ՅՈՒՆԻՍԵՖ

ՄԱԿ-ի Մանկական հիմնադրամ (անգլ.՝ United Nations Children's Fund; հպվ.։ պաշտ. հայերեն՝ ՅՈՒՆԻՍԵՖ; անգլ.՝ UNICEF), միջազգային կազմակերպություն, որը գործում է Միացյալ ազգերի կազմակերպության հովանու ներքո։

ՅՈՒՆԻՍԵՖ
ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի տարբերանշանը
Տեսակ	organization established by the United Nations?
Երկիր	ԱՄՆ[1]
Հապավում	անգլ.՝ UNICEF հայերեն՝ ՅՈՒՆԻՍԵՖ
Կարգախոս	անգլ.՝ Unite for children հայերեն՝ Միավորվել հանուն երեխաների
Հիմնադրված	Դեկտեմբերի 11, 1946 (1946-12-11)
Իրավ. կարգավիճակ	գործող
Գլխադասային գրասենյակ	Նյու Յորք
Գլխավոր քարտուղար	Էնթոնի Լեյք
Ղեկավար	Catherine M. Russell?
Վերադաս կազմակերպություն	ՄԱԿ-ի Տնտեսական և սոցիալական խորհուրդ
Հիմնադիր	Միացյալ ազգերի կազմակերպության գլխավոր ասամբլեա և Ludwik Rajchman?
Պարգևներ	[2][3] Children of the Earth? Ինդիրա Գանդիի մրցանակ Վատելերի խաղաղության մրցանակ և նվիրաբերման կնիք DZI [4]
Կայք	unicef.am

ՄԱԿ-ի Միջազգային արտակարգ մանկական հիմնադրամ անվանումով հիմնադրամը (անգլ.՝ United Nations International Children's Emergency Fund; ֆր.՝ Fonds des Nations unies pour l'enfance) ստեղծվել է 1946 թվականի դեկտեմբերի 11-ին ՄԱԿ-ի գլխավոր վեհաժողովի որոշումով՝ որպես Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում տուժած երեխաներին օգնություն ցուցաբերող արտակարգ կազմակերպություն։ Ենթադրվում էր, որ հիմնադրամը կլինի ժամանակավոր, բայց 1953 թվականին ՄԱԿ-ն ընդլայնեց կազմակերպության գործունեության շրջանակները և նրա իրավասությունները երկարաձգեց անորոշ ժամկետով։ Հիմնադրամը ստացավ իր ներկայիս անվանումը՝ պահպանելով նախնական հապավումը UNICEF։ Կազմակերպության կենտրոնական գրասենյակը տեղակայված է Նյու Յորքում։

Հիմնադրամներ

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը հիմնված է կառավարությունների և մասնավոր դոնորների ներդրումների վրա։ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի ընդհանուր եկամուտը 2015 թվականին կազմել է 5.009.557.471 ԱՄՆ դոլար։ Կառավարությունները նպաստում են կազմակերպության ռեսուրսների երկու երրորդին։ Ենթադրվում է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի եկամտի 92 տոկոսը հանգանակվում է ծրագրային ծառայություններց։ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի ծրագրերն ընդգծում են համայնքային մակարդակով ծառայությունների զարգացումը, նպաստելով երեխանների առողջությանը և բարեկեցությանը։ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը պարգևատրվել է 1965 թվականին Խաղաղության Նոբելյան մրցանակով, 1989 թվականին Ինդիրա Գանդիի մրցանակով և 2006 թվականին Աստուրիայի արքայադստեր մրցանակով^[5][6]։

1965 թվականին ՄԱԿ-ի Մանկական հիմնադրամը ստացավ Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ։

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հովանու ներքո 1989 թվականին անցկացվեց «Երեխայի տարի» ծրագիրը^[7]։

