Հունաստանի ղեկավարներ

Հունաստանի ղեկավարներ, Ժամանակակից Հունաստանի պետության ղեկավարների ցանկ, որոնք գործել են հունական հեղափոխությունից մինչև մեր օրերը։

Հունաստանի առաջին հանրապետություն (1822-1832)

Հիմնական հոդված՝ Առաջին հունական հանրապետություն

Այսպես կոչված «Առաջին Հունական Հանրապետություն» -ը սովորական պատմագրական տերմին է, որն օգտագործվում է որոշ գիտնականների կողմից Հունաստանի ժամանակավոր հեղափոխական վարչակազմը բնորոշելու համար, երբ Հունաստանը անկախության համար պատերազմում էր ընդդեմ օսմանյան իշխանության։

Հունաստանի ժամանակավոր ադմինիստրացիա (1822-1827)

Պետության գլուխ			Պաշտոնավարում			Տիտղոս
№	Պատկեր	Անուն (ծնունդ-մահ)	Պաշտոնավարման սկիզբ	Պաշտոնավարման ավարտ	Տևողություն
1		Ալեքսանդրոս Մավրոկորդատոս Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (1791-1865)	1822 հունվարի 13	1823 մայիսի 10	1 տարի 117 օր	Վարչապետ
2		Պետրոս Մավրոմիխալիս Πέτρομπεης Μαυρομιχάλης (1765-1848)	1823 մայիսի 10	1823 դեկտեմբերի 31	235 օր	Վարչապետ
3		Գեորգիոս Կունդուրիոտիս Γεώργιος Κουντουριώτης (1782-1858)	1823 դեկտեմբերի 31	1826 ապրիլի 26	2 տարի 116 օր	Վարչապետ
4		Անդրեաս Զայմիս Ανδρέας Ζαΐμης (1791-1840)	1826 ապրիլի 26	1827 ապրիլի 14	353 օր	Վարչապետ

Հելլենների պետություն (1827-1832)

Կառավարիչ			Պաշտոնավարում			Քաղաքական կուսակցություն
№	Պատկեր	Անուն (ծնունդ- մահ)	Պաշտոնավարման սկիզբ	Պաշտոնավարման ավարտ	Տևողություն
1		Յանիս Կապոդիստրիաս Ιωάννης Καποδίστριας (1776-1831)	1827 ապրիլի 14	1831 հոկտեմբերի 9 (սպանվել է)	4 տարի 178 օր	Ռուսական կուսակցություն
2		Ավգուստինոս Կապոդիստրիաս Αυγουστίνος Καποδίστριας (1778-1857)	1831 հոկտեմբերի 9	1832 մարտի 23 (հրաժարական է տվել)	166 օր	Ռուսական կուսակցություն

Օգոստիանոս Կապոդիստրիասի հրաժարականից հետո ստեղծվեցին կառավարիչների մի քանի կոլեկտիվ խորհուրդներ, բայց նրանց իշխանությունը հաճախ միայն անվանական բնույթ էր կրում։

№	Կառավարման խորհուրդ	Պաշտոնավարում			Անդամներ
		Պաշտոնավարման սկիզբ	Պաշտոնավարման ավարտ	Տևողություն
1	Առաջին խորհուրդ	1832 ապրիլի 9	1832 ապրիլի 14	5 օր	Թեոդորոս Կոլոկոտրոնիս Անդրեաս Զայմիս Յաննիս Կոլետտիս Անդրեաս Մետաքսաս Վասիլիոս Բուդուրիս
2	Երկրորդ խորհուրդ	1832 ապրիլի 14	1832 հոկտեմբերի 3	172 օր	Գեորգիոս Կունդուրիոտիս Յաննիս Կոլետտիս Անդրեաս Մետաքսաս Անդրեաս Զայմիս Դիմիտրիոս Պլապոուտաս Դիմիտրիոս Իպսիլանտիս Կոնստանտինոս Բոցարիս (1832 ապրիլի 25 -ից)
3	Երրորդ խորհուրդ	1832 հոկտեմբերի 3	1833 փետրվարի 6	126 օր	Անդրեաս Զայմիս Անդրեաս Մետաքսաս Յաննիս Կոլետտիս

