Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ

Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ (ֆր.՝ Joseph Louis Lagrange, հունվարի 25, 1736(1736-01-25)^{[1][2][3][…]}, Թուրին, Սարդինիայի թագավորություն^{[4][5][6][…]} - ապրիլի 10, 1813(1813-04-10)^{[1][2][3][…]}, Փարիզ, Ֆրանսիա^[5][7]), ֆրանսիացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ, մշակել է վարիացիոն հաշվի հիմնական հասկացությունները։

Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ ֆր.՝ Joseph-Louis Lagrange
Ծնվել է	հունվարի 25, 1736(1736-01-25)[1][2][3][…] Թուրին, Սարդինիայի թագավորություն[4][5][6][…]
Մահացել է	ապրիլի 10, 1813(1813-04-10)[1][2][3][…] (77 տարեկան) Փարիզ, Ֆրանսիա[5][7]
Գերեզման	Պանթեոն (Փարիզ)
Բնակության վայր(եր)	Պիեմոնտ
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա և  Սարդինիայի թագավորություն
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, աստղագետ, ֆիզիկոս, քաղաքական գործիչ, գրող և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Բարձրագույն նորմալ դպրոց
Գործունեության ոլորտ	մաթեմատիկական անալիզ, թվերի տեսություն, Analytical mechanics?, երկնային մեխանիկա, մաթեմատիկական անալիզ, մաթեմատիկա[8] և աստղագիտություն[8]
Պաշտոն(ներ)	Պահպանողական սենատի անդամ և նախագահ
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն[6], Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[4], Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա[4], Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Էդինբուրգի թագավորական ընկերություն[6], Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա[6], Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[6] և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[7]
Ալմա մատեր	Թուրինի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	ֆրանսերեն[1][8][9] և գերմաներեն[8]
Գիտական ղեկավար	Giovanni Battista Beccaria?
Եղել է գիտական ղեկավար	Սիմեոն Պուասոն[10], Giovanni Plana?[11] և Ժոզեֆ Ֆուրիե[12]
Հայտնի աշակերտներ	Ժոզեֆ Ֆուրիե և Սիմեոն Պուասոն
Ազդվել է	Լեոնարդ Էյլեր
Պարգևներ	Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ և Էյֆելյան աշտարակի 72 անունների ցանկ [13]
Ամուսին(ներ)	Vittoria Conti? և Adélaïde Le Monnier?[14]
Ստորագրություն
Joseph-Louis Lagrange Վիքիպահեստում

Նա մաթեմատիկան ուսումնասիրել է ինքնուրույն և արդեն 19 տարեկանում Տուրնիի հրետանային դպրոցի պրոֆեսոր էր։

1759 թվականին ընտրվել է Բեռլինի գիտությունների ակադեմիայի անդամ, իսկ 1766 - 1787 թվականներին եղել է այդ ակադեմիայի մաթեմատիկական դասարանի տնօրեն։ 1787 թվականին տեղափոխվել է Փարիզ, 1795 թվականին դարձել է նորմալ դպրոցի, իսկ 1797 թվականին՝ Պոլիտեխնիկական դպրոցի տնօրեն։

Լագրանժի ամենակարևոր աշխատանքները վերաբերում են վարիացիոն հաշվին. նա առաջարկել է վարիացիոն խնդիրների լուծման ընդհանուր անալիտիկ մեթոդ, որոնք կոչվել են Լագրանժի խնդիրներ։ Նա շարժման հավասարումներին տվել է նոր ձև, որոնք կոչվում են Լագրանժի հավասարումներ։ «Անալիտիկ մեխանիկա» (1788 թվական) դասական աշխատությունում նա ստատիկայի հիմքում դրել է հնարավոր տեղափոխությունների սկզբունքը, այնուհետև այդ սկզբունքը զուգակցելով ֆրանսիացի գիտնական Դ՛Ալամբերի սկզբունքների հետ՝ կառուցել է նաև դինամիկան. (Դ՛Ալամբերի - Լագրանժի սկզբունք)։

Լագրանժը արժեքավոր հետազոտություններ է կատարել նաև մաթեմատիկական անալիզի, թվերի տեսության, հանրահաշվի, դիֆերենցիալ հավասարումների, մաթեմատիկական քարտեզագրության, աստղագիտության և այլ գիտությունների ոլորտում։

Աղբյուրներ

• Դպրոցական մեծ հանրագիտարան։ Գիրք 1, հատոր 1։ Երևան 2008, էջ 376

Տես նաև

Լագրանժի թեորեմը չորս քառակուսիների գումարի մասին

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
3. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
4. Berry A. A Short History of Astronomy (բրիտ․ անգլ.) — London: John Murray, 1898.
5. Лагранж Жозеф Луи // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
6. Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
7. www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
8. Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
9. CONOR.Sl
10. Mathematics Genealogy Project — 1997.
11. Mathematics Genealogy Project — 1997.
12. Mathematics Genealogy Project — 1997.
13. https://www.toureiffel.paris/fr/le-monument/tour-eiffel-et-sciences
14. Revue d'Histoire des Sciences: la revue pluridisciplinaire de l'histoire des sciences, Revue d'histoire des sciences et de leurs applications (ֆր.) — Presses universitaires de France. — ISSN 0151-4105; 1969-6582; 0048-7996

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժոզեֆ Լուի Լագրանժ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 467)։