Կառլ Վայերշտրաս

Կառլ Թեոդոր Վիլհելմ Վայերշտրաս (գերմ.՝ Karl Theodor Wilhelm Weierstrass, հոկտեմբերի 31, 1815(1815-10-31)^{[2][3][4][…]}, Օստենֆելդե, Ennigerloh, Warendorf District, Մյունստեր, Գերմանիա^[2][5] - փետրվարի 19, 1897(1897-02-19)^{[6][2][3][…]}, Բեռլին, Գերմանական ռայխ^[2][7][5]), գերմանացի մաթեմատիկոս։ Բեռլինի համալսարանի պրոֆեսոր (1856 թվականից)։

Կառլ Վայերշտրաս գերմ.՝ Karl Theodor Wilhelm Weierstraß[1]
Ծնվել է	հոկտեմբերի 31, 1815(1815-10-31)[2][3][4][…] Օստենֆելդե, Ennigerloh, Warendorf District, Մյունստեր, Գերմանիա[2][5]
Մահացել է	փետրվարի 19, 1897(1897-02-19)[6][2][3][…] (81 տարեկան) Բեռլին, Գերմանական ռայխ[2][7][5] բնական մահով
Քաղաքացիություն	Պրուսիայի թագավորություն
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, ուսուցիչ, համալսարանի դասախոս և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)	Ֆրիդրիխ-Վիլհելմի համակսարան[5], Gewerbeinstitut Berlin?[5] և Collegium Hosianum?[5]
Գործունեության ոլորտ	համապարփակ վերլուծություն[5], մաթեմատիկա, մաթեմատիկական անալիզ[8] և elliptic function?[8]
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Corps Saxonia Bonn[9], Լեոպոլդինա[10], Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[5], Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[7]
Ալմա մատեր	Բոննի համալսարան (1838)[5], Մյունստերի համալսարան (1840)[5] և Gymnasium Theodorianum? (1834)[5]
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն[11][12]
Գիտական ղեկավար	Քրիստոֆ Գուդերման[13]
Եղել է գիտական ղեկավար	Հենրիխ Բրունս, Լեո Կյոնիգսբերգեր[14], Նիկոլայ Բուգաև, Ferdinand Rudio?, Կարլ Դևիդ Տոլմե Ռունգե, Հերման Շվարց[13], Friedrich Schottky?[13], Lazarus Fuchs?[13], Józef Puzyna?, Սոֆյա Կովալևսկայա, Alfred Pringsheim?, Friedrich Schur?[13], Hermann Stahl?[13], Georg Hettner?[13], Reinhold von Lilienthal?[13], Max Simon?[13], Johannes Knoblauch?[13], Ernst Eduard Wiltheiss?[13], Ernst Kötter?[13], Felix Müller?[13], Emil Lampe?[13], Adolf Piltz?[13], Ludwig Wilhelm Thomé?[13], Amandus Wendt?[13], Richard Müller?[13], Theodor Berner?[13], Wilhelm Gustav Adolf Biermann?[13], Max Blasendorff?[13], Willy Howe?[13], Paul Hoyer?[13], Karl Schwering?[13], Theodor Adrian?[13], Alexander Wernicke?[13], Carl Julius Heinrich Weltzien?[13], Konstantin Winterberg?[13], Anders Donner?[13], Ludwig Milewski?[13], Leopold Loewenherz?[13], Friedrich Wilhelm August Ludwig Kiepert?[15], Ludwig Stickelberger?[16], Leopold Gegenbauer?[13], Jan Śleszyński?[17] և Arthur Moritz Schoenflies?
Հայտնի աշակերտներ	Wilhelm Killing?, Ադոլֆ Հուրվից, Գեորգ Կանտոր, Սոֆյա Կովալևսկայա[18][19], Dmitry Selivanov?, Նիկոլայ Բուգաև, Ferdinand Georg Frobenius?, Mathias Lerch?, Հերման Շվարց, Կարլ Դևիդ Տոլմե Ռունգե, Arthur Moritz Schoenflies?, Էդմունդ Հուսերլ և Lazarus Fuchs?
Պարգևներ	Քյոնիգսբերգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր [5] [20] Հելմհոլցի մեդալ Քոթենիուսի մեդալ և Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ [21]
Ստորագրություն
Karl Weierstraß Վիքիպահեստում