Հունաստանի թագավորություն (1832-1924)

Վիտելսբախներ (1832-1862)

1832 թվականին Լոնդոնում անցկացվեց միջազգային համաժողով Հունաստանում կայուն կառավարություն ստեղծեու համար։ Երեք Մեծ տերությունների (Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա և Ռուսաստան) բանակցությունների արդյունքում ստեղծվեց Հունաստանի թագավորություն Բավարիայի թագավորության գլխավորությամբ։ Որոշումը վավերացվեց նույն թվականին Պոլսո պայմանագրով։

Կոնվենցիան առաջադրեց Վիտելսբախների տոհմից Բավարիայի արքայազն Օտտոյի թեկնածությունը։ Նրանք նաև ստեղծեցին թագը ժառանգելու գիծը, ըստ որի Հունաստանի գահը փոխանցվելու էր Օտտոյի ժառանգներին կամ կրտսեր եղբայրներին որևէ այլ դեպքում։ Որոշվել էր նաև, որ ոչ մի դեպքում չէր լինի Հունաստանի և Բավարիայի թագերի անձնական ունիա։

Արքա			Գահակալում			Որոշում
№	Պատկեր	Անուն (ծնունդ-մահ)	Կառավարման սկիզբ	Կառավարման ավարտ	Տևողություն
1		Օտտո Όθων (1815-1867)	1832 մայիսի 27 [1]	1862 հոկտեմբերի 23 (Գահընկեց)	30 տարի 149 օր	1832 թվականի Լոնդոնի կոնֆերանս

Գլյուքսբուրգներ (1863-1924)

1862 թվականի հոկտեմբերին ժողովրդական ընդվզման արդյունքում Օտտոն I-ը  գահընկեց արվեց, բայց Օտտոյից հրաժարվելով հանդերձ հույն ժողովուրդը ըստ էության դեմ չէր միապետությանը։ Շատ հույներ, ձգտելով առավել սերտ կապեր հաստատել առաջատար համաշխարհային գերտերության` Մեծ Բրիտանիայի հետ, համախմբվեցին այն գաղափարի շուրջ, որ արքայազն Ալֆրեդը, Վիկտորիա թագուհու և արքայազն Ալբերտի երկրորդ որդին կարող է դառնալ հաջորդ թագավոր։ Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի նախարար Հենրի Ջոն Թեմփլ Պալմերսթոնը կարծում էր, որ հույները «տենչում են ավելացնել տարածքները», հուսալով, որ Ալֆրեդի` որպես թագավորի ընտրությունը կհանգեցնի հունական պետության սահմանների ընդարձակմանը ի հաշիվ Հոնիական կղզիների, որոնք այդ ժամանակ բրիտանական պրոտեկտորատին էին պատկանում։

1832 թվականին Լոնդոնում կայացած համաժողովը ցանկացած մեծ տերությունների, իշխանական ընտանիքների արգելում էր Հունական թագը ընդունել, և Վիկտորիա թագուհին ցանկացած դեպքում կտրականապես դեմ էր այդ գաղափարին։ Այնուամենայնիվ, հույները պնդում էին երկրի ղեկավարի հարցի վերաբերյալ 1862 թվականի նոյեմբերին հանրաքվե անցկացնել։ Սա Հունաստանի առաջին հանրաքվեն էր։

Արքայազն Ալֆրեդը հրաժարվեց գահի համար պայքարից։ Գլյուքսբուրգների տոգմից Քրիստիան IX-ի որդի Գեորգիոս արքայազնը 1863 թվականի մարտի 30-ին Հունաստանի ազգային ժողովի կողմից ընտրվեց հունական արքա Գեորգիոս I անվամբ։ Նա 17 տարեկան էր և հավաքել էր ընդամենը 6 ձայն 241 202-ից գրավելով 18-րդ տեղը (մյուս թեկնածուները տարբեր պատճառներով հրաժարվել էին)^[2]։

