Էլի Վիզել

Էլի Վիզել (իդիշ՝ אלי וויזל, ֆր.՝ Elie Wiesel, սեպտեմբերի 30, 1928(1928-09-30)^{[1][2][3][…]}, Սիգետու Մարմացիեյ, Մարամուրեշ, Ռումինիայի թագավորություն^[4] - հուլիսի 2, 2016(2016-07-02)^{[5][1][2][…]}, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ամերիկացի և ֆրանսիացի ազգությամբ հրեա գրող, լրագրող, հասարակական գործիչ, պրոֆեսոր։ Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի 1986 թվականի դափնեկիր։ Գրել է իդիշ, եբրայերեն, ֆրանսերեն և անգլերեն լեզուներով։ Էլի Վիզելը հայտնի է Հոլոքոստի, ցեղասպանագիտության և Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ իր աշխատություններով, բազմիցս հանդես է եկել Իսրայելի կառավարության կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչման կոչով։ Հանդիսանում էր «Ավրորա» առաջին մրցանակի ընտրող հանձնաժողովի անդամ։

Էլի Վիզել անգլ.՝ Elie Wiesel
Ծնվել է	սեպտեմբերի 30, 1928(1928-09-30)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Սիգետու Մարմացիեյ, Մարամուրեշ, Ռումինիայի թագավորություն[4]
Մահացել է	հուլիսի 2, 2016(2016-07-02)[5][1][2][…] (87 տարեկան)
Մահվան վայր	Նյու Յորք, ԱՄՆ
Գերեզման	Քենսիկո և Sharon Gardens Cemetery[6]
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ,  Ռումինիայի թագավորություն և  Հունգարիայի Թագավորություն
Մայրենի լեզու	իդիշ[7][8]
Կրոն	հուդայականություն
Կրթություն	Փարիզի արվեստների ֆակուլտետ
Երկեր	Night?
Մասնագիտություն	գրող, քաղաքական ակտիվիստ, Judaic scholar, վիպասան, ինքնակենսագիր, համալսարանի դասախոս, թարգմանիչ, լրագրող, մարդասեր, փիլիսոփա և դրամատուրգ
Աշխատավայր	Yedioth Ahronoth?, Բոստոնի համալսարան և Նյու Յորքի քաղաքային համալսարան
Ամուսին	Marion Wiesel?
Ծնողներ	հայր՝ Shlomo Wiesel?[9], մայր՝ Sarah Feig?[9]
Պարգևներ և մրցանակներ	[10][11] Նորման Մեյլերի մրցանակ Four Freedoms Award – Freedom of Worship? Ազատություն մրցանակ Ճշմարդության Լույս մրցանակ Լուվենի կաթոլիկ համալսարանի պատվավոր դոկտոր Մեդիչի մրցանակ ԱՄՆ Կոնգրեսի ոսկե մեդալ Prix du Livre Inter? Ժնևի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Ազատության մեդալ Թել-Ավիվի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Բալ Իլանի անվան համալսարանի պատվավոր դոկտոր Հայֆայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Վեյցմանի ինստիտուտի պատվավոր դոկտոր Բորդո Մոնտեն համալսարանի պատվավոր դոկտոր [12][13] honorary doctor of the University of Picardie Jules Verne? [14] Bordin Prize? Երուսաղեմի պատվավոր քաղաքացի honorary doctor of the Florida Atlantic University? [15] Մայամիի համալսարանի պատվավոր դոկտոր [16] Գրեյթ իմիգրանտս [17] honorary degree from Spelman College? [18] և Փարիզի Սորբոնի համալսարանի պատվավոր դոկտոր [19]
Անդամություն	Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Երեխաներ	Elisha Wiesel?
Elie Wiesel Վիքիպահեստում

Բուխնվալդի բանտարկյանլների ճամբարը: Երկրորդ շարքի յոթերորդը Էլի Վիզելն է:

Ծագում է Հոլոքոստը վերապրած կրոնական ավանդապահ հրեական ընտանիքից։ Վիզելը նացիստական համակենտրոնացման Օսվենցիմ և Բուխենվալդ ճամբարների գերիներից էր։ Այնուհետև դարձել է նշանավոր ցեղասպանագետ և եվրոպական հրեկանության Աղետի մասնագետ^[20]։

1985-ին պարգևատրվել է ԱՄՆ Կոնգրեսի Ոսկե մեդալով։ Նշանավորվել է նաև բազմաթիվ այլ պարգևներով գրական, հասարակական և քարոզչական գործունեության համար^[⇨]:

Կենսագրություն

Ծնվել է Հյուսիսային Տրանսիլվանիայնի Սիգետ քաղաքում, հանդիսացել է վիժնիցյան հասիդական հուդայականության հետևորդ։ Ունեցել է երեք քույր, ստացել հրեական կրոնական կրթություն։

1940 թվականին Սիգետը կցվել է Հունգարիային, 1944 թվականի մայիսին Նացիստական Գերմանիայի ճնշման տակ քաղաքի բոլոր հրեաները, այդ թվում՝ Վիզելը քույրերի և ծնողների հետ արտաքսվում են Օսվենցիմ համակենտրոնացման ճամբար։ Նրա դաջվածքային համարն էր «A-7713»: Ճամբարում նրան հոր հետ բաժանում են մորից և քույրերից։ Մայրը և քույրերից փոքրը զոհվում են Օսվենցիմում, իսկ հայրը ուտելիքի կռվի պատճառով ծեծվում և սպանվում է Բուխենվալդի ճամբարում (1945 թվական), մյուս գերիների կողմից։

Ստեղծագործությունները

Elie Wiesel bibliography

Ծանոթագրություններ

1. Internet Broadway Database — 2000.
2. Internet Speculative Fiction Database — 1995.
3. filmportal.de — 2005.
4. Deutsche Nationalbibliothek Record #11880975X // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
5. http://www.haaretz.com/israel-news/1.575072
6. Find A Grave — 1996.
7. https://achievement.org/achiever/elie-wiesel/
8. https://www.pbs.org/eliewiesel/life/index.html
9. Pas L. v. Genealogics — 2003.
10. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1986/
11. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
12. http://www.u-bordeaux-montaigne.fr/fr/universite/decouvrir-bordeaux-montaigne/histoire-d-universite.html
13. Journal officiel de la République française, Journal officiel de la République française. Document administratif (ֆր.) — 1868. — ISSN 0242-6773
14. Journal officiel de la République française, Journal officiel de la République française. Document administratif (ֆր.) — 1868. — ISSN 0242-6773
15. Honorary Doctorate Recipients — Florida Atlantic University.
16. https://commencement.miami.edu/about-us/archives/honorary-degree-recipients/index.html
17. https://www.carnegie.org/awards/great-immigrants/2007-great-immigrants/
18. https://www.spelman.edu/docs/honorary-degrees/honorary-degree-recipients---1977-present---as-of-november-2022---revised-(012023).pdf?sfvrsn=f4347e51_2
19. Journal officiel de la République française, Journal officiel de la République française. Document administratif (ֆր.) — 1868. — ISSN 0242-6773
20. «Эли Визель (род. в 1928)». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.

Գրականություն

• Bartrop P. R. (անգլ.)русск., Jacobs L. S. (անգլ.)русск. Fifty Key Thinkers on the Holocaust and Genocide. — Routledge, 2013. — P. 294-301. — 336 p.

Արտաքին հղումներ

• Elie Wiesel: First Person singular-ը(անգլ.)(անգլ.)
• Academy of Achievement: Elie Wiesel(անգլ.)(անգլ.)
• Text and audio of Elie Wiesel'հայտնի s speech on The Perils of Indifference(անգլ.)(անգլ.)
• 1988 Audio Interview with Elie Wiesel by Դոն Swaim of CBS Radio, RealAudio Արխիվացված 2006-10-01 Wayback Machine(անգլ.)(անգլ.)
• «Wiesel Words». The Nation. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 13-ին.
• 8 Questions for Elie Wiesel, JEWSWEEK article briefly discussing Wiesel's view regarding the moral necessity of the Iraq War. Արխիվացված 2011-09-09 Wayback Machine(անգլ.)(անգլ.)
• New York Times — ի The Conversation with Elie Wiesel(չաշխատող հղում) (անգլ.)(անգլ.)
• Elie Wiesel on his Beliefs — Toronto Star-ը Արխիվացված 2011-06-06 Wayback Machine(անգլ.)(անգլ.)
• Elie Wiesel & Palestinian Memories Արխիվացված 2016-03-06 Wayback Machine(անգլ.)(անգլ.)
• Հարձակումը Էլի Визеля Արխիվացված 2008-11-22 Wayback Machine
• Գրել-up գիրքը "Հաջորդ սերունդ" ամսագրում "Ժողովուրդը Գրքեր գրքերի աշխարհում"(ռուս.)(ռուս.)
• Шубинский Վ. գիշերվանից Հետո // Ժողովուրդը Գրքեր գրքերի աշխարհում. 2016. Թիվ 123(ռուս.)(ռուս.)
• Լուսանկարներ Визеля

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էլի Վիզել» հոդվածին։