ՄԱԿ-ի Մանկական հիմնադրամը օգնություն չի բաժանում մորն ու մանկանը։ Մինչ 2010 թ. ՄԱԿ-ի Մանկական հիմնադրամի նպատակներն էին՝

• մինչև 5 տարեկան երեխաների մահացության նվազեցում 1/3-ով,
• մայրերի մահացության կրճատում 50 %-ով,
• սկզբնական կրթություն ապահովել երեխաների 80 %-ի համար։

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի այս և այլ նպատակաների իրագործմանն օգնում են ավելի քան 180 բարի կամքի դեսպանները։

Գրասենյակներ

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի աշխատանքների մեծ մասը կատարվում է դաշտային պայմաններում, ներկայությունը 192 երկրներում և տարածքներում։ Յունիսեֆի ավելի քան 150 երկրի գրասենյակների, շտաբի և այլ գրասենյակների և 34 ազգային կոմիտեների ցանցը ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի առաքելությունն իրականացնում է ընդունող կառավարությունների հետ մշակված ծրագրերի միջոցով։ Յոթ տարածաշրջանային գրասենյակների անհրաժեշտության դեպքում, տրամադրում են տեխնիկական աջակցություն երկրի գրասենյակներին։ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի մատակարարման բաժինը հիմնված է Կոպենհագենում, և գործում է որպես առաջնային բաշխման կետ, այնպիսի սուբյեկտների համար, ինչպիսիք են՝ ՄԻԱՎ ունեցող երեխաների և մայրերի հակառետրովիրուսային դեղամիջոցները, սննդային հավելումները, վթարային ապաստանները, ընտանիքի վերամիավորումը և ուսումնական պարագանները^[8]։ 36 անդամ ունեցող գործադիր խորհուրդը սահմանում է քաղաքականություն, հաստատում է ծրագրերը և վերահսկում է վարչական և ֆինանսական պլանները։ Գործադիր խորհուրդը կազմված է կառավարության ներկայացուցիչներից, որոնք ընտրվում են Միավորված ազգերի կազմակերպության տնտեսական և սոցալիական խորհրդի կողմից, սովորաբար երեք տարի ժամկետով։

Կառավարում

Յուրաքանչյուր երկրի գրասենյակ իրականացնում է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի առաքելությունը՝ համագործակցության մշակված եզակի ծրագիր տվյալ կառավարության հետ։ Այս հնգամյա ծրագիրն ուղղված է երեխաների և կանանց իրավունքների իրականացման գործնական ուղիներին։ Տարածաշրջանային գրասենյակներն ուղղորդում են այս աշխատանքը և անհրաժեշտության դեպքում ապահովում են տեխնիկական աջակցություն երկրի գրասենյակներին։ Ընդհանուր կառավարման և վարչության կազմակերպումը տեղի է ունենում շտաբում, որտեղ ձևավավորվում են երեխաների մասին գլոբալ քաղաքականություն։ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի բոլոր աշխատանքների ղեկավարումը և վերահսկումը 36 անդամներից բաղկացած գործադիր խորհուրդ է, որտեղ կառավարության ներկայացուցիչներ են։ Նրանք սահմանում են քաղաքականություն, հաստատում են ծրագրեր և որոշում են վարչական, ֆինանսական ծրագրերը և բյուջեները։ Գործադիր խորհրդի աշխատանքը համակարգվում է բյուրոյի կողմից, որը բաղկացած է նախագահից և չորս փոխնախագահներից, յուրաքանչյուր առաջնորդ, որը ներկայացնում է հինգ տարածաշրջանային խմբերից մեկը։ Այս հինգ առաջնորդները, յուրաքանչյուրը, որը ներկայացնում է հինգ տարածաշրջանային խմբերից մեկը, ընտրվում է գործադիր խորհուրդ ամեն տարի իր անդամների շրջանում, նախագահությունը, շրջանային խմբերի շրջանում, տարեկան կտրվածքով։ Որպես մաքսային հարց, անվտանգության խորհրդի մշտական անդամները չեն հանդիսանում գործադիր խորհրդի աշխատակիցներ։ Գործադիր խորհրդի քարտուղարի գրասենյակն աջակցում և ծառայում է գործադիր խորհրդին։ Այն պատասխանատու է գործադիր խորհրդի և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի քարտուղարության միջև արդյունավետ փոխհարաբերությունների պահպանման համար և օգնում է կազմակերպել գործադիր խորհրդի դաշտային այցելությունները^[9][10][11]։

