Տրետուք

Տրետուք, գյուղ Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզի Վարդենիս համայնքում^[1]։

Գյուղ
Տրետուք
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Գեղարքունիքի մարզԳեղարքունիքի մարզ
Համայնք	Վարդենիս (համայնք) | Վարդենիս համայնք[1]
Մակերես	23.36 կմ²
ԲԾՄ	2150 մ
Պաշտոնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	229[2] մարդ (2008 հունվարի 1)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Տրետուք (Հայաստան) Տրետուք (Գեղարքունիքի մարզ)

Գտնվում է Վարդենիս քաղաքից մոտ 12 կմ հյուսիս-արևելք` ծովի մակարդակից մոտ 2150 մ բարձրության վրա։ Գյուղը գտնվում է մայրաքաղաք Երևանից՝ 180 կմ, մարզկենտրոն Գավառից 88 կմ հեռավորության վրա։

Վերանվանվել է Տրետուք 1991 թ. ապրիլի 3-ին^[3]։ 2017 թվականից գյուղը գտնվում է Գեղամասար համայնքի կազմում։ Գյուղում գործում են դպրոց, բուժկետ և մանկապարտեզ։

Պատմություն

Անվան ծագումնաբանություն

Գյուղը կոչվել է հին աղբյուրներում հիշատակվող Սյունիքի Սոթք գավառի Տրետուք գյուղի անունով։ Այդ անվանումը կապում են հայկական տոմարի չորրորդ ամսվա՝ Տրեի հետ, որն իր հերթին կապված է Հայոց դիցարանի դպրության, պերճախոսության, գիտությունների ու արվեստների աստծո՝ Տիրի անվան հետ։

Ենթադրվում է, որ բնակավայրն ունի հին պատմություն և նախկինում եղել է հայաբնակ, ինչի մասին վկայում են գյուղի տարածքում հայտնաբերված XIV-XV դարերի խաչքարերը (տես այստեղ)։

Բնակչություն

Ըստ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների՝ Տրետուքի մշտական բնակչությունը կազմել է 174, առկա բնակչությունը՝ 164 մարդ^[4]։ Մինչև 1989 թ. գյուղը հիմնականում բնակեցված է եղել ադրբեջանցիներով^[5][6], այնուհետ` Ադրբեջանի Խանլար քաղաքից բռնագաղթած հայերով^[3]։

Տրետուքի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև.

Տարի	Բնակչություն
1873	317 մարդ	[7]
1897	517 մարդ	[7]
1926	218 մարդ	[7]
1939	379 մարդ	[7]
1959	444 մարդ	[7]
1970	633 մարդ	[7]
1979	738 մարդ	[7]
1989	534 մարդ	[7]
2001	183 մարդ	[7]
2011	174 մարդ	[8]