Ստեղծել է իրական թվերի տեսություններից մեկը և դրա հիման վրա կառուցել մաթեմատիկական անալիզի տրամաբանական հիմնավորման համակարգ։ Վայերշտրասին են պատկանում մաթեմատիկական անալիզի մի շարք հիմնարար թեորեմներ թվային բազմությունների ճշգրիտ եզրերի, սահմանային կետերի, միջակայքում անընդհատ ֆունկցիաների վերաբերյալ են։ Կառուցել է անալիտիկ ֆունկցիաների տեսություններից մեկը հիմնված շարքերի վրա։ Կառլ Թեոդոր Վիլհելմ Վայերշտրասը ապացուցել է անալիտիկ ֆունկցիաներն աստիճանային շարքի վերածելու, հավասարաչափ զուգամետ շարքերի հատկությունների, ամբողջ ֆունկցիաներն անվերջ արտադրյալների վերածելու վերաբերյալ թեորեմներ։ Կառուցել է անալիտիկ շարունակման տեսությունը, էլիպտիկ ֆունկցիաների նոր տեսություն։ Վարիացիոն հաշվում ստացել է ինտեգրալի էքստրեմումի բավարար պայմաններ, կառուցել է վարիացիոն հաշիվը պարամետրական տեսքով տրված ֆունկցիաների դեպքում են։ Դիֆերենցիալ երկրաչափությունում հետագոտել է գեոդեզիական գծերի և նվազագույն մակերևույթների վերաբերյալ խնդիրներ։ Գծային հանրահաշվում կառուցել է տարրական բաժանարարների տեսությունը։

Մյունխենի ԳԱ (1836), Բեռլինի ԳԱ (1856) և Փարիզի ԳԱ (1868) անդամ, ինչպես նաև Պետերբուրգի ԳԱ պատվավոր անդամ (1895)։

Ուսանել է մաթեմատիկա Քյոնիգսբերգի համալսարանում, եղել է Բեռլինի համալսարանի պրոֆեսոր 1856 թվականից։

Աշխատանքները նվիրված են մաթեմատիկական անալիզին, անալիտիկ ֆունկցիաների տեսությանը, դիֆերենցիալ երկրաչափությանը, գծային հանրահաշվին և վարիացիոն հաշվին։

Ծանոթագրություններ

1. Deutsche Nationalbibliothek Record #11876618X // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
2. Cantor M. Weierstraß, Karl (գերմ.) // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1910. — Vol. 55. — S. 11–13.
3. Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
4. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
5. Braunmühl A. v. Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog (գերմ.) / Hrsg.: A. Bettelheim — B. — Vol. 2. — S. 170—173.
6. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
7. www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
8. Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
9. Kösener Corpslisten (1910 edition) (գերմ.) — S. 93.
10. https://www.leopoldina.org/mitgliederverzeichnis/mitglieder/member/Member/show/karl-weierstrass/
11. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
12. CONOR.Sl
13. Mathematics Genealogy Project — 1997.
14. Mathematics Genealogy Project — 1997.
15. https://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00016328/image_608
16. https://edoc.hu-berlin.de/bitstream/handle/18452/819/27073.pdf
17. https://periodicals.karazin.ua/philosophy/article/download/16230/15252/ — P. 106.
18. Ковалевская, Софья Васильевна (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1895. — Т. XVа. — С. 499—500.
19. Ковалевская, Софья Васильевна (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1903. — Т. 9. — С. 20—21.
20. Award winners : Copley Medal — Royal Society.
21. List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 374.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կառլ Վայերշտրաս» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 257)։