)[3] Քենթ, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[1][2]
Մահացել է	հուլիսի 31, 1912(1912-07-31)[4][3] (83 տարեկան) Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[5]
Գերեզման	Բրուքվուդ գերեզմանատուն
Բնակության վայր(եր)	St Mary Cray? և Etawah?
Քաղաքացիություն	Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մասնագիտություն	բուսաբան, թռչնաբան, պետական ծառայող, քաղաքական գործիչ և բժիշկ
Հաստատություն(ներ)	Indian Civil Service?
Անդամակցություն	Լոնդոնի կենդանաբանական ասոցիացիա
Ալմա մատեր	East India Company College? և UCL Medical School?
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն[4]
Պարգևներ	և Fellow of the Zoological Society of London?
Կուսակցություն	Հնդկական ազգային կոնգրես
Հայր	Joseph Hume?[1]
Հեղինակի անվան հապավումը (բուսաբանություն)	Hume
Ստորագրություն
Allan Octavian Hume Վիքիպահեստում

Ելնելով հնդկական Իթավա շրջանում պաշտոնավարելու իր փորձից՝ 1857 թվականին Հնդկաստանում բռնկված սիփայների ապստամբությունը համարել է սխալ կառավարման հետևանք և մեծ ջանքեր է գործադրել հասարակ ժողովրդի կյանքը բարելավելու համար։ Նա գտնում էր, որ հնդիկներին պետք է ինքնակառավարման հնարավորություն տալ, և հենց այդ նպատակով էլ նախաձեռնել է Հնդկական ազգային կոնգրեսի հիմնադրման աշխատանքները, որը, ըստ նրա մտահղացման, պետք է օգներ փոխարքայությանը երկիրը կառավարելու գործում։ Հյումի ղեկավարությամբ Իթավայի շրջանը առաջինների թվում է վերադարձել նորմալ կյանքի և տարիների ընթացքում նրա իրագործած բարեփոխումների շնորհիվ համարվել է զարգացման մոդել-նմուշօրինակ։ Հյումը բարձրացել է ծառայության աստճաններով, 1871 թվականին դարձել փոխարքայության հարկերի, գյուղատնտեսության և առևտրի բաժնի քարտուղար, բայց հանդուգն բնավորության և սուր լեզվի պատճառով 1878 թվականին ազատվել է պպաշտոնից (համարձակվել էր քննադատել փոխարքային՝ լորդ Ռոբերտ Բուլվեր-Լիտտոնին)։

Հյումը հիմնել է Stray Feathers ամսագիրը, որտեղ ինքն ու թղթակիցները հրապարակել են նշումներ, տեղեկություններ, դիտարկումներ Հնդկաստանի տարբեր ծայրերում հանդիպող թչունների մասին։ Բացի այդ, ստեղծել է թռչնանմուշների հսկայական հավաքածու, որը հետագայում նվիրել է Լոնդոնի բնության պատմության թանգարանին. այսօր էլ դա համարվում է հնդկական թռչունների խրտվիլակների ամենաընդարձակ հավաքածուն։ Նա հեետաքրքրություն է հանդես բերել նաև բուսաբանության նկատմամբ և կյանքի վերջին տարիներին հիմնել է Հարավային Լոնդոնի բուսաբանական ինստիտուտը (South London Botanical Institute):

Կենսագրություն

Ալանը բրիտանական խրհրդարանի շոտլանդացի արմատական պատգամավոր Ջոզեֆ Հյումի կրտսեր որդին էր, նրա ինը երեխաներից ութերորդը^[8]։ Ծնվել է Լոնդոնի Վեստմինիստր թաղամասում, մկրտվել Բրայանստոն Սքվերի Սբ. Մարիամ եկեղեցում^[9]։ Սովորել է Լոնդոնի համալսարանի բժշկական քոլեջում^[10], աշխատանքի նշանակվել Հնդկական քաղաքացիական ծառայությունում, ինչի պատճառով էլ ուսանել է նաև Արևելահնդկական ընկերության քոլեջում։ 1849 թվականին մեկնել է Հնդկաստան, աշխատանքի անցել գաղութային վարչակազմում։ 1856—1867 թթ. հարկահավաք էր Իթավայի շրջանում։ Մասնակցել է սիփայների ապստամբությունը ճնշելուն, աչքի ընկել խիզախությամբ, պարգևատրվել Բանիի շքանշանով։ Նշանակվել է Իթավայի շրջանային վարչակազմի ղեկավար, իրականացրել մի շարք նշանակալի բարեփոխումներ գյուղատնտսության, կրթության, առողջապահության, քաղաքային ինքնավարության բնագավառներում։ Իթավայում Հյումի հիմնադրած դպրոցը կրում է նրա անունը^[11]։ 1871 թվականին Հյումը նշանակվել է Հնդկաստանի փոխարքայության կառավարության եկամուտների, գյուղատնտեեսության և առևտրի դեպարտամենտի ղեկավար^[12], ձգտել է ազատական բարփոխումներ իրականացնել, սուր քննադատության է ենթարկել փոխարքայի՝ լորդ Ռ. Բուլվեր-Լիտտոնի քաղաքականությունը։ 1882 թվականին ազատվել է պաշտոնից։ 1894 թվականին լքել է Հնդկաստանը, վերադարձել Անգլիա, բնակություն հաստատել Լոնդոնում։

Երկեր

• My Scrap Book: Or Rough Notes on Indian Oology and Ornithology (1869)
• List of the Birds of India (1879)
• The Nests and Eggs of Indian Birds (3-volumes)
• with Marshall, Charles Henry Tilson (1879). The Game Birds of India, Burmah and Ceylon. Calcutta: A.O. Hume & C.H.T. Marshall. OCLC 5111667. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին. (3-volumes, 1879–1881)
• Hints on Esoteric Theosophy
• Agricultural Reform in India (1879)
• Lahore to Yarkand. Incidents of the Route and Natural History of the Countries Traversed by the Expedition of 1870 under T. D. Forsyth
• Stray Feathers (11-volumes + index by Charles Chubb)

Ալան Հյումի անունով կոչված թռչնատեսակներ

• Hume's ground tit, Pseudopodoces humilis
• Hume's wheatear, Oenanthe albonigra
• Hume's boobook, Ninox obscura
• Hume's short-toed lark, Calandrella acutirostris
• Hume's leaf warbler, Phylloscopus humei^[13]
• Hume's whitethroat], Sylvia althaea
• Hume's treecreeper, Certhia manipurensis

Այլ կենդանատեսակներից Հյումի անունով են կոչվել մանիպուրյան թփուտների առնետը՝ Manipur bush rat - Hadromys humei^[14], Նարկոնդամ կղզում հանդիպող ցամաքային խեցգետինը^[15], Phylloscopus humei-ը^[16] և Հյումի արխարը՝ Ovis ammon humei Lydekker 1913^[17] (ներկայոմս անվանվում է նաև Ovis ammon karelini, Severtzov, 1873)^[18]: