Ֆանտազիա (սրճարան)

Սրճարան «Ֆանտազիա» (վրաց.՝ კაფე ფანტაზია), Բաթումում առավել հայտնի է, որպես «Ռվափեխա» (վրաց.՝ რვაფეხა — «ութոտնուկ») անվանմամբ, նախկին սրճարան, որը գտնվում է Բաթումում (Աջարիայի հանրապետություն, Վրաստան)։ Կառույցը տեղադրված է ծովափին մոտ գտնվող ծառուղում` Բաթումի համալսարանի կողքին։ Ավելի վաղ այստեղ է գտնվել «Բաթումի» առողջարանը, որի փոխարեն այսօր կառուցվում է «Բաթումի-Հիլտոն» հյուրանոցը^[1]։

Ֆանտազիա კაფე ფანტაზია
Սրճարանի տեսքը 2011 թվականին
Տեսակ	սրճարան
Երկիր	Վրաստան
Տեղագրություն	Բաթում
Բացված	1975

Պատմություն

Ներկայումս բացօթյա քանդակ հանդիսացող սրճարանի շենքի հիմնադիրներից են ճարտարապետ Գեորգի Չախավան^[2] և Գեղարվեստի ակադեմիայի պրոֆեսոր, Վրաստանի վաստակավոր նկարիչ Զուրաբ Կապանաձեն։ Սրճարանի շենքի նախագծմամբ զբաղվող ստեղծագործական խմբում են եղել նաև ճարտարապետ Զուրաբ Ջալագոնիան և «Նիանգի» ամսագրի գլխավոր նկարիչ, Վրաստանի վաստակավոր նկարիչ Նոդար Մալազոնիան։ Նախագծի վրա աշխատել է նաև տրանսպորտային ինժեներ Պաատա Դոբորջգինիձեն։ Շինարարությունը տևել է մոտ ութ ամիս։

Աշխատանքներն ավարտվել են 1975 թվականին։ Բացումից հետո «Ֆանտազիա» սրճարանը դարձել է Բաթումի բնակիչների և նավահանգստային քաղաքի բազմաթիվ հյուրերի հանգստի և հանդիպման ճանաչված վայր։ Այն հատուկ ճանաչվածություն ուներ երիտասարդության շրջանում։

Խորհրդային ժամանակներում այստեղ մատուցվում էին թուրքական սուրճ, լցնովի պաղպաղակ և ոչ ալկոհոլային խմիչքներ։ Քանի որ «Ութոտնուկ» սրճարանը շատ մոտ էր Խորհրդային Միության և Թուրքիայի սահմանին` երեկոյան 10-ից հետո արգելվում էր այցելությունները սրճարան։

Ճարտարապետական և գեղարվեստական արժեք

Կառույցն իրենից ներկայացնում է 8 հենասյուների վրա կանգնած և կոնստրուկցիայի ութ խորշ ունեցող երկաթե կարկաս, որը ամրացվել է հենց տեղում նախագծային աշխատանքների ընթացքում մշակված հատուկ էսքիզների հիման վրա։ Կարկասը ծածկված է հղկված և գույնզգույն մոզաիկ քարերով` գունախճիկներով զարդարված մետաղական ցանցով։ Գունախճիկները պատրաստվել են Լենինգրադում պատենտավորված և մշակված հատուկ տեխնոլոգիաներով։ Կառույցը փաստացի թեթև կոնստրուկցիա է հանդիսանում, քանի որ նրա միջնամասը խոռոչ է, համապատասխանաբար այն պետք է ստացվեր փխրուն, չնայած մի շարք կոնստրուկտիվ առանձնահատկությունների շնորհիվ ճարտարապետներին հաջողվել է հասնել որոշակի ամրության։ Այդպիսի որոշումն է ինքնատիպ դարձրել կորագիծ ձևերի ծածկույթը, ճարտարապետի խոսքերով «դրա առանձնահատկությունն այն է, որ նրա հաստությունը, մյուս չափումների հետ համեմատած, աննշան է, այդ պատճառով էլ հնարավոր է դարձել ստեղծել զարմանալիորեն էլեգանտ, նուրբ և ձևով բարդ կոնստրուկցիա։ Վրաստանում նմանատիպ կոնստրուկցիաների առկայությունը ցույց է տալիս, որ մեր մոտ այդ դարաշրջանում տեղ ունեին այնպիսի գործառույթներ, ինչպիսիք Եվրոպայում, չնայած նրան, որ մենք ապրում էինք երկաթյա վարագույրի ետևում»^[3]։

Նկարագրություն

«Ութոտնուկի», «մարմնին», որի վրա կառուցված է սրճարանը և որի մակերևույթը կարծես արտացոլում է ծովը, «տեղադրված» են տարատեսակ ծովային բնակիչներ, որոնց թվում Բաթումի խորհրդանիշներ դելֆինները, նաև ծովաձիեր, ծովաստղեր և գույնզգույն ձկներ։

Կառույցը բարձրացված է հատուկ առանձնացված նեղ աստիճաններով ու կասկադով մակերևույթի վրա, որը տանում է հյուրանոցից դեպի «Ութոտնուկ»։ Հարթակը ծածկված է բաց գույնի սալիկներով։

Ժամանակակից տեսք

2000 թվականից սրճարանը չի գործում, դատարկ է, որն էլ պատճառ դարձավ շենքի մակերևութային վնասվածքների և տարածքի սանիտարահիգիենիկ վիճակի վատացման։ Կառույցը չկա ճարտարապետական հուշարձանների ոչ մի ցանկում։

Լրատվամիջոցների տարածած տեղեկությունների համաձայն^[4], Hilton^[1] ընկերությունը պլանավորում է ներդրումներ կատարել հարակից տարածքն իր սեփական կարիքների համար օգտագործելու։ Ենթադրվում է, որ սրճարանի վերակառուցումը կհանգեցնի «Ութոտնուկի» վերացման։

Բաթումի բնակչությունը, ճարտարապետները և վրաց հասարակական գործիչները հանդես են եկել նոր շինարարության դեմ։ Տեղի է ունեցել ստորագրահավաք^[5]։

Մասնագետները Hilton-ի ներկայացուցիչներին խորհուրդ են տվել գնահատել կառույցի գեղարվեստական արժեքը և կատարել տարածքի վերակառուցում` նրա մեջ ներառելով «Ֆանտազիա» սրճարանը։ Մասնագետների կարծիքով գույնզգույն ապակիով երեսպատված հյուրանոցային ճակատամասերը արդեն իսկ համապատասխանում են սրճարանի մոզաիկային։

2014 թվականի դեկտեմբերի 6-ի «Հիլթոն-Բաթումի» և «Տուրինվեստ» ՍՊԸ համատեղ հայտարարության մեջ ասվում է. ««Ֆանտազիա» սրճարանի քանդումը երբեք չի մտել մեր մտադրությունների մեջ»^[6]։

Արվեստում

«Ֆանտազիա» սրճարանը կարելի է տեսնել «Սեր և աղավնիներ» ֆիլմի դրվագներից մեկում։

Ծանոթագրություններ

1. Hilton Batumi
2. «კაფეს შესახებ გიორგი ჩახავას პერსონალურ საიტზე». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 28-ին.
3. ორმაგი სიმრუდე, ნინო ჩაჩხიანი, netgazeti.ge
4. «ჰილტონ ბათუმი», რვაფეხა და ოფშორი, ცაგო კახაბერიძე, 27 მაისი 2014
5. «პეტიცია ბათუმის რვაფეხას დასაცავად!». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 28-ին.
6. «შპს «ტურინვესტის» და ჰილტონ ბათუმის ერთობლივი განცხადება, ინტერნეტ-გამოცემა ბათუმელები, 6 დეკემბერი 2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 28-ին.

Արտաքին հղումներ

• ცაგო კახაბერიძე, «ჰილტონ ბათუმი», რვაფეხა და ოფშორი, ბათუმელები, 2014.05.27 = Цаго Кахаберидзе «Хилтон-Батуми», осьминог и море, «Батумелеби», 27 мая 2014 года.
• ლელა დუმბაძე, მიტოვებული კაფე «რვაფეხა», ბათუმელები, 2012.08.29 = Лела Думбадзе Заброшенное кафе «Осьминог», «Батумелеби», 29 августа 2012 года.
• «ბათუმელები», «დაიცავი რვაფეხა!» — ბათუმში აქცია იგეგმება, 2014.12.03, ბათუმელები = «Батумелеби», «Защитим „Осьминога“!» — запланированная акция в Батуми, «Батумелеби», 3 декабря 2014 года.
• ნანა კვაჭაძე, «რვაფეხა» სააგენტოს გადაწყვეტილების მოლოდინში, Արխիվացված 2015-01-23 Wayback Machine ბათუმელები, 2014.12.27 = Нана Квачадзе «Осьминог» в ожидании решения, «Батумелеби», 27 декабря 2014 года.