Արքա			Կառավարում			Որոշում
№	Պատկեր	Անուն (ծնունդ-մահ)	Կառավարման սկիզբ	Կառավարման ավարտ	Տևողություն
2		Գեորգ I Γεώργιος A΄ (1845-1913)	1863 մարտի 30	1913 մարտի 18 (սպանվել է)	49 տարի 353 օր	Հունաստանի հանրաքվե (1862)
3		Կոնստանտինոս I Κωνσταντίνος A΄ (1868-1923)	1913 մարտի 18	1917 հունիսի 11 (հրաժարական է տվել)	4 տարի 90 օր	Գեորգ I-ի որդի
4		Ալեքսանդր I Αλέξανδρος (1893-1920)	1917 հունիսի 11	1920 հոկտեմբերի 25	3 տարի 136 օր	Կոնստանտինոսի I-ի երկրորդ որդի
-		Ծովակալ Պավլոս Կունդուրիոտիս Παύλος Κουντουριώτης (1855-1935)	1920 հոկտեմբերի 28	1920 նոյեմբերի 17 (հրաժարական է տվել)	20 օր	Խնամակալ (ռեգենտ)
-		Օլգա թագուհի Βασίλισσα Όλγα (1851-1926)	1920 նոյեմբերի 17	1920 դեկտեմբերի 19	32 օր	Խնամակալ (ռեգենտ) Գեորգ I-ի այրին Կոնստանտինոս I-ի մայրը
(3)		Կոնստանտինոս I Κωνσταντίνος A΄ (1868-1923)	1920 դեկտեմբերի 19	1922 սեպտեմբերի 27 (հրաժարական է տվել)	1 տարի 282 օր	Գահի վերականգնում
5		Գեորգ II Γεώργιος Β΄ (1890-1947)	1922 սեպտեմբերի 27	1924 մարտի 25 (գահընկեց է արվել)	1 տարի 180 օր	Կոնստանտինոս I-ի ավագ որդի

Հունական երկրորդ հանրապետություն (1924-1935)

Հունական երկրորդ հանրապետությունը եղել է խորհրդարանական հանրապետություն, որը հռչակվել է 1924 թվականի մարտի 25-ին, միապետությունը վերացնելու վերաբերյալ հանրաքվեի արդյունքում։ Երկրորդ Հանրապետությունը լուծարվել է 1935թվականին տեղի ունեցած միապետության վերականգնման հանրաքվեից հետո։

     Նախագահի պաշտոնակատար

Նախագահ			Պաշտոնավարման ժամկետ			Տևողություն	Քաղաքական կուսակցություն
№	Պատկեր	Անուն (ծննդյան, մահվան տարեթվեր)	Ընտրություն	Պաշտոնի ստանձնում	Պաշտոնաթողություն
1		Ծովակալ Պավլոս Կունտուրիոտիս Pavlos Kountouriotis Παύλος Κουντουριώτης (1855-1935)	1924	1924 մարտի 25	1926 ապրիլի 6 (հրաժարական է տվել)	2 տարի 12 օր	Հունաստանի զինված ուժեր
2		Գեներալ-լեյտենանտ Թեոդորոս Պանգալոս Theodoros Pangalos Θεόδωρος Πάγκαλος (1878-1952)	-	1926 ապրիլի 6	1926 ապրիլի 18	138 օր	Հունաստանի զինված ուժեր
			1926	1926 ապրիլի 18	1926 օգոստոսի 22 (Հեռացված)
(1)		Ծովակալ Պավլոս Կուտուրիոտիս Pavlos Kountouriotis Παύλος Κουντουριώτης (1855-1935)	-	1926 օգոստոսի 22	1926 օգոստոսի 24	3 տարի 108 օր	Զինվորական
				1926 ապրիլի 18	1929 դեկտեմբերի 10 (հրաժարական)
3		Ալեքսանդրոս Զայմիս Alexandros Zaimis Αλέξανδρος Ζαΐμης (1855-1936)	-	1929 դեկտեմբերի 10	1929 դեկտեմբերի 14	5 տարի 304 օր	Անկախ քաղաքական գործիչ
			1929 1933	1929 դեկտեմբերի 14	1935 հոկտեմբերի 10 (հեռացված)

Հունաստանի թագավորություն (1935-1973)

