From Wikipedia, the free encyclopedia
Մանդինկա, մանդինգո, մանդինկա ազգության լեզուն[1]։ Տարածված է Մալիում, Սենեգալում, Գամբիայում, Գվինեայում, Կոտ դ'Իվուարում, Բուրկինա Ֆասոյում, Սիերա Լեոնեում, Լիբերիայում, Գվինեա Բիսաուում և Չադում։ Գամբիայի հիմնական լեզուն է։ Պատկանում է մանդին լեզուների մանդե խմբին և բավականաչափ նման է բամբարա և մանինկա (մալինկե) լեզուներին։ Համարվում է հիմքային լեզու (ունի երկու տոն՝ բարձր և ցածր)։
Մանդինկա (լեզու) | |
---|---|
Տեսակ | բնական լեզու և կենդանի լեզու |
Ենթադաս | Մանդե լեզվախումբ |
Երկրներ | Մալի, Սենեգալ, Գամբիա, Գվինեա, Կոտ դ'Իվուար, Բուրկինա Ֆասո, Սիերա Լեոնե, Լիբերիա, Գվինեա Բիսաու և Չադ |
Խոսողների քանակ | 1 350 000 մարդ |
Գրերի համակարգ | լատինական այբուբեն, արաբերենի այբուբեն և N'Ko? |
IETF | mnk |
ԳՕՍՏ 7.75–97 | маи 432 |
ISO 639-3 | mnk |
Mandinka language Վիքիպահեստում |
Մանդինկան պատկանում է մանդեն լեզվաընտանիքի մանդե-նիգերոկոնգոլեզյան ենթախմբին։
Լայնորեն տարածված է գրի երկու տարբերակ՝ հիմնված լատիներենի և արաբական այբուբենի վրա։ Լատինական հիմքով մանդինկան պաշտոնական լեզուն է, սակայն արաբական հիմքով մանդինկան ավելի հին է ու առավել տարածված։ Բացի դրանից՝ Հյուսիսարևելյան Գվինեայում, Կոտ դ'Իվուարի սահմանամերձ համայնքներում և Մալիում հաճախ օգտագործվում է 1949 թվականին ստեղծված նկո գիրը, որը կիրառելի է մանդեի բոլոր լեզուների համար։
Լատիներենում համապատասխանում են հետևյալ տառերը՝ /ʧ/, ŋ /ŋ/, и ñ /ɲ/, իսկ V, x, z , q տառերը չեն օգտագործվում։ Ձայնավոր հնչյունները նման են իսպաներենի և իտալերենի ձայնավորներին. կրկնվում են հնչյունի տևական արտասանության կամ միանման արտաբերվող բառերը տարբերելու համար։
Արաբական այբուբենը կիրառվում է առանց լրացումների՝ բացառությամբ հազվադեպ գործածվող լրացուցիչ ձայնավոր հնչյունի, բայց որոշ հնչյուններ արտասանվում են արաբերենի հնչյուններից տարբեր։
Ստորև ներկայացվում է արաբական և լատինական այբուբենների ձայնավոր հնչյունների միջև համապատասխանությունը.
Շեղատառ գրված տառերը, որպես կանոն, գործածվում են փոխառությամբ։ «Հ» հնչյունը կարող է դրսևորվել որպես հագագային աղեղ և չի նշվում լատինական մանդինկա լեզվում։ Լատիներեն «ŋ» տառը հաճախ է նշվում արաբական մանդինկայում՝ ձայնավոր հնչյունների օգնությամբ (տե′ս ներքևում)։ Ձայնավորների հետ համապատասխանությունը ներկայացված է աղյուսակում (ձայնավորների համար գործածվող դիակրիտիկ նշանները արաբական մանդինկայում գործածվում են տառի վերևում և ներքևում)։
Արաբերեն | ـَ | ـِ | ـُ | ـْ | ـִ | ـً | ـٍ | ـٌ | ـَا | ـِي | ـُو |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Լատիներեն | a, e | i, e, ee | o, u | (no following vowel) | e | aŋ, eŋ | iŋ, eeŋ, eŋ | oŋ, uŋ | aa | ii | oo, uu |
Արաբական նշանների անվանումը մանդինկայում | sira tilidiŋo; | sira tilidiŋo duuma; | ŋoo biriŋo; | sira murumuruliŋo; | tambi baa duuma; | sira tilindiŋo fula; | sira tilindiŋo duuma fula; | ŋoo biriŋo fula. |
Արաբական փոքր թվանշան 2-ը (۲) կարող է գործածվել հնչյունի կրկնապատկման համար, իսկ համզան[2] գործածվում է հագագային աղեղի հնչողությունը առավել ճիշտ արտաբերելու համար։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.