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի տարածաշրջանային գրասենյակներ

Հետևյալ երկրները հյուրընկալում են ՅՈւՆԻՍԵՖ-ի տարածաշրջանային գրասենյակները․

1. Ամերիկայի և Կարիբյան տարածաշրջանի գրասենյակ, Պանամա քաղաք, Պանամա
2. Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանային գրասենյակ, Ժնև, Շվեյցարիա
3. Արևելյան Ասիայի և Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանային գրասենյակ, Բանգկոկ, Թաիլանդ
4. Արևելյան և Հարավայի Աֆրիկայի տարածաշրջանային գրասենյակ, Նայրոբի, Քենիա
5. Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի տարածաշրջանային գրասենյակ, Ամման, Հորդանան
6. Հարավային Ասիայի տարածաշրջանային գրասենյակ, Կատմանդու, Նեպալ
7. Արևմտյան և Կենտրոնական Աֆրիկայի տարածաշրջանային գրասենյակ, Դակար, Սենեգալ

Հովանավորչություն

Լիոնել Մեսսին կրում է Բարսելոնայի վերնաշապիկը UNICEF-ի լոգոյով, 2007

2006 թվականին սեպտեմբերի 7-ին ՅՈՒՆԻՍԵՖԻ-ի և «Բարսելոնայի»՝ Իսպանիայի կատալոնական ֆուտբոլային ակումբի միջև պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց, որի արդյունքում ակումբը տարեկան 5 մլն եվրո նվիրաբերեց կազմակերպությանը։ Համաձայն պայմանագրի՝ «Բարսելոնան» կպահպանի ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի լոգոն՝ իրենց համազգեստի առջև դեղին գույնի վրա։ Սա առաջին անգամ է, որ ֆուտբոլային ակումբը հովանավորեց կազմակերպությանը, հակառակ նրան, ինչպես դա ընդունված է ամենուր։ Բարսելոնայի պատմության մեջ առաջին անգամն էր ,որ նրանք իրենց համզգեստի դիմաց մեկ այլ կազմակերպության անունն են ունեցել^[12]։ 2016 թվականին թիմը ստորագրել է նոր քառամյա հովանավորության պայմանագիր՝ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հետ, որ կազմակերպությանը տարեկան 1,5 մլն ֆունտ ստերլինգ և անվճար գովազդ^[13]։ 2007 թվականի հունվարին ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը համագործակցեց Կանադայի ազգային վրանային հենարանների թիմի հետ։ Թիմը պաշտոնապես վերանվանվել է որպես «UNICEF Team Canada», և նրա մրցակիցները կրում են ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի լոգոն, և թիմի անդամները խթանում և միջոցներ են հավաքում ՄԻԱՎ-ի ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարի վերաբերյալ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի քարոզչության համար^[14]։ Երբ թիմը դարձավ 2008 թվականի վրանի աշխարհահռչակ չեմպիոն, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի դրոշը բարձրացվեց Կանադայի դրոշի կողքին՝ առաջին անգամ միջազգային Գրան Պրի ձիարշավի մրցույթի պատմության մեջ, որ ոչ պետական դրոշը օդ է բարձրացվել^[15]։ Շվեդական ակումբը«Hammarby If» հետևեց Իսպանական և Կանադական թիմին 2007 թվականին ապրիլի 14-ին, նաև ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի համար միջոցներ հավաքելու և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի անունը ցուցադրելու համար^[16]։ Դանիայի ֆուտբոլային ակումբը Բրոնդի Իֆը 2008 թվականից մինչև 2013 թվականը մասնակցեց նման պայմանավերվածությանը^[17]։ 2007 թվականին Race մեքենավար Ժակ Վիկենեվը ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի լոգոն է տեղադրել NASCAR-ի արհեստագործական բեռնատարների շարքում #27 Bill Davis Racing փիքափ բեռնատարի վրա^[18]։ Ավստրալիայի A-League ակումբը հայտարարեց, որ նրանք կմասնակցեն նաև Ասիայի և Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի երեխաների համար ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի միջոցների հավաքագրմանը, ինչպես նաև կցուցաբերեն ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի լոգոն 2011-12 A-Leauge-ի մնացած ժամանակահատվածի համար^[19]։ Բոտսվանայում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը ֆինանսավորել է Բոտսվանա քաղաքի յուրաքանչյուր դպրոցահասակ երեխաների համար ՁԻԱՀ-ի զարգացումը TeachAIDS-ի շահույթ չհետապնդող կազմակերպությունից^[20]։ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը հայտարարել է Շոտլանդական ակումբի Ռեյնջեր Ֆ.Կ. ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը համագործակցել է Ռեյնջերս բարեգործական հիմնադրամի հետ և խոստացել է բարձրացնել մինչև 300 հազար ֆունտ ստերլինգը։ 2010 թվականին ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը համագործակցեց Phi lota Alpha-ի հետ՝ դրանք դարձնելով ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի առաջին հունական նամակագրված կազմակերպությունը։ 2011 թվականին Phi lota Alpha-ն բարձրացրեց ավելի քան 20,000 ԱՄՆ դոլար «Հպատակային նախագծի» և «Խաբեյության» կամ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի քարոզարշավի համար^[21]։ 2013 թվականին նրանք պայմանավորվել են հունական միության ֆուտբոլի չեմպիոն՝ Օլիմպիակոս Ֆ.Կ. հետ, որ նրանք իրենց վերնաշապիկի վրա կկրեն կազմակերպության լոգոն։