Հունաստանի երկրորդ հանրապետության հռչակումից հետո քաղաքական ծայրահեղ անկայուն ժամանակներ (1925-1935) սկսվեցի Հունաստանի համար, որն էլ հանգեցրեց տնտեսական ճգնաժամի։ 1935 թվականի հոկտեմբերին հերթական պետական հեղաշրջում եղավ, նոյեմբերի 3-ին պլեբիցիստի արդյունքում բնակչության 95 % -ը քվեարկեց միապետության վերականգնման օգտին և նոյեմբերի 25 -ին իշխանության գլուխ բարձրացավ բրիտանամետ Գերոգիոս II -ը, սակայն իրավիճակը կայունացնել չհաջողվեց։ 1936 թվականի մայիսի 9 -ին Սալոնիկում ցուցարարների գնդակահարությունից հետո Հունաստանի կոմունիստական կուսակցության կենտկոմը և Ժողովրդական ճակատի խորհրդարանական խմբակցությունը ուղերձ հղեցին ժողովրդին կոչ անելով ոտքի կանգնել ընդդեմ իշխանության։ Սակայն օգոստոսի 4-ին Իոանիս Մետաքսասը ֆաշիստական հեղաշրջում կատարեց դիկտակուրա հաստատելով^[3]։ Երկիրը ներքաշվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մեջ։ Գերմանական զորքերի Հունաստան ներխուժումից հետո թագավորը ապաստանեց Կրետե կղզում, հետո Կահիրե տեղափոխվեց, և վերջապես թողնելով իշխանությունը տեղափոխվեց Լոնդոն։ Իր բազմաթիվ դեգերումների պատճառով Գեորգիոսը ասում էր, հունական թագավորի համար կարևորը ճամպրուկը պատրաստ պահելն է։

1946 թվականին սեպտեմբերին Գեորգ II -ը կեղծված հանրաքվեով կրկին գահ վերադարձվեց։ Նրա մահից հետո գահ բարձրացավ նրա կրտսեր եղբայրը` Պաուլոս I (Հելլենների թագավոր)։ Միջազգային կապեր հաստատելու նրա ջանքերի շնորհիվ Հունաստանի տնտեսությունը զարգացավ։ Սակայն Կիպրոս կղզին Հունաստանին վերադարձնելու ձգտման պատճառով Բրիտանիայի հետ հարաբերությունները բարդացան։ Ի վերջո, 1960 թվականին Կիպրոսը անկախություն ստացավ։ Պաուլոսի մահից հետո գահը ժառանգեց նրա որդին` Կոնստանինոս II-ը, որը խիստ ընդգծված հակակոմունիստական ուղղվածություն ուներ։ 1967 թվականին «սև գնդապետների» իշխանության ժամանակ թագավոևը տեղափոխվեց Բրիտանիա։ Խունտայի տապալումից հետո անցկացված հանրաքվեից հետո հռչակվեց Հունական երրորդ հանրապետությունը։

Գլյուքսբուրգներ (1935-1973)

     Ռեգենտ

Արքա			Գահակալում			Որոշում
№	Պատկեր	Անուն (ծնունդ-մահ)	Իշխանության սկիզբ	Իշխանության ավարտ	Տևողություն
(5)		Գեորգիոս II Γεώργιος Β΄ (1890-1947)	1935 նոյեմբերի 25	1947 ապրիլի 1	11 տարի 149 օր	Գահակալության վերականգնում
6		Պաուլոս I Παύλος Aʹ (1901-1964)	1947 ապրիլի 1	1964 մարտի 6	16 տարի 340 օր	Կոնստանտինոս I -ի երրորդ որդի Գեորգիոս II -ի եղբայր
7		Կոնստանտինոս II Κωνσταντίνος Β΄ (1940-)	1964 մարտի 6	1973 հունիսի 1 (գաընկեց է արվել)	9 տարի 87 օր	Պաուլոսի որդի
—		Գեներալ-լեյտենանտ Գեորգիոս Զոյտակիս Γεώργιος Ζωιτάκης (1910-1996)	1967 դեկտեմբերի 13	1972 մարտի 21	4 տարի 99 օր	Կոնստանտինոս II-ի Ռեգենտ
—		Գնդապետ Գեորգիոս Պապադոպոուլոս Γεώργιος Παπαδόπουλος (1919-1999)	1972 մարտի 21	1973 մայիսի 31	1 տարի 71 օր	Կոնստանտինոս II-ի Ռեգենտ

