Կլայպեդա

Կլայպեդա (լիտ.՝ Klaipėda , գերմ.՝ Memel), քաղաք Լիտվայում։ Չսառչող նավահանգիստ է Բալթիկ ծովի ափին, երկաթուղային կայարան, ավտոճանապարհների հանգույց։ Լիտվայի հնագույն քաղաքներից է։

Քաղաք
Կլայպեդա
Klaipėda
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Լիտվա
Համայնք	Կլայպեդայի քաղաքային ինքնավարություն
Հիմնադրված է	1252 թ.
Առաջին հիշատակում	1252
Այլ անվանումներ	Մեմել
Մակերես	98 կմ²
ԲԾՄ	21±1 մետր
Բնակչություն	160 361 մարդ (2012)
Ժամային գոտի	UTC+2, ամառը UTC+3
Հեռախոսային կոդ	846
Փոստային դասիչ	91001, 92001, 91007, 93001, 92011, 92015, 94001, 93007, 92007, 95001, 94007, 95006
Պաշտոնական կայք	klaipeda.lt/klaipeda/index.jsp
Կլայպեդա (Լիտվա)
Կլայպեդա Վիքիպահեստում

Անվանում

Որպես բալթերի ավան հայտնի է մեր թվարկության առաջին դարերից։ Ենթադրում են, որ անվանման հիմքում Peda ― «տարածք» բառն է։ 1252 թվականին Տևտոնյան օրդինի՝ Լիտվա ներխուժած ասպետներն այստեղ հիմնադրում են մի քաղաք և անվանում Մեմել (Նեման գետի անվան գերմաներեն ձևափոխումը)։

1923 թվականին պաշտոնապես վերականգնվել է լիտվական ազգային անվանումը^[1]։

Տնտեսություն

Զարգացած են նավաշինությունն ու նավանորոգումը, ձկնեղենի, թեթև, սննդի, փայտամշակման արդյունաբերության ճյուղերը։ Կան միջնակարգ մասնագիտական ուսումնական հաստատություններ, դրամատիկական թատրոն, հայրենագիտական թանգարան և այլն։ Քաղաք է 1252-1253 թվականներից։

Ազգային կազմ

1950-ական թվականներին քաղաքում գերակշռում էին ռուսները, իսկ 60-ակաների սկզբներին լիտվացիները։ կանյին նաև փոքրամասնություն կազմող սլավոնացիներ (23,2 %)։

Լիտվացիների թիվը Կլայպեդայում համաձային հետպատերազմյան մարդահամարի.

• 1959 – 55,2 %
• 1970 – 60,9 %
• 1979 – 61,5 %
• 1989 – 63,0 %
• 2001 – 71,3 %
• 2011 – 73,9 %

Ազգային կազմը, ըստ 2011 թվականի հաշվառման^[2][3]՝

Սբ. Ֆրանսիս քահանան քաղաքի հյուսիսային մասում

• 73,84% (119 894) — լիտվացիներ,
• 19,63% (31 872) — ռուսներ,
• 1,92% (3 120) — ուկրաինացիներ,
• 1,66% (2 698) — բելառուսներ,
• 0,33% (540) — լեհեր,
• 0,21% (337) — գերմանացիներ,
• 0,15% (241) — հրեաներ,
• 0,11% (184) — թաթարներ,
• 0,11% (181) — լատվիացիներ,
• 0,10% (166) — հայեր,
• 0,49% (790) — այլ ազգեր,
• 1,44% (2 337) — հաշվառված չեն։

Լրատվամիջոցներ

Ռադիո

• Radijo 9 91,4 FM
• Opus3 91,9 FM
• Zip FM 92,5 FM
• La Luna 94,9 FM
• Power Hit Radio 96,7 FM
• Vox Maris 99,0 FM
• Kelyje 99,8 FM
• Vakarų FM 100,4 FM
• Радиостанция Радуга 100,8 FM
• European Hit Radio 104,1 FM

Թերթ

• Vakaru Ekspresas
• Կլայպեդիայի թերթ
• 15 րոպե
• Հանրապետություն
• Լիտվայի կուրիեր

Անելիքներ

• 
  Բարոկկո թանգարանի շենքը
• 
  Ֆախվերկական պահեստ
• 
  Ֆախվերկական պահեստ 18-րդ դար
• 
  Կլայպեդա քաղաքապետարան
• 
  Պատմական շենքերի փողոց
• 
  Գրադարանի շենքը
• 
  Կլայպեդի համալսարանը
• 
• 
• 
  Ծերանոց^[4]
• 
  Եղեղեցին
• 
  Բնակելի շենք Հին քաղաքում
• 
• 
• 
• 
• 
  հյուրանոց
• 
  Նավեր
• 
  Ժամանակակից բարձրահարկ շենք Կլայպեդում

Եղբայր քաղաքներ

• Գդինյա (լեհ.՝ Gdynia), Լեհաստան (1993 թվականին)
• դեբրեցեն (հունգ.՝ Debrecen), Հունգարիա (1970/1989 թվականներին.)
• Կալինինգրադ, Ռուսաստան (1993)
• Կառլսկրոնա (շվեդ.՝ Karlskrona), Շվեդիա (1989)
• Կյոգե (դան․՝ Køge), Դանիա (1995 թվականից)
• Կոտկա (ֆիններեն՝ Kotka), Ֆինլանդիա (1994)
• Կուջի (ճապ.՝ 久 慈 市), Ճապոնիա (1989)
• Լեիպզիգ (գերմ.՝ Leipzig), Գերմանիա (2002 թ.)
• Լիեպաջա (լատիշ․՝ Liepāja), Լատվիա (1997)
• Լուբեցկ (գերմ.՝ Lübeck), Գերմանիա (1990)
• Մանհայմ (գերմ.՝ Mannheim), Գերմանիա (2002 թ.)
• Մահիլյոու (բելառուս․՝ Magіlёў, լեհ.՝ Mohylów), Բելառուս (1997)
• Հյուսիսային Թայսնսայդ (անգլ.՝ North Tyneside), Անգլիա (1995 թ.)
• Օդեսա, Ուկրաինա (2004)
• Ռուգեն (գերմ.՝ Rügen), Գերմանիա (1993)
• Ցինդաո (չինարեն՝ Qīngdǎo), Չինաստան (1993)
• Չերեպովց, Ռուսաստան (1992)
• Շեցին (լեհ.՝ Szczecin), Լեհաստան (2002 թ.)
• Քլիվլենդ, ԱՄՆ (1992)

Արտաքին հղումներ

• պաշտոնական կայք города (доступна на русском) Արխիվացված 2006-04-15 Wayback Machine
• ВАЖНЕЙШИЕ ДАТЫ ИСТОРИИ КЛАЙПЕДЫ // «Балтийский альманах»
• Клайпеда на Официальном сайте Офиса по турзиму Литвы Արխիվացված 2013-12-03 Wayback Machine
• Как немецкий Мемель стал литовской Клайпедой Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
• Клайпеда. Взгляд в советское прошлое
• Старый Мемель (фотографии) Արխիվացված 2014-08-29 Wayback Machine
• Официальный сайт Морского музея и дельфинариума (доступен на русском)

Ծանոթագրություններ

1. Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
2. «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ փետրվարի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 6-ին.
3. (չաշխատող հղում) Population by ethnicity in municipalities
4. Klaipėdoje stovi unikali bažnyčia | ve.lt

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կլայպեդա» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 472)։