Կորպորատիվ գործընկերություն

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը համագործակցում է աշխարհի տարբեր երկրներում գտնվող մեծ, ինչպես նաև փոքր և միջին բիզնեսների հետ։ 2004 թվականից կազմակերպությունն աջակցել է Montblanc-ին, համագործակցելով՝ օգնելով աշխարհի երեխաներին ավելի լավ կրթություն ստանալ։ Ըստ պատվաստանյութի News Daily, Merck և Co.-ը համագործակցել է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հետ 2013 թվականին հունիսին Հարավային Աֆրկայում մայրերի մահացության, ՄԻԱՎ-ի և տուբերկուլյոզի տարածման նվազեցման համար։ «Merck for Mothers» ծրագիրը կստանա 500 միլիոն ԱՄՆ դոլար, որով կբարելավի մայրերի և նրանց երեխաների կյանքը ։ 2010 թվականի մայիսին Crucell NV-ը ցանկացավ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ից 110 միլիոն ԱՄՆ լրացուցիչ դոլարի դրամաշնորհ՝ իր քաղցկեղային քվինքսեմ մանկական պատվաստանյութը զարգացող աշխարհում ապահովելու համար։

Կորպորատիվ սոցիալական պատասխանատվություն

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ն ուղղակիորեն համագործակցում է ընկերությունների հետ՝ բարելավելով իրենց գործնական պրակտիկան, դրանք համապատասխանեցնելով միջազգային իրավունքին առնչվող պարտավորություններին և ապահովել, հարգելով երեխաների իրավունքները շուկայի, աշխատավայրի և համայնքի ոլորտներում^[22]։ 2012 թվականին ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ն աշխատեց «Save the Children»-ի և ՄԱԿ-ի գլոբալ պայմանագրով՝ երեխաների իրավունքների և գործարար սկզբունքների մշակման համար, և այժմ այդ ուղեցույցները հիմք են հանդիսանում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի ընկերությունների համար^[23]։ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ն աշխատում է այն ընկերությունների հետ, որոնք ձգտում են բարելավել իրենց սոցիալական կայունությունը՝ դրանք ուղղորդելով համապատասխան ջանասիրության գործընթացի միջոցով, որտեղ կարող են հայտնաբերվել իրենց մատակարարման շղթայի, օրինակ, մանկական աշխատանքի մասին, և դրանց վրա վավերացնել գործողությունները^[24]։

Մուլտֆիլմներ երեխաների իրավունքների համար

1994 թվականին ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ն անցկացրեց գագաթնաժողով՝ խրախուսելով անիմացիոն ստուդիաներն ամբողջ աշխարհում՝ ստեղծելով անհատական անիմացիոն կետեր՝ ցույց տալով երեխաների միջազգային իրավունքները։ Մուլտֆիլմներ երեխաների իրավունքների համար՝ մանկական իրավունքների մասին ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի կոնվենցիայի հիման վրա ստեղծված անիմացիոն հավաքածու։

Ծանոթագրություններ

1. Global LEI index
2. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1965/
3. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