Հանրապետությունը ռազմական խունտայի օրոք (1973-1974)

1973 թվականի հունիսի 1-ին ռազմական խունտան լուծարեց միապետությունը և այն փոխարինեց նախագահական հանրապետությամբ։ Միապետության լուծարումը հաստատվեց 1973 թվականի հուլիսի 29-ին տեղի ունեցած հանրաքվեով։ Հաստատվեց նախագահական հանրապետություն։

Նախագահ			Պաշտոնավարման ժամկետ			Քաղաքական կուսակցություն
№	Պատկեր	Անուն (Ծննդյան, մահվան տարեթվերը)	Պաշտոնի ստանձնում	Պաշտոնաթողություն	Տևողություն
1		Գնդապետ Գեորգիոս Պապադոպուլոս Georgios Papadopoulos Γεώργιος Παπαδόπουλος (1919-1999)	1973 հունիսի 1	1973 նոյեմբերի 25 (հեռացվել է)	177 օր	Զինվորական
2		Գեներալ-լեյտենանտ Ֆաեդոն Գիզիկիս Phaedon Gizikis Φαίδων Γκιζίκης (1917-1999)	1973 նոյեմբեր 25	1974 դեկտեմբեր 17	1 տարի 22 օր	Զինվորական

Երրորդ հելլենական (հունական) հանրապետություն (1974 թվականից առ այսօր)

1974 թվականին ռազմական խունտան տապալվեց և վերականգնվեց ժողովրդավարությունը։ Երկրորդ հանրաքվեի արդյունքում, որը տեղի է ունեցել 1974 դեկտեմբերի 8-ին, հաստատել է միապետության լուծարումը և ներկայիս խորհրդարանական հանրապետության ստեղծումը հանրապետության նախագահի որպես պետության ղեկավարի գլխավորությամբ։

     Նախագահի պաշտոնակատար

Նախագահ			Կառավարում			Տևողություն	Կուսակցություն
№	Պատկեր	Անուն (ծնունդ-մահ)	Ընտրություններ	Կառավարման սկիզբ	Կառավարման ավարտ
1		Միխայիլ Ստասինոպուլոս Michail Stasinopoulos Μιχαήλ Στασινόπουλος (1903-2002)	Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1974)	1974 դեկտեմբերի 18	1975 հուլիսի 19	213 օր	Նոր դեմոկրատիա (հուն․՝ Νέα Δημοκρατία
2		Կոնստանտինոս Ցացոս Konstantinos Tsatsos Κωνσταντίνος Τσάτσος (1899-1987)	Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1975)	1975 հուլիսի 19	1980 մայիսի 10	4 տարի 296 օր	Նոր դեմոկրատիա (հուն․՝ Νέα Δημοκρατία
3		Կոնստանտինոս Կարամանլիս Konstantinos Karamanlis Κωνσταντίνος Καραμανλής (1907-1998)	Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1980)	1980 մայիսի 10	1985 մարտի 10 (հրաժարական է տվել)	4 տարի 304 օր	Նոր դեմոկրատիա (հուն․՝ Νέα Δημοκρατία
—		Իոանիս Ալվերաս Ioannis Alevras Ιωάννης Αλευράς (1912-1995)	—	1985 մարտի 10	1985 մարտի 30	20 օր	ՊԱՍՈԿ (հուն․՝ Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα - ΠΑ.ΣΟ.Κ.)
4		Քրիստոս Սարձետակիս Christos Sartzetakis Χρήστος Σαρτζετάκης (1929-)	Հունաստանի նախագահական ընտրություններ (1985)	1985 մարտի 30	1990 մայիսի 4	5 տարի 35 օր	Անկախ քաղաքական գործիչ
(3)		Կոնստանտինոս Կարամանլիս Konstantinos Karamanlis Κωνσταντίνος Καραμανλής (1907-1998)	Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1990)	1990 մայիսի 5	1995 մարտի 10	4 տարի 310 օր	Անկախ քաղաքական գործիչ աջակցում է Նոր դեմոկրատիա (հուն․՝ Νέα Δημοκρατία
5		Կոնստանտինոս Ստեֆանոպուլոս Konstantinos Stephanopoulos Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος (1926-2016)	Հունաստանի նախագահական ընտրություն (1995)	1995 մարտի 10	2000 մարտի 10	10 տարի 2 օր	Անկախ քաղաքական գործիչ
			Հունաստանի նախագահական ընտրություն (2000)	2000 մարտի 10	2005 մարտի 12
6		Կարոլոս Պապուլիաս Karolos Papoulias Κάρολος Παπούλιας (1929-2021)	Հունաստանի նախագահական ընտրություն (2005)	2005 մարտի 12	2010 մարտի 12	10 տարի 1 օր	ՊԱՍՈԿ (հուն․՝ Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα - ΠΑ.ΣΟ.Κ.)
(6)			Հունաստանի նախագահական ընտրություն (2010)	2010 մարտի 12	2015 մարտի 13		անկախ քաղաքական գործիչ աջակցում է ՊԱՍՈԿ (հուն․՝ Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα - ΠΑ.ΣΟ.Κ.)
7		Պրոկոպիս Պավլոպուլոս Prokopis Pavlopoulos Προκόπης Παυλόπουλος (1950-)	Հունաստանի նախագահական ընտրություն (2014-2015)	2015 մարտի 13	2020 մարտի 13	5 տարի	Նոր դեմոկրատիա (հուն․՝ Νέα Δημοκρατία
8		Կատերինա Սակելարոպուլու Κατερίνα Σακελλαροπούλου (ծնվ․՝ 1956)	2020	2020 մարտի 14	գործող նախագահ	4 տարի, 215 օր	անկուսակցական	Կիրիակոս Միցոտակիս-վարչապետ

