Չար ոգի

Չար ոգի (պրաս.՝ *běsъ) չարագործ ոգի, դև, սլավոնական դիցաբանության^[1] և սլավոնների ժողովրդական քրիստոնեության մեջ։ Ժողովրդական դիվաբանությունում սլավոնները չար ոգու մասին պատկերացումները զարգացել են գրքային (եկեղեցական) ավանդույթի ազդեցության ներքո՝ մոտենալով և խառնվելով դևի հավատալիքներին^[1]։ Կրոնական հավատալիքների մեջ «չար ոգիների տիեզերքը» կարող է մեկնաբանվել տարբեր արատներով և հիվանդություններով, մասնավորապես՝ «կատաղությամբ»։

Ալեքսանդր Պուշկին «Ծեր չար ոգի»

Մոլեգնություն չար ոգուց

Համաձայն քրիստոնեական ուսմունքի, չար ոգիները կարող են «մտնել» մարդու մեջ, դա անվանվում է «մոլեգնություն չար ոգուց» (հուն.՝ δαιμονισθείς, δαιμονιζόμεν - դևերի ներխուժում)։ Հիսուս Քրիստոսի կողմից մարդկանց մեջից չար ոգիների վտարման մասին գրված է Ավետարանում, իսկ չար ոգու արտահայտած միտքը դարձել է թևավոր արտահայտություն՝ «Անունս լեգիոն է»։ Չար ոգին, որը մտել է մարդու մեջ ստիպում է նրան շատ ավելորդությունների, առաջացնում է հոգեկան տարբեր հիվանդություններ^[2][3][4]։ Չար ոգիներին առանձնացնում են յոթ մահացու մեղքերով, որոնց Քրիստոսը վտարեց Մարիամ Մագդաղենացու միջից^[5]։

Աստվածաբանական մեկնաբանություններ

Աստվածաբան Ա. Ի. Օսիպովը կարծում է, որ դևերը կարող են գործել մարդու մեջ և մարդու վրա, միայն այն դեպքում, եթե նա իրեն պահում է «ոչ Աստծո խոսքով», վկայակոչելով Անտոն Մեծի խոսքերը՝ «Եթե նա սկսում է ապրել հակառակ Աստծո պատվիրաններին, ապա նա միանում է չար ոգիներին»։ Նրա կարծիքով, չար ոգիները չունեն լիակատար իշխանություն մարդու վրա, այլապես չէին լինի սրբեր, պատվարժան և մարտիրոսներ^[6]։

Մշակույթում

Սուրբ Նիկիտա Բեսոգոնը հարվածում է չար ոգուն

• Նիկիտո Բեսոգոնը մարդ է ով ծեծի է ենթարկել չար ոգուն, որը փորձել էր նրան շեղել քրիստոնեությունն ընդունելուց և դառնալ հեթանոս։
• «Վանականը և Չար ոգին» 2016 թվականի ֆիլմն է ֆանտաստիկ դրամայի ժանրում՝ կատակերգության և միստիկայի տարրերով, որը պատմում է Լեգիոն անունով չար ոգիով տարված վանականի մասին։ Ֆիլմի գաղափարը կապված է 19-րդ դարի Նիլո-Սորի անապատի վանականների կյանքի և XII դարի Իոանն II արքեպիսկոպոսի կյանքի հետ, ով իշխանություն ուներ դևերի վրա։

Ծանոթագրություններ

1. Белова, 1995, էջ 164
2. игумен Нектарий (Морозов) (2011 թ․ մայիսի 20). «Между другом и врагом. Беседа об ангелах и демонах : [интервью]». pravoslavie.ru.
3. «Бесы : подборка высказываний св. отцов и церковной библиографии». verapravoslavnaya.ru.
4. «Мнение священнослужителей о бесах, демонах и отчитке : видео». bogistina.info.
5. Феофилакт Болгарский. Комментарий к Мк. 16:9 // Толкование на Евангелие от Марка
6. А.И. Осипов. «Насколько бесы реально действуют в человеке?». svyatmatrona.ru. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 16-ին.

Գրականություն

Հանրագիտարաններ

• Бес // «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — М. : Большая российская энциклопедия, 2005. — С. 411. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 3). — ISBN 5-85270-331-1.
• Иванов В. В., Топоров В. Н. Анчутка // Славянская мифология. Энциклопедический словарь. — М.: Эллис Лак, 1995. — С. 35. — ISBN 5-7195-0057-X.
• Лось Я. Л. (1890–1907). «Бес». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Մենագրություններ

• Амфитеатров А. Дьявол в быту, легенде и литературе средних веков. — М.: Эксмо, 2003. — 800 с. — Серия «Великие посвященные». — ISBN 5-699-04469-8
• Антонов Д. И., Майзульс М. Р. Демоны и грешники в древнерусской иконографии: семиотика образа. — М.: Индрик, 2011.
• Гаврилов Д., Наговицын А. «Боги славян. Язычество. Традиция» — М.: Рефл-Бук, 2002.
• Джуан С. Какодемономания: экзорцизм, или Одержимость дьяволом // Странности нашего мозга / пер. А. А. Давыдова. — М.: Рипол Классик, 2008. — ISBN 978-5-386-00749-2
• Калашников В. «Боги древних славян», — М.: Белый город, 2003.
• Левкиевская Е. Е. Мифы русского народа. — М.: Астрель, 2000. — С. 442—445. — 528 с. — (Мифы народов мира). — ISBN 5-17-002811-3
• Попов М. Бестиарий. Бесы и черти // Мир фантастики. — № 7 (71); июль 2009. — С. 126—130.

Եկեղեցական աղբյուրներ

• игумен Нектарий (Морозов) (2011 թ․ մայիսի 20). «Между другом и врагом. Беседа об ангелах и демонах : [интервью]». pravoslavie.ru.
• «Бесы : подборка высказываний св. отцов и церковной библиографии». verapravoslavnaya.ru.
• «Мнение священнослужителей о бесах, демонах и отчитке : видео». bogistina.info.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չար ոգի» հոդվածին։