Շառլ Ադոլֆ Վյուրց

Շառլ Ադոլֆ Վյուրց (ֆր.՝ Charles Adolphe Wurtz, նոյեմբերի 26, 1817(1817-11-26)^{[1][2][3][…]}, Ստրասբուրգ^[4][1] - մայիսի 12, 1884(1884-05-12)^{[1][2][3][…]}, Փարիզ^[4][5]), ֆրանսիացի քիմիկոս, Փարիզի ԳԱ անդամ (1867)։

Շառլ Ադոլֆ Վյուրց Charles Adolphe Würtz
Ծնվել է	նոյեմբերի 26, 1817(1817-11-26)[1][2][3][…] Ստրասբուրգ[4][1]
Մահացել է	մայիսի 12, 1884(1884-05-12)[1][2][3][…] (66 տարեկան) Փարիզ[4][5]
Գերեզման	Պեր Լաշեզ[6] և tomb of Oppermann
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Դավանանք	բողոքականություն
Մասնագիտություն	քիմիկոս, քաղաքական գործիչ, համալսարանի դասախոս և բժիշկ
Հաստատություն(ներ)	Փարիզի բժշկության դպրոց, Ստրասբուրգի համալսարանի բժշկության ֆակուլտետ և Գյուղատնտեսության ազգային ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	քիմիա և բժշկություն
Պաշտոն(ներ)	անփոփոխ սենատոր, Mayor of 7th arrondissement of Paris? և նախագահ
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Փարիզի գիտափիլիսոփայական միություն, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիայի քիմիկոսների ասոցացիա, Ազգային բժշկական ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Բելգիայի թագավորական բժշկական ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[5]
Ալմա մատեր	Ստրասբուրգի համալսարան, Գիսենի համալսարան և Ժան Շթուրմի գիմնազիա (1834)
Տիրապետում է լեզուներին	ֆրանսերեն[3] և գերմաներեն
Եղել է գիտական ղեկավար	Émile Lemoine?, Պոլ Էմիլ Լեկոք դը Բուաբոդրան և Արման Գոթիե
Հայտնի աշակերտներ	Ալեքսանդր Զայցև
Պարգևներ	[7] Ֆարադեյի դասախոսության նրցանակ Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ [8] Jecker Prize? [9] և Էյֆելյան աշտարակի 72 անունների ցանկ [10]
Charles Adolphe Wurtz Վիքիպահեստում

Քիմիա ուսումնասիրել է Լիբիխի (Հիսեն) և Դյումայի (Փարիզ) լաբորատորիաներում։ 1853 թվականից՝ Սորբոնի համալսարանի օրգանական քիմիայի պրոֆեսոր։ Հայտնաբերել է բազմաթիվ օրգանական նյութեր և սինթեզի եղանակներ։ Ստացել և ուսումնասիրել է ճարպային ամինների պարզագույն ներկայացուցիչները՝ մեթիլամինը և էթիլամինը (1849 թ.)։ Առաջարկել է (1855 թ.) հագեցած ածխաջրածինների ստացման ընդհանուր եղանակ, սինթեզել է էթիլենգլիկոլը (1856 թ.), էթիլենքլորհիդրինը և էթիլենի օքսիդը (1859 թ.), որից ստացել է ամինասպիրտներ, խոլինը (1867 թ.) և նեյրինը (1869 թ.)։ Բենգոլսուլֆոթթուների և կալիումի հիդրօքսիդի փոխազդեցությամբ ստացել է ֆենոլ (1867 թ.), նկարագրել է ալդոլային կոնդենսումը (1872 թ.)։ Կարևոր են նաև ցիանի քլորիդի, ուրետանի, ամիլսպիրտի, ամիլենի, խառը ռադիկալների, կաթնաթթվի վերաբերյալ հետազոտությունները։ Վյուրցը ատոմամոլեկուլային ուսմունքի, Ա․ Բուտլերովի կառուցվածքային տեսության և Դ. Մենդելեևի պարբերական օրենքի ջատագովն էր։

Ծանոթագրություններ

1. Вюрц, Шарль-Адольф (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. VIIа. — С. 711—713.
2. senat.fr (ֆր.)
3. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
4. Вюрц Шарль Адольф // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
5. www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
6. http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9751478j/f116
7. Award winners : Copley Medal — Royal Society.
8. List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 390.
9. Académie des sciences (France), Centre national de la recherche scientifique (France) Comptes rendus de l'Académie des Sciences, Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences (ֆր.) — Paris: Académie des sciences, Gauthier-Villars, 1836. — ISSN 0249-6321; 2419-7610; 0001-4036; 2419-6304
10. https://www.toureiffel.paris/fr/le-monument/tour-eiffel-et-sciences

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 481)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շառլ Ադոլֆ Վյուրց» հոդվածին։