Այժմ ապրող նախկին ղեկավարներ

Այժմ կենդանի են նախկին հունական նախագահներից երկուսը և Հելլենների նախկին թագավորներից մեկը։

• 
  Կոնստանտինոս II
  (1964–1973)
  հունիսի 2, 1940 (84 տարեկան)
• 
  Քրիստոս Սարձետակիս
  (1985–1990)
  ապրիլի 6, 1929 (95 տարեկան)
• 
  Նախագահ Կարոլոս Պապուլիաս
  (2005–2015)
  հունիսի 4, 1929 (95 տարեկան)
• 
  Պրոկոպիս Պավլոպուլոս
  (2015-2020)
  հուլիսի 10, 1950 (74 տարեկան)

Երկրի ղեկավարի տիտղոսներ

State	Years	Title
Առաջին հունական հանրապետություն	1827-1832	Կառավարիչ
Հունաստանի թագավորություն (Վիտելսբախների իշխանության տակ)	1832-1862	Հունաստանի արքա
Հունաստանի թագավորություն (Գլյուքսբուրգների իշխանության տակ)	1863-1924	Հելլենների արքա
Հունաստանի երկրորդ հանրապետություն	1924-1935	Հունաստանի նախագահ
Հունաստան (Գլյուքսբուրգների իշխանության վերականգնում)	1935-1973	Հելլենների արքա
Հունաստան (Ռազմական խունտա)	1973-74	Հանրապետության նախագահ
Հունաստան	1974 -այժմ	Հանրապետության նախագահ

Տես նաև

• Հունաստանի պետական կարգ
• Հունաստանի թագավորների ցանկ
• Հունական ռեգենտների ցանկ
• Հունաստանի վարչապետների ցանկ
• Հունաստանի նախագահ

Ծանոթագրություններ

1. Protocol signed in 1832 but landed in Greece on 6 February 1833.
2. Աշխարհի բոլոր միապետերը՝ Գեորգիոս I Արխիվացված 2015-02-13 Wayback Machine (ռուս.)
3. Metaxas Project — Inside Fascist Greece

Արտաքին հղումներ

• հունական պետությունների ղեկավարների և կառավարությունների ցուցակը
• Հունաստանի Հանրապետության նախագահներ Արխիվացված 2012-07-01 Wayback Machine
• Հունական թագավորական ընտանիք

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Հունաստանի ղեկավարներ կատեգորիայում։