4. https://www.dzi.de/spenderberatung/das-spenden-siegel/liste-aller-spenden-siegel-organisationen-a-z/index/U/
5. Y. Beigbeder, New Challenges for UNICEF: Children, Women and Human Rights (p. 12), Springer, 2001, 9780230595576
6. «Fifty years for children». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 9-ին.
7. «About UNICEF - FAQ». UNICEF. What does the acronym UNICEF stand for?. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 4-ին.
8. Luk Van Wassenhove; Joachim Mikalsen; Charles Delagarde (2017 թ․ ապրիլի 27). «Agility Under Pressure». Insead.
9. «How UNICEF works». UNICEF (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 6-ին.
10. «Home». UNICEF (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 6-ին.
11. «Bureau». UNICEF (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 6-ին.
12. «Futbol Club Barcelona, UNICEF team up for children in global partnership». UNICEF. 2006 թ․ սեպտեմբերի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 26-ին.
13. Pete Jenson (2016 թ․ փետրվարի 25). «Barcelona Sign New Four-Year Deal With Unicef and Will Next Target New Contracts for Neymar and Sergio Busquets». Daily Mail.
14. UNICEF Team Canada, maharaj.org
15. Newstrack India "International Tent Pegging", January 14, 2008
16. UNICEF, Hammarby strikes partnership(չաշխատող հղում) , hammarbyfotboll.se Կաղապար:Sv icon
17. «UNICEF». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-10-28-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 9-ին.
18. Diego Mejia (2007 թ․ հոկտեմբերի 5). «Grapevine: Villenueuve to Race for UNICEF». Autosport.
19. «Sydney FC and UNICEF do the rights things to improve child rights throughout Asia». UNICEF. 2012 թ․ փետրվարի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 24-ին.
20. «UNICEF funds TeachAIDS work in Botswana». TeachAIDS. 2010 թ․ հունիսի 2. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
21. «International Charity Partner – UNICEF». Rangers Charity Foundation. 2010 թ․ սեպտեմբերի 10. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 4-ին.
22. «Montblanc | UNICEF's corporate partnerships». UNICEF. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 3-ին.
23. Rogers, Emma (2013 թ․ հունիսի 4). «Merck for Mothers contributes to UNICEF's South African efforts». Vaccine News Daily. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 6-ին.
24. «Crucell announces new award of $110 million for paediatric vaccine Quinvaxem by UNICEF». Leiden Bio Science Park. 2010 թ․ մայիսի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին.

Արտաքին հղումներ

• Պաշտոնական կայք
• Պաշտոնական կայք (անգլ.)